3.1 De voordelen uit een deelneming
dividenduitkeringen
De belangrijkste voordelen die onder de vrijstelling vallen zijn de waardeveranderingen van de deelneming en de dividenduitkeringen. Wat betreft deze waardeveranderingen gaat het niet alleen om gerealiseerde koersverschillen bij vervreemding van de deelneming, maar ook om nog niet gerealiseerde resultaten als gevolg van een wijziging in de waardering van de deelneming op de fiscale balans van de moeder. Daarnaast vallen de dividenduitkeringen van de deelneming onder de deelnemingsvrijstelling.
De deelnemingsvrijstelling ziet niet alleen op gewone aandelen, maar ook op bijzondere aandelen zoals preferente aandelen, prioriteitsaandelen en stemrechtloze aandelen. De voordelen uit deze aandelen zijn dus ook vrijgesteld onder de deelnemingsvrijstelling.
Ruim
voordelen
De deelnemingsvrijstelling ziet dus op ‘alle voordelen’. Dat is een ruime omschrijving. De volgende onderdelen moet u dus ook tot de voordelen rekenen:
- verkapt of vermomd dividend (paragraaf 3.1.1);
- optievoordelen (paragraaf 3.1.2);
- rentebaten (paragraaf 3.1.3);
- earn-outregeling (paragraaf 3.1.4);
- afdekinstrumenten valutarisico’s (paragraaf 3.1.5).
3.1.1 Verkapt of vermomd dividend
bevoordeelt
Ook het zogenoemde verkapt of vermomd dividend valt onder de deelnemingsvrijstelling. Van verkapt dividend is sprake als een deelneming haar moedermaatschappij bevoordeelt zonder dat sprake is van een door de aandeelhouders vastgesteld dividend.
Zakelijk
Een voorbeeld van verkapt dividend is dat een deelneming bepaalde kosten voor haar rekening neemt of als een deelneming haar producten tegen een veel te lage prijs verkoopt. U zou dat voordeel niet krijgen in een normale zakelijke relatie met een derde. De derde zou namelijk zakelijke prijzen in rekening brengen. De deelneming laat hier dan bewust opbrengst liggen. De Belastingdienst ziet dat voordeel dan als een verkapte dividenduitkering, een voordeel dat u krijgt vanwege het aandelenbelang.
Winstverschuiving
In binnenlandse situaties zal de fiscus zich niet al te druk maken over een verkapt dividend tussen vennootschappen. Immers, de deelnemingsvrijstelling is van toepassing, dus de fiscus heeft geen heffingsmoment en mist dus ook geen belastingopbrengst. In buitenlandse situaties kan dit anders liggen: door onzakelijke prijzen te hanteren kan een winstverschuiving plaatsvinden naar landen waar een veel lager belastingtarief geldt. Vaak kan de fiscus dan dividendbelasting heffen bij dergelijke verkapte dividenden.
Bewuste bevoordeling van de moeder
Stel dat Moer bv alle aandelen heeft van Hout bv. Begin 2017 verkoopt Hout bv een machine aan Moer bv voor € 150.000. De echte waarde van deze machine is echter € 200.000. Moer bv krijgt dus een voordeel van € 50.000. De Belastingdienst merkt dat voordeel aan als verkapt dividend van Hout bv aan Moer bv.
3.1.2 Optievoordelen
Falcons-arrest
Of optievoordelen ook onder de deelnemingsvrijstellen vallen, is aan bod gekomen in het zogenoemde Falcons-arrest. De Hoge Raad ziet de optiehouder als een soort pseudo-aandeelhouder. De deelnemingsvrijstelling ziet daardoor in principe ook op de voordelen uit deze optierechten. Daarbij is het wel van belang dat de aandelen waarop het optierecht betrekking heeft een deelneming vormen.
3.1.3 Rentebaten
geen aftrekbaar verlies
Verstrekt u een zogenoemde hybride lening (zie paragraaf 2.2.2) aan een deelneming, dan beschouwt de Belastingdienst die lening ook als deelneming. Dit geldt bijvoorbeeld voor de zogenoemde deelnemerschapslening. De deelnemingsvrijstelling is daardoor van toepassing op de ontvangen rente en de eventuele waardeveranderingen van de vordering. U heeft dus geen aftrekbaar verlies als u de hybride vordering afwaardeert.
De voordelen van een hybride lening
Stel dat Moer bv ook alle aandelen heeft in Metaal bv. Daarnaast heeft zij een zogenoemde deelnemerschapslening verstrekt aan Metaal bv ter grootte van € 200.000. Hierop ontvangt Moer bv een winstafhankelijke rente. In 2017 keert Metaal bv € 35.000 dividend uit aan Moer bv en betaalt ook € 5.000 aan rente op de lening. Beide bedragen vallen nu onder de deelnemingsvrijstelling. Overigens betekent dit voor Metaal bv dat de rente niet aftrekbaar is; fiscaal gezien is dit immers dividend.
3.1.4 Earn-outregeling
winst is onzeker
Bij de verkoop van een deelneming kan de verkoper u confronteren met een afspraak waarbij de verkoopprijs afhankelijk is gesteld van de toekomstige winstontwikkeling van de deelneming. De hoogte van deze winst is natuurlijk onzeker. Een dergelijke earn-out leidt in de toekomst tot een nog te betalen deel van de koopprijs of zelfs tot een terug te betalen deel van de koopprijs.
Zowel de koper als de verkoper van een deelneming kunnen bij een earn-outregeling te maken krijgen met de deelnemingsvrijstelling.
Schatten
schatten
De earn-outregeling is van toepassing op de verkoper als de vervreemde aandelen een deelneming vormden of deel uitmaakten van een deelneming. De regeling is ook van toepassing op de koper als de verworven aandelen voor de koper een deelneming gaan vormen of deel gaan uitmaken van een deelneming. De koper van de deelneming moet bij aankoop van de deelneming de kostprijs zo goed mogelijk schatten. Waardeveranderingen die uit de earn-outregeling voortkomen, zullen vervolgens tot een op- of afboeking leiden. In alle gevallen geldt dat een dergelijke op- of afboeking leidt tot een resultaat dat is vrijgesteld onder de deelnemingsvrijstelling.
Verkoopprijs afhankelijk van toekomstige winst
variabele afspraak
Moer bv heeft in oktober 2016 een koper gevonden voor Hout bv. Zij spreken af dat de koper per direct € 800.000 betaalt en daarnaast 15% van de winst behaald over 2016, te betalen uiterlijk in mei 2016. Moer bv verwacht dat zij, naast de vaste koopsom, nog € 65.000 ontvangt uit hoofde van de variabele afspraak. In de jaarstukken over 2016 vermeldt zij dus een verkoopopbrengst van € 865.000, die geheel onder de deelnemingsvrijstelling valt. Het jaar 2016 blijkt uiteindelijk uitzonderlijk goed voor Moer bv. Uit hoofde van de earn-outafspraak ontvangt Moer bv een bedrag van € 90.000 in plaats van de verwachte € 65.000. De extra bate van € 25.000 valt op basis van de earn-outregeling ook onder de deelnemingsvrijstelling.
3.1.5 Afdekinstrumenten valutarisico’s
afdekken door derivaten
U kunt te maken krijgen met een koersrisico als u een buitenlandse deelneming bezit in een land met een vreemde valuta. De waarde van de deelneming kan door valutakoersverschillen flink schommelen. Deze waardeveranderingen vallen echter onder de deelnemingsvrijstelling.
afstemmen
Dit risico kunt u afdekken door derivaten of een lening die in dezelfde valuta als de buitenlandse deelneming luidt. Het resultaat op het afdekinstrument kan onder voorwaarden ook onder de deelnemingsvrijstelling vallen. Dit moet u van tevoren wel afstemmen met de Belastingdienst. De inspecteur moet namelijk vaststellen dat de rechtshandeling is bedoeld om het valutarisico af te dekken. U ontvangt dan een voor bezwaar vatbare beschikking.
Ditzelfde geldt voor valutakoersresultaten op leningen waarmee u de deelneming heeft gefinancierd. Het valutaresultaat van deze lening vormt dan een voordeel uit hoofde van de deelneming voor zover de lening de waarde van de deelneming niet overtreft.
Gelijke behandeling van valutaresultaten
Valutaresultaten bij deelnemingen vallen in principe onder de deelnemingsvrijstelling. Een arrest van het Europese Hof van Justitie (Deutsche Shell) zorgde echter voor een ongewenste situatie. Het ging hierbij om een lichaam in Duitsland met een vaste inrichting in Italië. De Italiaanse vaste inrichting werd ingebracht in een Italiaanse onderneming. Vervolgens werd de deelneming verkocht en realiseerde Deutsche Shell een valutaverlies. Duitsland moest volgens het hof de aftrek van het verlies toestaan. De staatssecretaris van Financiën was bang dat internationale concerns een beroep op dit arrest zouden doen en valutaverliezen in aftrek zouden brengen terwijl de winsten door de deelnemingsvrijstelling niet waren belast.
Tweemaal
In de wet is daarom opgenomen dat als u valutaverliezen ten laste van de winst brengt, u de valutawinsten ook tot de winst moet rekenen. De deelnemingsvrijstelling is daar dan niet op van toepassing. Daarnaast is in het wetsvoorstel ook een regeling opgenomen om te voorkomen dat een bv verliezen tweemaal ten laste van de winst kan brengen, als valutaverlies en als onderdeel van het liquidatieverlies.