7.2 Stimuleren van eigenaarschap

flow

Als u het inspirerende doel helder heeft, is het zaak om iedereen eigenaar te maken van dat doel, van de werkzaamheden van de ondernemingsraad. Eigenaarschap betekent dat de OR-leden zich eigenaar voelen van de producten die ze opleveren en dat ze zich verantwoordelijk voelen voor de resultaten. Zo’n OR gaat proactief te werk, komt met elkaar in een flow en wil wat betekenen voor de achterban.

nieuwsgierigheid

Belangrijke eigenschappen van OR-leden die eigenaarschap voelen zijn:

• nieuwsgierigheid;
• aansporen is niet nodig;
• het belang zien van de bijdrage aan het grotere geheel;
• risico’s durven te nemen;
• trots op de aanpak en het werk.

7.2.1 Ontwikkelen van eigenaarschap

randvoor­waarden

Eigenaarschap krijgt u niet op bestelling. Er zijn een aantal voorwaarden om het eigenaarschap te ontwikkelen. Peter van der Haak (‘Wie zorgt dat het goed komt?’, 2018) omschrijft zeven voorwaarden voor eigenaarschap. Hij maakt een scheiding tussen interne en externe randvoorwaarden.

Intern

verschil maken

De volgende drie interne randvoorwaarden zorgen voor een intrinsieke motivatie om met een taak aan de slag te gaan:

• Willen: u houdt zich bezig met dingen die u echt leuk vindt om te doen.
• Kunnen: u heeft het gevoel dat u vaardigheden bezit om de taak uit te kunnen voeren.
• Betekenen: u heeft het gevoel dat u van betekenis bent, het verschil kunt maken en niet bezig bent met zaken die zinloos zijn.

Extern

regelruimte

De externe randvoorwaarden voor eigenaarschap zijn:

• Vertrouwen: u heeft het gevoel dat de taak die u op zich neemt ook echt van u is. Dat de andere leden zich niet ongevraagd gaan bemoeien met uw taak.
• Regelruimte: u heeft invloed op alle zaken die nodig zijn om de taak goed af te kunnen ronden.
• Overzicht: u kunt het totaalplaatje goed overzien, u weet met welk onderdeel van het geheel u bezig bent en hoe alles samenhangt.
• Transparantie: u werkt met mensen die open en eerlijk zijn over hun belangen.

Van der Haak noemt loslaten niet als voorwaarde. Maar als u niet loslaat, is het lastig om eigenaarschap te stimuleren. Dus kijk niet meer ongevraagd mee over de schouder van een ander OR-lid en controleer niet meer of de dingen ook naar uw maatstaven worden uitgevoerd. Laat het los en geef de ander de ruimte is het motto van eigenaarschap.

7.2.2 Eigenaarschap in het team

vrijwillig

afstemming

trainer

Het is niet mogelijk om het team te sturen of te duwen naar eigenaarschap. De leden van uw OR kunnen het enkel vrijwillig oppakken. Het creëren van een omgeving die eigenaarschap stimuleert, een omgeving die voldoet aan de externe voorwaarden, zorgt ervoor dat de leden het eigenaarschap oppakken. Hierbij kan het helpen om in de gaten te houden of de vrijheid van het team in balans is met de volwassenheid van het team.

• Vrijheid: de mate van afstemming die nodig is. Krijgt u als OR-lid een taak mee, dan moet u nog veel onderling afstemmen. En heeft u veel of weinig details meegekregen? Onder vrijheid valt ook de mate waarin uw team zelfstandig besluiten kan en durft te nemen en de gevolgen daarvan draagt.
• Volwassenheid: de mate waarin het team zelfstandig het werk kan organiseren. Kan uw OR processen zelfstandig vormgeven in een adviestraject of heeft u daar de ondersteuning van een ambtelijk secretaris of trainer bij nodig? Ook de planning van het werk en de verdeling van de taken horen bij de volwassenheid van het team. Net als de mate waarin uw OR in staat is samen te werken met de rest van de organisatie en in staat is zijn eigen processen continu te verbeteren.

Balans

commissie

De mate van vrijheid en volwassenheid van het team moeten met elkaar in balans zijn. Ter illustratie: uw OR werkt in werkgroepen en de taken verdeelt u over de verschillende commissies van uw OR. Daarbij kent de arbocommissie een hoge mate van volwassenheid: de leden zijn goed in staat het werk zelfstandig te organiseren, taken onderling te verdelen en iedere zes weken evalueert de commissie de onderlinge samenwerking.

Vergadering

terugkoppeling

balans

Tijdens de vergadering staat het nieuwe arbocontract op de agenda en de commissie doet een voorstel voor de behandeling van deze instemmingsaanvraag. Een aantal leden van de ondernemingsraad gaat echter diep in op de details, geeft allerlei punten mee en wil dat de commissie iedere week een terugkoppeling geeft van de voortgang. U kunt zich voorstellen dat dit frustratie gaat opleveren bij de commissieleden. Zij zijn immers goed in staat om het proces zelf vorm te geven, het is een volwassen team. Als de mate van vrijheid waarmee zij hun taken kunnen uitvoeren daarmee niet in balans is, ontstaat er geen eigenaarschap. Andersom geldt dat ook: een commissie die niet volwassen is en veel vrijheid krijgt, komt niet tot eigenaarschap. In die commissie zal het een chaos worden.