6.3 Verloop van de rechtsgang
niet platlopen
De gemiddelde Nederlander is één keer in zijn leven betrokken bij een rechtszaak. Voor organisaties is de kans om betrokken te raken bij een procedure groter, al zal een gemiddeld bedrijf de deur bij de rechtbank ook niet platlopen: als het even kan, probeert men rechtszaken te vermijden.
Met of zonder advocaat
Stel dat uw organisatie onverhoopt toch partij is in een conflict en tegenover een rechter komt te zitten, wat komt er dan op u af? Om te beginnen: bij de meeste civiele procedures is het verplicht om een advocaat in te schakelen. Alleen zaken bij de kantonrechter mag uw organisatie zonder advocaat voeren.
De kantonrechter behandelt zaken met een belang van minder dan € 25.000, arbeidszaken en zaken die te maken hebben met huur.
6.3.1 Dagvaarding
datum
De procedure begint met een dagvaarding, waarin de eisende partij omschrijft wat hij wil hebben van de gedaagde partij. In de dagvaarding staat vermeld op welke datum en welk tijdstip de gedaagde bij de rechtbank moet verschijnen.
Verwarring
melden
Maar daar begint de verwarring al! De partijen worden op deze datum helemaal niet bij de rechtbank verwacht. Er wordt mee bedoeld dat de advocaat die de zaak behandelt zich uiterlijk op deze datum bij de rechtbank moet melden.
6.3.2 Eerste stap
toelichten
De eerste stap van deze advocaat is dat hij schriftelijk reageert op de dagvaarding. Vervolgens bepaalt de rechtbank vrijwel altijd dat een zogenoemde ‘comparitiezitting’ moet plaatsvinden. Dit is een zitting waarbij beide partijen vragen van de rechter kunnen toelichten over wat er precies is voorgevallen.
Details
verhaal doen
De gedachte achter het houden van een dergelijke zitting is dat een rechterlijke beslissing voor partijen beter te verkroppen is als zij zélf in de gelegenheid zijn geweest om aan de rechter hun verhaal te doen. Als het goed is, hebben de advocaten de relevante feiten en omstandigheden in de stukken al aan de rechtbank gepresenteerd, maar de rechter hoort de details liever van de betrokkenen zelf.
6.3.3 Aanwezigheid
achtergrond
Een afgevaardigde van uw organisatie moet zelf naar de zitting komen. Uw organisatie kan dus niet volstaan met het sturen van een advocaat. De rechter wil namelijk horen wat de achtergrond is van de zaak. De juridische praatjes van uw advocaat kent hij al.
Bevoegd vertegenwoordiger
Als uw organisatie partij is in de procedure, wordt iemand van uw organisatie als zogenoemd ‘bevoegd vertegenwoordiger’ in ieder geval verwacht bij de zitting. De rechtbank wil dat er namens de organisatie iemand aanwezig is die zo nodig bevoegd is om een schikking te treffen (zie 6.3.4) en iemand die inhoudelijk van de zaak op de hoogte is.
Mogelijk weet een bepaalde medewerker veel beter dan het management waar de rechtszaak feitelijk over gaat. Zorg er dan voor dat deze persoon in ieder geval meekomt.
Niet in uw voordeel
belangstelling
Als uw organisatie niet in de rechtszaal komt opdagen, gaat de zitting meestal gewoon door. Dat is niet in uw voordeel. De rechter zal dan met veel belangstelling het verhaal van de wederpartij aanhoren. De rechter kan ook besluiten de zitting niet door te laten gaan en uw organisatie veroordelen tot de gemaakte kosten.
Etiquette in de rechtbank
hand geven
Opstaan voor de rechter is uiteraard beleefd, maar aanwezigen zullen daar zelden de kans voor krijgen. Als u de zaal binnenkomt, zit de rechter er namelijk al. Het is daarnaast niet gebruikelijk om de rechter een hand te geven.
Griffier
De rechter begint de zitting met enkele huishoudelijke mededelingen. Hij of zij stelt zichzelf en de griffier voor. In veel gevallen verdwijnt de griffier daarna meteen weer, omdat de rechter zelf ook wel aantekeningen kan maken. De rechter inventariseert wie er aanwezig zijn en controleert of iedereen over dezelfde stukken beschikt. Vervolgens start de rechter zijn onderzoek naar de feiten.
6.3.4 Schikking
De juridische ins en outs van de zaak worden voornamelijk schriftelijk behandeld. De comparitiezitting is in de eerste plaats bedoeld om de feiten helder te krijgen en om te proberen of het (toch nog) lukt om een schikking te treffen.
Gang
praktischer
zes weken
half jaar
Vaak stuurt de rechter de partijen halverwege de zitting de gang op met de opdracht in overleg een oplossing te vinden. De druk die een rechtszitting met zich meebrengt, leidt er soms toe dat de wederpartij eindelijk bereid is te schikken en een regeling te treffen. Dat kan praktischer zijn dan het afwachten van een vonnis, waarvan de details alle partijen misschien slecht uitkomen. Bovendien kan het heel lang duren voordat uw organisatie een vonnis ontvangt. De standaardtermijn voor een vonnis is zes weken na de zitting. Een enkele keer is het vonnis al eerder af, maar meestal duurt het (veel) langer, al snel een half jaar of meer.
Niet onder druk
achterstanden
beroepsregels
De rechter zal er dus stevig op aandringen om een schikking te treffen. Als partijen hun zaak zelf oplossen, hoeft de rechter geen vonnis te schrijven. Dat scheelt weer een paar uur werk. Rechtbanken hebben nog altijd te kampen met achterstanden, dus tijdwinst is welkom. Uw organisatie moet zich daardoor niet onder druk laten zetten: ze heeft recht op een vonnis, en ze hoeft geen genoegen te nemen met slappe voorstellen van de wederpartij omdat de rechter zo graag wil dat er geschikt wordt. Ook is er geen uitleg nodig waarom het niet gelukt is om op de gang tot een oplossing te komen. Advocaten mogen op grond van hun beroepsregels zelfs niet aan de rechter vertellen hoe de schikkingsonderhandelingen zijn verlopen.
De deurwaarder inschakelen
proces-verbaal
Als het uw organisatie wél lukt om tijdens de zitting een schikking te treffen, worden de afspraken door de rechter vastgelegd in een vaststellingsovereenkomst. Deze overeenkomst is onderdeel van het proces-verbaal van de zitting. Dit document levert een zogeheten ‘executoriale titel’ op, waarmee het net zo veel waard is als een vonnis.
Afdwingen
Als de wederpartij zich niet aan de afspraken houdt, kan uw organisatie de deurwaarder op hem afsturen. De deurwaarder kan met het proces-verbaal in de hand afdwingen dat de afspraken alsnog worden nagekomen.
6.3.5 Vonnis
repliek en dupliek
Als uw organisatie en de wederpartij er niet in slagen om tijdens de zitting een regeling te treffen, is de procedure in principe ten einde en komt er een vonnis. Alleen in bijzondere gevallen volgt er na de comparitiezitting nog een schriftelijke ronde (‘repliek en dupliek’). Dat kan nodig zijn als de zaak juridisch complex is of als er nog onduidelijkheid is over het bewijs.