6.4 Herinvesteringsreserve
Behaalt u een boekwinst bij de vervreemding van een bedrijfsmiddel, dan is hierover normaliter inkomstenbelasting of vennootschapsbelasting verschuldigd.
belastingvrij
afschrijven
Onder voorwaarden heeft u de mogelijkheid om de boekwinst belastingvrij onder te brengen in een herinvesteringsreserve (HIR) en deze af te boeken op de aanschafprijs van het verworven bedrijfsmiddel. U kunt dan slechts afschrijven over dit lagere bedrag. Op deze wijze blijft de claim op de boekwinst behouden voor de Belastingdienst.
6.4.1 Bedrijfsmiddelen
lichamelijk
onlichamelijk
De HIR ziet slechts op bedrijfsmiddelen. Daarbij moet wel een onderscheid worden gemaakt tussen:
- Lichamelijke bedrijfsmiddelen zoals machines, inventaris, auto’s, computers en onroerende zaken.
- Onlichamelijke bedrijfsmiddelen zoals octrooirechten, goodwill en vergunningen.
belegging
Vermogensrechten die ter belegging worden aangehouden, komen niet in aanmerking voor de HIR.
6.4.2 Vervreemding
verlies
De HIR is van toepassing op boekwinsten behaald bij vervreemding van een bedrijfsmiddel, zoals verkoop of ruil. Het verlies of de beschadiging van een bedrijfsmiddel is ook als een vervreemding aan te merken. Ook voor vergoedingen van verzekeraars wegens verlies of beschadiging van een bedrijfsmiddel kunt u soms een HIR vormen.
Met de rekentool op rendement.nl/fiscaaldossier berekent u of en voor welk bedrag een HIR is te benutten bij een nieuwe investering.
6.4.3 Opbrengst bij vervreemding
boekwaarde
Een HIR kunt u vormen voor het verschil tussen de opbrengst bij vervreemding van het bedrijfsmiddel en de fiscale boekwaarde van het bedrijfsmiddel. Stel, u verkoopt uw bedrijfsauto voor € 6.000. De fiscale boekwaarde op dat moment bedroeg € 3.500. Over het verschil tussen de verkoopopbrengst en de fiscale boekwaarde kunt u onder voorwaarden een HIR vormen. In dit geval dus voor € 2.500 (€ 6.000 -/- € 3.500).
6.4.4 Herinvesteringsvoornemen
balansdatum
Om een HIR te vormen, moet u het voornemen hebben om de opbrengst bij vervreemding te investeren in een nieuw bedrijfsmiddel. Dit voornemen moet bestaan op de balansdatum in het jaar van vervreemding van het bedrijfsmiddel en moet daarna onophoudelijk aanwezig zijn. U moet het bestaan van een herinvesteringsvoornemen aannemelijk kunnen maken. Dit moet u doen aan de hand van concrete feiten. Denk hierbij aan directiebesluiten waarin het voornemen tot herinvesteren tot uitdrukking wordt gebracht.
6.4.5 Duurzame versus niet-duurzame bedrijfsmiddelen
tien jaar
meer dan tien jaar
Voor de toepassing van de HIR is ook het onderscheid tussen de volgende soorten bedrijfsmiddelen cruciaal:
- niet-duurzame bedrijfsmiddelen: op deze bedrijfsmiddelen wordt in ten hoogste tien jaar afgeschreven;
- duurzame bedrijfsmiddelen: op deze bedrijfsmiddelen wordt niet (zoals grond) of in meer dan tien jaar afgeschreven (zoals gebouwen).
Voor duurzame bedrijfsmiddelen geldt dat u de HIR slechts kunt gebruiken als het vervreemde bedrijfsmiddel een zelfde economische functie heeft als het nieuwe bedrijfsmiddel.
HIR gebruiken voor nieuw bedrijfspand
eigen onderneming
Stel, u verkoopt uw bedrijfspand met winst en vormt hiervoor een HIR. Vervolgens koopt u een nieuw pand. Kunt u in dat geval de HIR afboeken op het nieuwe pand? Dat ligt eraan. Als u het pand gebruikt voor uw eigen onderneming is in de regel wel sprake van een gelijkwaardige economische functie.
verhuurd pand
Koopt u echter het pand met het oogmerk dit te gaan verhuren, dan is niet aan de eis voldaan. Een pand in eigen gebruik is economisch namelijk niet hetzelfde als een verhuurd pand.
Niet-duurzame bedrijfsmiddelen
vrijelijk afboeken
U kunt een boekwinst op een duurzaam bedrijfsmiddel ook afboeken op een niet-duurzaam bedrijfsmiddel. Boekwinsten op niet-duurzame bedrijfsmiddelen kunt u vrijelijk afboeken op andere niet-duurzame bedrijfsmiddelen. Afboeking van een boekwinst behaald op een niet-duurzaam bedrijfsmiddel op een duurzaam bedrijfsmiddel is echter niet mogelijk. In dat geval geldt namelijk de eis van eenzelfde economische functie.
6.4.6 Afboeking HIR
kostprijs
fiscale balans
Koopt u een nieuw bedrijfsmiddel? Dan moet u de boekwinst in mindering brengen op de kostprijs van het aangeschafte bedrijfsmiddel. Het bedrijfsmiddel verschijnt dus voor de waarde na afboeking van de HIR op de fiscale balans. Slechts over deze lagere waarde kunt u fiscaal afschrijven.
tariefsvoordeel
Door de lagere afschrijving komt de boekwinst op het vervreemde bedrijfsmiddel alsnog – zij het geleidelijk – in de winst tot uitdrukking. Voordeel is wel dat u de belastingheffing over de boekwinst naar de toekomst kunt verschuiven. Hierdoor behaalt u mogelijk een rentevoordeel en bij dalende belastingtarieven ook een tariefsvoordeel.
Afboeking HIR mogeliijk?
| Boekwinst behaald op | Aanschaf | Afboeking |
| Auto | Inventaris | Ja |
| Kopieerapparaat | Auto | Ja |
| Pand | Inventaris | Ja |
| Inventaris | Pand | Nee |
| Verhuurd pand | Verhuurd pand | Ja, mits eenzelfde economische functie |
Boekwaarde-eis
gezamenlijke boekwaarde
Bij het herinvesteren moet u wel goed letten op de zogenoemde boekwaarde-eis. Op grond hiervan mag u de HIR niet in mindering brengen op de aanschafprijs van de nieuwe bedrijfsmiddelen als en voor zover de gezamenlijke boekwaarde ervan lager is dan de boekwaarde van het vervreemde bedrijfsmiddel. Let erop dat iedere HIR zijn eigen boekwaarde-eis heeft!
Herinvesteringsvoornemen
afboeking
Stel, u heeft een bedrijfspand verkocht voor € 150.000 (fiscale boekwaarde € 100.000). Vervolgens koopt u drie nieuwe bestelauto’s met een totale aanschafprijs van € 60.000. De boekwinst op het pand is € 50.000. Voor dit bedrag kunt u dus in principe een HIR vormen.
Aan afboeking van de HIR komt u pas toe als en voor zover u meer investeert dan de boekwaarde van het vervreemde bedrijfsmiddel (€ 100.000). Om de HIR (volledig) in stand te kunnen houden moet u dus nog het voornemen hebben om voor € 90.000 te herinvesteren.
Voorbeeld
machine
computer
Stel, u heeft in 2016 een HIR gevormd van € 8.000 in verband met de vervreemding van een machine (boekwaarde € 4.000). In 2017 heeft u een HIR gevormd van € 2.000 voor de vervreemding van inventaris (boekwaarde € 7.000). In 2018 koopt u een computer (€ 4.000), een scanapparaat (€ 3.000) en een kopieermachine (€ 5.000).
Afboeken
inventaris
eerstvolgende aanschaf
De totale boekwaarde van deze bedrijfsmiddelen bedraagt € 12.000. Dit is precies voldoende om de HIR van de machine af te boeken. Per saldo resteert dan een boekwaarde van € 4.000. De HIR van de inventaris (€ 2.000) kunt u dan niet meer aanwenden, omdat u niet meer voldoet aan de boekwaarde-eis van de tweede HIR (€ 7.000).
Volgorde afboeking
uitstellen
Hoofdregel is dat u de HIR moet afboeken op de eerstvolgende aanschaf van een bedrijfsmiddel. Hierop bestaat een uitzondering voor duurzame bedrijfsmiddelen. U mag dan de afboeking uitstellen tot de aanschaf van een bedrijfsmiddel met eenzelfde economische functie.
Stel, u heeft uw bedrijfspand verkocht en daarmee een boekwinst behaald van € 100.000. U bent voornemens om een nieuw bedrijfspand aan te kopen. Eerst koopt u echter een nieuw machinepark.
wachten
U heeft twee mogelijkheden:
- U gebruikt de HIR van € 100.000 voor de investering in de machines.
- U kunt ook wachten totdat u het bedrijfspand heeft gekocht en boekt de HIR hierop af.
afschrijvingstermijn
Deze tweede optie is in de regel aantrekkelijker. Door de langere afschrijvingstermijn van het pand ten opzichte van de machines, duurt het langer voordat u over de boekwinst van het oude pand belastingheffing bent verschuldigd.
6.4.7 Vrijval HIR
verlenging
staking
In de volgende gevallen bent u verplicht om de HIR belast vrij te laten vallen:
- U heeft geen voornemen (meer) om nieuwe investeringen te doen.
- U heeft de HIR niet binnen drie jaar na het jaar van vervreemding van het oude bedrijfsmiddel aangewend. Verlenging van deze termijn is mogelijk:
- als in verband met de aard van het bedrijfsmiddel een langer tijdvak is vereist; of
- als u al uitvoering heeft gegeven aan de aanschaf of voortbrenging van een ander bedrijfsmiddel, waarbij vertraging is opgelopen door omstandigheden die buiten uw invloedssfeer liggen.
- U heeft uw onderneming gestaakt. Dit geldt alleen voor de IB-ondernemer!
Te conserveren inkomen
In geval van vrijval van de HIR door staking van een IB-onderneming bestaat een regeling vergelijkbaar met de HIR. Het is onder voorwaarden namelijk mogelijk om de bij staking behaalde winst – die is toe te rekenen aan bedrijfsmiddelen en aan HIR`s – te behandelen als zogenoemd te conserveren inkomen. Hierover hoeft u dan nog geen belasting te betalen.
binnen twaalf maanden
Voorwaarde is wel dat u de winst in het jaar van staking of binnen een periode van twaalf maanden na staking, herinvesteert in een onderneming waaruit u winst geniet. De stakingswinst moet u dan in mindering brengen op de aanschaffings- of voortbrengingskosten van de bedrijfsmiddelen van de nieuwe onderneming.