4.2 Aandoeningen aan de long- en luchtwegen
COPD
stoflongen
Behoorlijk wat Nederlanders kampen met astma. Maar beroepsastma is niet de enige werkgerelateerde long- en luchtwegaandoening. Andere beroepsziekten die tot de long- en luchtwegaandoeningen behoren, zijn COPD (Chronic Obstructive Pulmonary Diseases, oftewel chronische bronchitis en longemfyseem), stoflongen, de composteerderslong en de champignonkwekerslong.
4.2.1 Beroepsastma
benauwdheid
hoesten
Astma is een longziekte, waarbij de patiënt aanvallen van plotseling optredende benauwdheid of kortademigheid krijgt. Dit gaat meestal gepaard met piepen op de borst en hoesten. Astma wordt veroorzaakt door een vernauwing van de luchtwegen, die het gevolg is van overgevoeligheid voor bepaalde prikkels.
Het is goed mogelijk dat een werknemer eerst beroepsastma krijgt, en dit later overgaat in een meer chronische vorm. De klachten blijven dan ook bestaan als de medewerker niet meer wordt blootgesteld aan de stoffen of prikkels die de beroepsastma hebben veroorzaakt.
Oorzaken
meelstof
allergie
Werknemers kunnen allergisch beroepsastma oplopen door allergenen die op het werk (kunnen) voorkomen, zoals latex, meelstof, kunstharsen, natuurlijke harsen, proefdierallergenen en bepaalde ontsmettingsmiddelen. Hierbij geldt dat een zeer lage blootstelling aan de allergenen de ziekte al kan veroorzaken. Mensen met een erfelijke aanleg voor het krijgen van een allergie, lopen een extra groot risico. Niet-allergisch beroepsastma kan een werknemer onder meer krijgen door chloor, zwaveldioxide en zogeheten aldehyden.
Maatregelen
bestrijden
schoonmaken
risico
Om beroepsastma in uw organisatie te bestrijden, kunt u de volgende maatregelen nemen:
- Medewerkers die tot een risicogroep behoren, vrijwillig een Preventief Medisch Onderzoek laten ondergaan.
- Zoveel en zo goed mogelijk (laten) schoonmaken, met specifieke aandacht voor stofbestrijding.
- De blootstelling aan de astmaveroorzakende stoffen en prikkels zoveel mogelijk verminderen of zelfs helemaal wegnemen.
- Andere werkmethoden gebruiken die het risico verminderen.
4.2.2 COPD
ademhaling
COPD staat voor ‘chronische luchtwegobstructie’. Het gaat hierbij om een chronische ontsteking aan de luchtwegen, die de ademhaling belemmert. Er zijn verschillende vormen van COPD, waarbij de stoflongen van mijnwerkers misschien wel het meest bekend zijn.
Kenmerken
Als een medewerker COPD krijgt, moet hij in het beginstadium vooral veel hoesten (‘rokershoestje’). Ook kan hij regelmatig buiten adem raken, last hebben van een moeilijke ademhaling en een beklemmend gevoel op de borst ervaren.
Bij beginnende COPD treden de klachten alleen op bij zware lichamelijke inspanning. In een later stadium van de ziekte krijgt de medewerker de klachten ook als hij een minder zware inspanning moet leveren.
Oorzaken
roken
fijnstof
De voornaamste oorzaak van COPD is roken. Dit is de belangrijkste reden dat COPD lang niet altijd een beroepsziekte is. Werknemers kunnen de ziekte echter ook krijgen door voortdurende blootstelling aan schadelijke stoffen, bijvoorbeeld op de werkvloer. Hierbij kunt u met name denken aan fijnstof en toxische (giftige) stoffen.
Bij fijnstof geldt dat zelfs relatief onschuldige stoffen, zoals krijtstof, meelstof of latex, bij een langdurige blootstelling tot COPD-klachten kunnen leiden. Zelfs kantoormedewerkers lopen risico op COPD, aangezien ook printers en kopieerapparaten fijnstof verspreiden.
Maatregelen
gassen
mondkapjes
De belangrijkste maatregel tegen COPD is stoppen met roken. Dit zullen medewerkers zelf moeten doen, maar u kunt hen wel stimuleren. Verder kunt u proberen om de blootstelling aan gassen, dampen, andere (giftige) stoffen en fijnstof te verminderen. Moeten medewerkers toch werken met machines die fijnstof verspreiden of kunt u niet volledig vermijden dat zij worden blootgesteld aan giftige stoffen, dan moet u beschermingsmiddelen ter beschikking stellen. U kunt hierbij denken aan handschoenen, mondkapjes en goede ventilatie.