1.1 Fysische factoren

beeldschermwerkplek

Fysische factoren zijn onlosmakelijk verbonden met de werk­omgeving en komen op alle werkplekken voor. Het maakt wel uit waar u werkt. Op kantoor hebben de verschillende fysische factoren op een andere manier invloed op de gezondheid en veiligheid van werknemers dan voor een chauffeur in een vrachtwagen of een bouwvakker op een bouwsteiger. Bij een beeldschermwerkplek spelen fysische factoren, zoals binnenklimaat, temperatuur, verlichting en hinderlijk geluid. Meestal vormen deze geen direct gezondheidsrisico, maar beïnvloeden ze wel het comfort van werknemers. In een fabriek of bij buitenwerk kunnen deze factoren wel een risico voor de gezondheid van werknemers opleveren.

binnen werken

kleur van verlichting

handgereedschap

elektromagnetische velden

Onder fysische factoren vallen:

• Temperatuur en luchtverversing. Op een werkplek mag de temperatuur geen schade veroorzaken aan de gezondheid. Denk hierbij aan werknemers (zoals bouwvakkers en wegwerkers) die buiten werken in een snikhete zon of tijdens vorst. Maar dat geldt ook voor werknemers die binnen werken in de buurt van een oven of in een vriespakhuis. Daarnaast moet op de werkplek altijd voldoende niet-verontreinigde lucht aanwezig zijn. Dat geldt zowel voor een werkplek in een fabriek als op kantoor.
• Daglicht en kunstlicht. Het is vanzelfsprekend dat een werkplek goed verlicht moet zijn. Dat mag met daglicht, maar ook met voorzieningen voor kunstverlichting. Verlichtingssterkte en de kleur van verlichting spelen hierbij een bepalende rol. In de praktijk blijkt dat verlichting nog veel haken en ogen kent (zie hoofdstuk 3).
• Lawaai. Op de werkplek mogen werknemers niet blootgesteld worden aan lawaai oftewel schadelijke geluidsniveaus. Bijvoorbeeld tijdens het werken in een fabriek met machines of op een festival. Op kantoor zijn de geluidsniveaus dan wel niet schadelijk, maar ze kunnen wel hinder opleveren bij concentratie en communicatie (zie hoofdstuk 4).
• Trillingen. Blootstelling aan trillingen komt ongemerkt op veel werkplekken voor, zoals bij het rijden in een ­heftruck en een veegwagen of het werken met handgereedschappen, zoals een slijptol, een bosmaaier of een sloophamer (zie hoofdstuk 7).
• Straling. Straling verschijnt in veel vormen, van ultraviolette straling in zonlicht tot infrarode straling in lasers. Ioniserende straling is straling in bijvoorbeeld een röntgenapparaat in het ziekenhuis. Elektromagnetische velden vallen ook onder de noemer straling en worden veroorzaakt door elektriciteit, gsm-masten en de mobiele telefoon. Maar ook als iemand een MRI-scan ondergaat, is er sprake van blootstelling aan straling (zie hoofdstuk 8).

Waarneembaar

gezondheidsklachten

Fysische factoren op de werkplek zijn meestal niet direct zichtbaar, maar vaak wel waarneembaar. Een koude, vochtige werkplek is niet prettig om in te werken en kan gezondheidsklachten veroorzaken, net als een te warme werkplek. Te veel verlichting kan gezondheidsklachten veroorzaken, maar een ruimte waar weinig daglicht is ook. Als een werknemer de hele dag in de zon werkt, kan hij hierdoor zonnebrand oplopen en in het ergste geval kan dat leiden tot huidkanker.

Omgevingsfactoren

lawaai

Ook andere omgevingsfactoren kunnen schadelijk zijn voor het lichaam, bijvoorbeeld machines die te veel lawaai en trillingen produceren. Vooral in technische (bouw en industrie) en agrarische beroepen geeft ruim 50% van de werknemers aan last te hebben van lawaai op de werkplek. In pedagogische en dienstverlenende beroepen heeft één op de drie werknemers last van lawaai tijdens het werk (Monitorarbeid.tno.nl).