3.4 Compartimentering

U kunt de deelnemingsvrijstelling alleen toepassen als u aan de voorwaarden voldoet. Het is dus mogelijk dat er maar een bepaalde periode sprake was van een deelneming. U kunt te maken krijgen met zo’n sfeerovergang als de feiten wijzigen of bij een wetswijziging.

Splitsen

deel van de voordelen

In dat geval moet u mogelijk compartimenteren (splitsen). Dit houdt in dat u moet nagaan welk deel van de voordelen is ontstaan in de periode waarin nog sprake was van een deelneming en welk deel daarna. De deelnemingsvrijstelling geldt alleen voor het resultaat dat u heeft behaald toen u aan de voorwaarden voldeed.

Sfeerovergang

in de wet

De Hoge Raad (ECLI (verkort): BY1244) bepaalde echter dat u niet zomaar de regels van compartimentering mag toepassen als de deelnemingsvrijstelling eindigt als gevolg van een wetswijziging. De wetgever heeft de compartimentering daarom nu in de wet opgenomen. Als de deelnemingsvrijstelling nu begint of eindigt (sfeerovergang), moet u een zogenoemde compartimenteringsreserve vormen. Daarbij zijn twee situaties mogelijk:

• De deelnemingsvrijstelling was eerst niet van toepassing en op een gegeven moment voldoet u wel aan de voorwaarden. Ten aanzien van deze sfeerovergang vormt u dan een belaste compartimenteringsreserve.
• De deelnemingsvrijstelling is juist wel van toepassing, maar door een wijziging voldoet u niet meer aan de voorwaarden. Er is dan sprake van een sfeerovergang waarbij u een onbelaste compartimenteringsreserve vormt.

Voordeel

geen sprake van winst

Het belang in de deelneming stelt u op de hogere waarde in het economisch verkeer. Door de vorming van een compartimenteringsreserve is er geen sprake van winst. De Belastingdienst zal dus niet heffen bij zo’n sfeerovergang. Na de sfeerovergang kunt u een voordeel ontvangen, bijvoorbeeld in de vorm van dividend. Hierdoor zal de boekwaarde van het aandelenbelang dalen. Daarnaast heeft het ontvangen van dat voordeel gevolgen voor de compartimenteringsreserve. Bij een belaste compartimenteringsreserve moet u het bedrag van het voordeel in mindering brengen op de reserve en toevoegen aan de winst. Gaat het echter om een onbelaste compartimenteringsreserve, dan moet u het voordeel ook op de reserve in mindering brengen, maar krijgt u niet te maken met een toevoeging aan de winst (deelnemingsvrijstelling).

Vervreemding

uiterlijk ­vrijvallen

Zolang de aandeelhouder de aandelen in zijn bezit houdt, blijft de compartimenteringsreserve bestaan. De reserve zal uiterlijk vrijvallen op het moment van vervreemding van de aandelen of bij een liquidatie, fusie of splitsing. Daarnaast vindt er afrekening over de reserve plaats als u samen met de deelneming een fiscale eenheid vormt.