1.1 Definitie
discussie
schade
Een beroepsziekte is een ziekte die – eenvoudig gezegd – wordt veroorzaakt door het uitoefenen van een beroep. In de praktijk zijn er van het begrip ‘beroepsziekte’ meerdere definities in omloop. Dit komt vooral omdat er meerdere manieren zijn om naar een beroepsziekte te kijken. Het komt regelmatig voor dat er discussies ontstaan tussen werkgevers en zieke werknemers over de vraag of er wel of geen sprake is van een beroepsziekte. Dit gebeurt vooral als een medewerker probeert om zijn werkgever aansprakelijk te stellen voor de schade die hij door zijn (beroeps)ziekte heeft geleden, en mogelijk nog altijd lijdt.
Arbeidsongeval of beroepsziekte?
Een arbeidsongeval is geen beroepsziekte, ook al raken er ieder jaar veel mensen arbeidsongeschikt als gevolg van een ongeval op het werk. Bij een arbeidsongeval gaat het om een plotselinge gebeurtenis, die wordt veroorzaakt door een zogenoemde ‘externe kracht’. Beroepsziekten ontstaan daarentegen vaak sluimerend. De tijd tussen de klachten en het ontstaan van de ziekte kan heel lang zijn. In sommige gevallen is het onderscheid tussen een arbeidsongeval en een beroepsziekte niet zo helder. Denk aan een werknemer met sluimerende rugproblemen, die door één foute manoeuvre ineens niks meer kan. In zo’n geval moet de rechter zich vaak over de zaak buigen.
1.1.1 Juridisch
aansprakelijk
doofheid
In een juridische procedure – die meestal zal gaan over de mate waarin de werkgever aansprakelijk is voor de ontstane ziekte – gebruiken rechters vrij strenge criteria. Normaal gesproken moet de werknemer bewijzen dat er een rechtstreeks verband is tussen zijn ziekte of aandoening en de blootstelling aan een gezondheidsrisico. Denk bijvoorbeeld aan doofheid door bovenmatig lawaai of kanker door blootstelling aan asbest. Kan de medewerker een dergelijk verband niet aantonen, dan is er in juridische zin geen sprake van een beroepsziekte.
1.1.2 Ruimere definities
Arbowet
belasting
Wilt u preventieve maatregelen nemen om op die manier te zorgen voor zo goed mogelijke arbeidsomstandigheden, dan doet u er goed aan om een ruimere definitie van beroepsziekte toe te passen. Zo definieert de Arbowet een beroepsziekte als een ziekte of aandoening die overwegend door het werk of door arbeidsomstandigheden wordt veroorzaakt. Het Nederlands Centrum voor Beroepsziekten gebruikt de volgende omschrijving: ‘Een beroepsziekte is een ziekte of aandoening als gevolg van een belasting die in overwegende mate in arbeid of arbeidsomstandigheden heeft plaatsgevonden.’ Het Rijksinstituut voor Volksgezondheid en Milieu hanteert een omgekeerde definitie: de ziekte zou er niet zijn geweest als een werknemer het werk niet zou doen.
Psychische klachten
psychische aandoeningen
Deze ruimere definities maken het eenvoudiger om bijvoorbeeld ook psychische aandoeningen tot de beroepsziekten te rekenen, hoewel psychische klachten vaak ontstaan door een combinatie van privé- en werkomstandigheden. Dit dossier gaat uit van de ruime definities van de Arbowet en het Nederlands Centrum voor Beroepsziekten.