1.2 Horizontaal toezicht
minder belastend
Tegenwoordig werkt de Belastingdienst vaak volgens het principe van horizontaal toezicht. Dit is een minder belastende vorm van controle voor ondernemingen die zich aan de fiscale regels houden. Wat jaren geleden begon als proef met zeer grote, vooral beursgenoteerde ondernemingen, is inmiddels ook zo veel mogelijk van toepassing binnen het midden- en kleinbedrijf (mkb).
Samenwerking
basis
kwaliteit loonaangiften
Horizontaal staat voor gelijkheid, op een gelijk niveau. De basis van horizontaal toezicht is dan ook transparantie, begrip en wederzijds vertrouwen tussen de Belastingdienst en de andere partij. Horizontaal toezicht is gericht op een samenwerking volgens goede afspraken tussen de diverse bij het aangifteproces betrokken partijen en het werken in de actualiteit en toekomstgericht, in plaats van het slechts achteraf controleren. Hierdoor wordt de kwaliteit van de loonaangiften behouden en verbeterd en wordt er efficiënter gewerkt.
Afspraken over toezicht vastgelegd in convenant
rechtszekerheid vergroten
De uitgangspunten van de omgang tussen de betroken partijen en de wijze waarop zij met elkaar willen omgaan op basis van horizontaal toezicht worden vastgelegd in een convenant. Met die afspraken wordt gestreefd naar een effectieve en efficiënte werkwijze, permanent actueel inzicht in de relevante gebeurtenissen en een snelle standpuntbepaling door de Belastingdienst om zo de rechtszekerheid voor ondernemingen te vergroten. Hiermee moet de noodzaak tot controle achteraf en de kans op latere financiële verrassingen worden verminderd.
Op de website belastingdienst.nl kunt u afgesloten convenanten downloaden (zoek op ‘convenanten horizontaal toezicht’). Zo krijgt u inzicht in wat er zoal in een convenant wordt vastgelegd.
Voordelen
snel antwoord
aangepast toezicht
De voordelen van horizontaal toezicht voor uw onderneming zijn onder andere:
- U heeft één aanspreekpunt bij de Belastingdienst.
- U krijgt snel antwoord op uw vragen.
- U kunt sneller zekerheid krijgen over een belastingaangifte of -aanslag en over fiscale kwesties.
- De Belastingdienst houdt aangepast toezicht (bijvoorbeeld minder controles of verzoeken om informatie).
- U heeft meer zekerheid vooraf en dus minder risico op correcties, naheffingen en boetes.
Nadelen
zwaardere zorgplicht
Als nadeel van horizontaal toezicht kan worden genoemd dat uw onderneming tijd en geld moet investeren om de interne werkprocessen af te stemmen op de eisen die de fiscus eraan stelt. Verder krijgt de Belastingdienst door de gemaakte afspraken grotere controle en inzagemogelijkheden en aanvaardt u door deelname aan horizontaal toezicht een zwaardere zorgplicht richting de fiscus: bij eventuele fouten krijgt u sneller een boete.
Als nadeel voor de Belastingdienst kan worden genoemd dat onder het huidige horizontaal toezicht niet duidelijk genoeg is wanneer een onderneming het vertrouwen van de fiscus verliest en er dus weer reguliere controle (achteraf) nodig is. Het kan dan ook zijn dat op termijn horizontaal toezicht een noodzakelijke vernieuwingsslag ondergaat.
In gesprek gaan over fiscale kwesties
loonaangifte al in orde
Via een zogenoemd vooroverleg kunnen bepaalde fiscale kwesties met de Belastingdienst worden besproken – eventueel via uw accountant of fiscaal dienstverlener – voordat u aangifte loonheffingen doet. Op die manier zorgt u ervoor dat de loonaangifte bij indiening eigenlijk al in orde is. Een controle achteraf of de fiscale regels zijn gevolgd is daardoor meestal niet meer nodig. Ook kwesties rond de salarisadministratie kunt u uiteraard aan de fiscus voorleggen.
Groot
individueel
fiscale beheersing
De Belastingdienst hanteert bij grote(re) ondernemingen een individuele benadering. Er worden dan ook individuele horizontaal-toezichtconvenanten met grote(re) ondernemingen gesloten. Bij deze individuele convenanten wordt ervan uitgegaan dat er binnen de onderneming voldoende aandacht is voor de fiscale beheersing: het zogenoemde Tax Control Framework (zie paragraaf 1.3). In deze convenanten kunnen ook afspraken staan over het volledige scala aan fiscale zaken van de onderneming.
Om de teksten van individuele convenanten met grote ondernemingen zo veel mogelijk uniform te houden, heeft de Belastingdienst voor deze convenanten een standaardtekst beschikbaar.
Mkb
niet rechtstreeks
In het mkb krijgt het horizontaal toezicht op verschillende manieren vorm. Mkb-ondernemingen zelf kunnen overigens niet rechtstreeks een horizontaal-toezichtconvenant met de Belastingdienst afsluiten, maar de fiscus probeert convenanten af te spreken met alle partijen die bij het aangifteproces zijn betrokken, te weten brancheorganisaties, fiscaal dienstverleners en de koepelorganisaties van fiscaal dienstverleners.
Ook onder horizontaal toezicht kunt u het oneens zijn met een standpunt van de Belastingdienst. Als u er via een overleg samen niet uitkomt, kunt u naar de rechter stappen. Vanwege de afspraak tot transparantie is het verstandig om de fiscus hiervan op de hoogte te stellen.
Branche
specifiek in die branche
Door afspraken over toezicht te maken met brancheorganisaties en goed met elkaar samen te werken, komt er meer duidelijkheid over fiscale onderwerpen die specifiek in die bepaalde branche spelen. Er wordt dan afgesproken hoe in die branche met een of meerdere onderwerpen fiscaal moet worden omgegaan om zeker te kunnen zijn van de correcte handelswijze.
eigen vorm van toezicht
De afspraken met brancheorganisaties kunnen worden vastgelegd in een horizontaal-toezichtconvenant, maar dat is alleen mogelijk als er een eigen vorm van toezicht is binnen de branche. Voorbeelden van zulke convenanten zijn die met de Vereniging van Nederlandse Autoleasemaatschappijen (VNA), de Vereniging Poppodia en -Festivals en CBW-Mitex (de brancheorganisatie voor wonen, mode, schoenen en textiel).
overlegplatform
Is dat eigen toezicht er niet, dan kunnen er wel (fiscale) brancheafspraken worden vastgelegd in het convenant maar geen afspraken over toezicht. Er is dan sprake van een overlegplatform, zoals bij het convenant met het Platform BOVAG, Platform Land- en Tuinbouw Organisatie Nederland (LTO Nederland) en Platform Uitzendbranche.
De samenwerking op grond van horizontaal toezicht verloopt via specifieke regels. U kunt de Leidraad Toezicht Grote Ondernemingen en de Leidraad Horizontaal Toezicht voor brancheorganisaties en die voor fiscaal dienstverleners inzien via de website belastingdienst.nl.
Dienstverleners
via koepelorganisaties
goede aangifte garanderen
Fiscaal dienstverleners zoals accountants en administratiekantoren kunnen via hun koepelorganisatie meedoen met horizontaal toezicht. Als ze kunnen aantonen dat een goed systeem van fiscale kwaliteitsmaatregelen is gewaarborgd, kunnen de fiscaal dienstverleners een convenant met de Belastingdienst sluiten waarin de procesafspraken van het horizontaal toezicht staan. Doordat de dienstverleners een kwalitatief goede aangifte garanderen, kan de Belastingdienst vrijwel direct een definitieve aanslag opleggen. De klanten van fiscaal dienstverleners die meedoen aan horizontaal toezicht hebben daardoor snel zekerheid.
klanten aanmelden
Nadat fiscaal dienstverleners een convenant met de Belastingdienst hebben gesloten, kunnen zij hun klanten aanmelden. De klant moet via een deelnemersverklaring – te verkrijgen bij de fiscaal dienstverlener – verklaren in te stemmen met de deelname aan horizontaal toezicht. De fiscus gaat na aanmelding na of alle gegevens van de klant goed in de systemen staan.
In convenanten met fiscaal dienstverleners wordt onder meer vastgelegd dat ze bereid zijn tot een open en transparante samenwerking met de fiscus, dat ze instaan voor de kwaliteit van de ingediende aangiften en dat de Belastingdienst het toezicht op de afspraken aanpast.
Koepelorganisatie
diensten en producten
Veel fiscaal dienstverleners zijn aangesloten bij een koepelorganisatie, waarvan zij bepaalde diensten en producten – zoals kwaliteitshandboeken – kunnen afnemen. De Belastingdienst sluit ook met zulke koepelorganisaties horizontaal-toezichtconvenanten af, zoals met de Nederlandse Orde van Administratie- en Belastingdeskundigen (NOAB) en de Samenwerkende Registeraccountants en Accountants-administratieconsulenten (SRA). Hierdoor kunnen leden van die koepelorganisaties meedoen met horizontaal toezicht.
In convenanten met koepelorganisaties wordt onder meer vastgelegd dat de samenwerking plaatsvindt op basis van vertrouwen, begrip en transparantie, dat ze instaan voor de kwaliteit van de deelnemende fiscaal dienstverleners en de fiscus de werkwijze hierop aanpast.
Overig
softwarepakketten
Horizontaal toezicht krijgt niet alleen vorm via het sluiten van convenanten zoals hiervoor is besproken. Overige zaken die bij dit toezicht horen, zijn bijvoorbeeld de vooringevulde aangifte inkomstenbelasting voor particulieren en de gesprekken die de Belastingdienst voert met softwareleveranciers over mogelijke verbeteringen in softwarepakketten. Als er bijvoorbeeld een probleem of onjuiste toepassing in fiscale software blijkt te zijn, zal de fiscus dit samen met de softwareleverancier proberen op te lossen en – als dat mogelijk is – dat voor alle gebruikers of klanten integraal te verhelpen.
Ook al wordt er tegenwoordig dus veel gewerkt volgens horizontaal toezicht, wil dat niet zeggen dat de Belastingdienst helemaal geen controles meer uitvoert. Uw onderneming kan dus altijd alsnog een bezoek van een controleambtenaar verwachten.