3.2. De verschillende teamrollen
eigen taak
Voor een goed verloop van de meetings en de sprints – een afgebakende periode waarin het team zijn werk doet – zijn verschillende rollen omschreven in scrum, met ieder een eigen specifieke taak. De rollen kunt u ook inzetten in de ondernemingsraad, daarover leest u meer in hoofdstuk 5.
Bij scrum zijn de verantwoordelijkheden van de traditionele projectleider verdeeld over twee rollen: de product owner en de scrum master. De product owner houdt zich bezig met de waarde van het product en de scrum master faciliteert, coacht en past de scrum-principes correct toe.
3.
2.1 De
product owner
stakeholders
De product owner heeft een belangrijke rol in het optimaliseren van de waarde van de producten die het team oplevert. Met waarde wordt bedoeld: het opgeleverde werk van het team heeft waarde voor de stakeholders (zie paragraaf 3.2.4). Zaken die geen waarde hebben, daar gaat het team ook niet mee aan de slag. De product owner beheert dit proces.
visie
prioriteiten
De product owner is de schakel tussen de stakeholders en het scrum team (de teamleden, maar het kan ook uw OR zijn). Hij krijgt inbreng van de stakeholders en daarmee bepaalt hij de visie op het eindproduct: aan welke randvoorwaarden moet het product onder andere voldoen? De product owner is verantwoordelijk voor het invullen van de backlog. Daarop staan alle taken (stappen) die het team moet uitwerken om tot het eindproduct te komen. De product owner bepaalt de prioriteiten en zorgt voor een goede omschrijving van de taken (gebaseerd op de verwachtingen van het eindproduct).
Tussenproducten
feedback
De verschillende taken die het team afrondt tijdens de sprints worden tussenproducten genoemd. Bent u bijvoorbeeld bezig met het OR-jaarverslag, dan is uw lijst met onderwerpen voor het jaarverslag één van de tussenproducten voor het OR-jaarverslag (het eindproduct). De stakeholders geven feedback op de tussenproducten. Aan de hand daarvan bepaalt de product owner welke taken prioriteit hebben en waarmee het sprint team als eerste aan de slag moet.
Het werkt het beste als de product owner één persoon is en hij mandaat van het team krijgt om besluiten te nemen. Daarnaast is het van belang dat de werknemers in de organisatie weten wat zijn functie is.
3.
2.2
Scrum master
procesbewaker
De scrum master is de procesbewaker en verantwoordelijk voor de ontwikkeling van het team tot een zelforganiserend team. De scrum master ondersteunt het team door het begeleiden van verschillende meetings. De scrum master doet zelf inhoudelijk niet mee, maar let goed op of het team zich bij de doelstelling van de bespreking houdt. Hij spreekt het team daarop aan en helpt het team om zich hierin te verbeteren. Naast deze rol als procesbewaker houdt de scrum master zich bezig met het faciliteren en coachen van het team.
Coaching
conflict
communicatie
De scrum master heeft ook een belangrijke rol bij de stimulering van teamontwikkeling. Hierin staat de coaching centraal: bij het ontstaan van een zelforganiserend team, maar ook in conflictsituaties. Voorbeelden van coachsituaties zijn een moeizame onderlinge samenwerking, demotivatie bij teamleden, lastige communicatie of zaken van praktische aard. Een goede scrum master is op een gegeven moment niet meer nodig, want die heeft het team opgeleid tot een team dat het zelf aankan. Ten slotte heeft de scrum master de taak om het team op te leiden in het gebruik van scrum.
Het idee van scrum is dat het team zich enkel bezig houdt met intensief samenwerken en het opleveren van het (tussen)product. De scrum master zorg ervoor dat het team dit kan doen door sturing te geven op het proces en door obstakels weg te nemen die het team tegenkomt.
3.2.3 Scrum/sprint
team
tussenproducten
Het scrum team gaat over het ‘hoe’ (de product owner over het ‘wat’ en ‘waarom’ en de scrum master over de processen en de samenwerking). Het team werkt tijdens de sprints aan de taken die horen bij het opleveren van de tussenproducten. Dit bepaalt het team in overleg met de product owner. Het team wil een realistische planning waarin wel voldoende te doen is. Het sprint team werkt zelforganiserend, het bepaalt zelf hoe het de taken invult. De teamleden zorgen er met elkaar voor dat alle taken aan het einde van de sprint zijn afgerond. Iedereen levert zijn bijdrage op basis van zijn kennis, vaardigheden en beschikbare tijd.
Het ideale team bestaat uit zeven leden, plus of min twee. Uit de verschillende literatuur blijkt dit het meest werkbare team te zijn.
3.
2.4 Stakeholders
groep
inzicht
Stakeholders zijn geen onderdeel van het scrum team, want zij werken niet mee aan het product. Maar ze zijn wel belangrijk. Een stakeholder is een persoon of een groep die invloed heeft op het ‘product’ of er een belang bij heeft. Zij geven feedback over de opgeleverde producten en bepalen wat waarde heeft. Zo wil een fabrikant van telefoons graag dat het product past bij de verwachtingen van de klant. Feedback van de gebruikers geeft inzicht in deze verwachtingen. Zo bepalen het team en de product owner of zij met de juiste dingen bezig zijn en waarop ze eventueel moeten bijsturen.