6.2 Kwartsstof

Veel materialen in de bouw bevatten kwarts. De chemische naam voor kwarts is siliciumdioxide en dit komt voor in zandhoudende producten en in de meeste natuurlijke gesteenten, dus in veel bouwmaterialen. Volgens Volandis – kennis- en adviescentrum voor duurzame inzetbaarheid in de bouw – wordt materiaal kwartshoudend genoemd als het voor meer dan 1,5% uit kwarts bestaat. Het kwartsgehalte verschilt per soort (natuur)steen of samengesteld bouwmateriaal. Voorbeelden van materialen met een hoog kwartsgehalte zijn:

• zandsteen: 50-90%;
• kalkzandsteen: 30-83%;
• cellenbeton: 12-44%;
• betonsteen: 23-40%.

slopen

Hoe hoger het kwartsgehalte van het materiaal, hoe hoger de concentratie kwartsstof die bij bewerking vrijkomt. Werkt uw organisatie met deze materialen, dan kunnen de werknemers worden blootgesteld aan kwartsstof. Bij het bewerken of slopen van kwartshoudend materiaal, zoals het zagen van beton, het frezen van sleuven in bouwblokken, en het doorslijpen van stenen en tegels komt kwartsstof vrij. Vooral bij het werken in slecht geventileerde binnenruimten kan de concentratie kwartsstof hoog oplopen.

Pijn

stoflongen

kortademig

Kwartsstof is heel fijne stof, die niet of nauwelijks te zien is. Het bestaat uit zeer kleine onoplosbare stofdeeltjes die diep in de longen terechtkomen. Hier kunnen de kwartsstofdeeltjes bindweefselvorming veroorzaken. Dat wordt longfibrose of ook wel stoflongen (of silicose) genoemd. Daardoor kan het longweefsel minder zuurstof opnemen en wordt het minder elastisch. Dat kan betekenen dat een werknemer bij inspanning kortademig en benauwd wordt, gaat hoesten en last krijgt van pijn op de borst. Hoe meer stof er is ingeademd, hoe groter de schade  – die niet meer te herstellen is. De klachten verschijnen vaak op latere leeftijd. Kwartsstof is ook geclassificeerd als kankerverwekkend, omdat blootstelling eraan longkanker kan veroorzaken.