8.1 De strafafdoening door de Belastingdienst
niet inzenden
Zo lang het door de FIOD opgesteld proces-verbaal over een strafbaar fiscaal feit niet is ingezonden aan het OM, heeft de Belastingdienst de bevoegdheid om een strafbeschikking uit te vaardigen.
verplicht
De Belastingdienst is verplicht om het proces-verbaal naar het OM te sturen als een verdachte in verzekering is gesteld of bijvoorbeeld als tegen de wil van een bewoner een huis is binnengetreden.
Op het moment dat het OM besluit om de zaak niet zelf op te pakken, kan hij weer terugkomen bij de Belastingdienst. Het gevolg is dat de bevoegdheid om een fiscale strafbeschikking op te leggen herleeft.
Seponeren
vervolgingsdaden
Als het OM besluit om een fiscale overtreding te seponeren, is er in het licht van het una via-beginsel de mogelijkheid voor de Belastingdienst om nog vervolgingsdaden te verrichten afgesloten. Andersom geldt dat na het uitvaardigen van een strafbeschikking het OM verder buitenspel staat. Ook de weg van het opleggen van een bestuurlijke boete is dan afgesloten.
8.1.1 Wanneer een fiscale strafbeschikking opleggen?
opzettelijk
Overtredingen zoals beschreven in artikel 68 AWR worden in principe afgehandeld met een fiscale strafbeschikking. Bij de opzettelijke varianten en het niet, niet tijdig of onjuist en onvolledig doen van een fiscale aangifte, wordt in het afstemmingsoverleg met het OM bepaald of een fiscale strafbeschikking wordt opgelegd. Als wordt besloten een geldboete voor een fiscale overtreding op te leggen, bedraagt deze geldboete in principe 80% van het wettelijk maximum.
Voor degene die de strafbeschikking vaststelt, moet de schuld van de verdachte vaststaan. Hij moet daarbij ook beoordelen of er sprake is van een strafuitsluitingsgrond zoals (al dan niet psychische) overmacht of afwezigheid van alle schuld (AVAS).
8.1.2 De inhoud van een fiscale strafbeschikking
geldboete
In een fiscale strafbeschikking kan de Belastingdienst uitsluitend een geldboete opleggen. Dit is een verschil met de strafbeschikking van het OM.
Aanwijzingen
voldoen aan verplichtingen
afstand doen
De Belastingdienst kan in de strafbeschikking wel aanwijzingen opnemen, zoals dat u alsnog moet voldoen aan de fiscale verplichtingen. Het komt daarnaast regelmatig voor dat de aanwijzing ziet op het afromen van voordelen die met de overtreding zijn vergaard. Zo kan de fiscus in de strafbeschikking opnemen dat u afstand moet doen van de in beslag genomen voorwerpen die vatbaar zijn voor verbeurdverklaring of onttrekking aan het verkeer. Het is ook mogelijk dat de Belastingdienst stelt dat u de geschatte tegenwaarde van die voorwerpen of het geschatte wederrechtelijk voordeel moet voldoen.
8.1.3 Horen van een verdachte
Als de Belastingdienst van plan is om een strafbeschikking van meer dan € 2.000 op te leggen, moet u eerst worden gehoord. Dit sluit aan bij het vereiste van een zorgvuldige besluitvorming. Daarnaast heeft een hoorgesprek ook een informatiefunctie, omdat de fiscus de straf uit de strafbeschikking kan bespreken. Tot slot kan de fiscus op die manier beoordelen of u bereid bent om aan de strafbeschikking te voldoen. Een hoorgesprek is daarom een vereiste.
Het is onvoldoende als de Belastingdienst een verdachte slechts in de gelegenheid stelt om gehoord te worden. De fiscus kan een hoorgesprek wel telefonisch afnemen.
8.1.4 Nadeelbedrag is rode draad
keuze
Het Protocol AAFD stelt dat het nadeelbedrag een rode draad vormt in de keuze tussen de bestuursrechtelijke en strafrechtelijke afdoening. Doet u niet of niet tijdig aangifte en is het fiscale nadeel niet of niet volledig te berekenen, dan krijgt u in principe een fiscale strafbeschikking als sprake is van recidive (iemand gaat opnieuw in de fout).
Te licht middel
zelf uitvaardigen
Het is ook mogelijk dat een ‘gewone’ strafvervolging als een te zwaar middel wordt beschouwd, maar de strafbeschikking van de Belastingdienst als te licht. Op basis van het Protocol AAFD kan het OM de strafbeschikking dan zelf uitvaardigen. Anders dan de Belastingdienst kan het OM met een strafbeschikking ook een taakstraf opleggen. Overigens kan het OM in dergelijke gevallen ook een transactie aanbieden. Hierover in paragraaf 8.2 meer.
8.1.5 Openbaarheid
niet openbaar
De strafbeschikking is in principe niet openbaar. Wel kan desgevraagd een afschrift van een strafbeschikking worden opgevraagd. Bij door het OM uitgevaardigde strafbeschikkingen bestaat de mogelijkheid dat de inhoud van een strafbeschikking openbaar wordt gemaakt.
reputatieschade
Om reputatieschade te voorkomen, wil het nog weleens de moeite waard zijn om het OM te vragen de zaak terug te zenden aan de Belastingdienst om zo de kans op openbaarheid zo klein mogelijk te maken.
De strafbeschikking wordt geregistreerd als een Justitieel gegeven (Besluit justitiële gegevens). Deze gegevens worden gedurende dertig jaar bewaard.
8.1.6 Verzet aantekenen
binnen veertien dagen
Als u zich niet kunt vinden in een fiscale strafbeschikking, kunt u daartegen binnen veertien dagen verzet aantekenen bij de rechtbank. U verliest deze verzetsmogelijkheid als u het geldbedrag uit deze strafbeschikking al heeft voldaan.
De verzetstermijn begint te lopen nadat u het afschrift van de strafbeschikking heeft ontvangen of er zich een andere omstandigheid heeft voorgedaan waaruit voortvloeit dat u bekend bent geraakt met de strafbeschikking.
Afhandeling
ambtshalve
De officier van justitie behandelt uw verzet tegen de strafbeschikking. Dit geldt trouwens ook voor de strafbeschikkingen die door het OM zelf zijn uitgevaardigd. Naar aanleiding van een ingesteld verzet kan de officier van justitie ervoor kiezen om de beschikking aan te passen of in te trekken. De officier van justitie heeft ook de mogelijkheid om dit ambtshalve te doen. Een aanpassing van de beschikking kan zowel in het voordeel als in het nadeel van de verdachte gebeuren. Mocht een officier van justitie achter de inhoud van de strafbeschikking blijven staan, dan wordt de zaak voorgelegd aan de strafrechter die de zaak vervolgens inhoudelijk beoordeelt.
Tenuitvoerlegging van fiscale strafbeschikkingen
invordering
De ontvanger van de Belastingdienst leidt de tenuitvoerlegging van de fiscale strafbeschikkingen. Hiervoor kan hij gebruikmaken van de invorderingsmaatregelen. Het is bijvoorbeeld mogelijk om openstaande fiscale strafbeschikkingen te verrekenen met belastingteruggaven. De ontvanger heeft ook de mogelijkheid om tot gijzeling van de verdachte over te gaan voor de duur van maximaal één jaar. Dit is een detentie die is bedoeld als aanzet om alsnog tot betaling over te gaan.
Verzet
invorderingsrente
Een gijzeling komt dus niet in de plaats van de strafbeschikking. Daarnaast rekent de ontvanger bij het niet (tijdig) betalen van een strafbeschikking invorderingsrente. Tegen de uitoefening van deze invorderingsmaatregelen kunt u in verzet komen bij de civiele rechter. Een dergelijk verzet schorst de invordering.