9.1 Werkdruk
verder helpen
Voor ongeveer 60% van de werknemers in Nederland is er een arbocatalogus, maar in zo’n 60% van die arbocatalogi komt het onderwerp ‘werkdruk’ niet voor. Er zijn ook arbocatalogi met mooie oplossingen voor werkdruk, die u – ongeacht de branche waarin u werkt – verder kunnen helpen:
- Architecten: arbocatalogusarchitecten.nl;
- Gehandicaptenzorg: arbocatalogusgehandicaptenzorg.nl;
- Provincies: provincies.arbocatalogus.net;
- Sport: sportwerkgever.nl;
- Tuinbranche: arbocatalogus.com;
- Uitgeverijen: arbocatalogusgezonduitgeven.nl;
- Uitzendbranche: arboflexbranche.nl;
- Verzekeringen: gezondverbond.nl;
- Voortgezet onderwijs: voortgezetwerkplezier.nl;
- Ziekenhuizen: betermetarbo.nl.
In deze catalogi staan gegevens over werkdruk, inhoudelijke oplossingen of een motiverende procesaanpak. Als u denkt dat bepaalde oplossingen uit een arbocatalogus zinnig zijn voor uw organisatie, neemt u deze op in het plan van aanpak bij de RI&E.
9.1.1 Algemene informatie
begrippen
Aangezien een arbocatalogus een oplossingenboek is, gaan veel van de arbocatalogi ervan uit dat u ze pas opent als u al weet dat medewerkers in uw organisatie een werkdrukprobleem hebben. Toch kan het prettig zijn om eerst iets in het algemeen te lezen over werkdruk. Het helpt u om een mening te vormen over de werkdruk in uw organisatie of om ervoor te zorgen dat u en uw medewerkers – en de werkgever – hetzelfde bedoelen bij begrippen als ‘te hoge werkdruk’, ‘gezonde werkdruk’ of ‘stress’. Bent u op zoek naar dit soort algemene informatie? Kijk dan bij de catalogi van de uitgeverijen, sport en tuinbranche. Deze blinken uit in heldere informatie over werkdruk en bieden duidelijke checklisten.
9.1.2 Bespreekbaarheid
langdurig uitvallen
Een punt van aandacht bij werkdruk is dat het bespreekbaar moet zijn. Vooral als werknemers niet zeker zijn van hun baan of tijdelijk in dienst zijn, zullen ze niet snel hun werkdruk ter sprake brengen. Dat is natuurlijk onverstandig, want werknemers die te lang onder een hoge werkdruk moeten werken, kunnen langdurig uitvallen met klachten als overspannenheid en burn-out. Sommige arbocatalogi bieden enkele goede instrumenten om werkdruk bespreekbaar te maken.
Kijk eens naar de oplossing ‘Test je werkdruk’ van de uitgeverijenbranche. Hierin staat wat uw medewerker kan doen bij het vermoeden van te hoge werkdruk. Ook is in deze catalogus een hyperlink opgenomen naar het oefenen van een lastig gesprek met een leidinggevende.
9.1.3 Oplossingen
op maat
Dé oplossing voor werkdruk bestaat niet. Elk werkdrukprobleem verdient een eigen maatwerkoplossing. Wel zijn er algemene oplossingen mogelijk, die in een specifieke situatie op maat gemaakt kunnen worden. Zo kunnen de inhoudelijke oplossingen uit de arbocatalogi u inspireren. Kijk daarvoor eens bij de architecten, gehandicaptenbranche, uitzendbranche, provincies, uitgeverijen en verzekeringen. Doorgaans bieden ze zowel oplossingen die goed in andere branches zouden kunnen passen, als bruikbare praktijkvoorbeelden:
Architecten:
- flexibiliseren van werktijden;
- tekenwijzer;
- gewoontes veranderen;
- vakantieplanning verbeteren.
Gehandicaptenbranche:
- nee zeggen;
- versterken leidinggevenden;
- slimmer organiseren;
- inzetbaarheid;
Provincies:
- top 10 stresssignalen;
- maatregelen gericht op het werkproces;
- informele contacten en sociale steun;
- problemen en storingen oplossen.
Uitgeverijen
- in gesprek bij signalen van stress;
- voorkomen terugval na psychische klachten;
- flexibiliseren van werktijden;
- coaching,
Verzekeringen:
- effectief werkoverleg;
- gebruiksvriendelijke software;
- duurzame functies;
- begeleiding nieuwe medewerkers;
Signalenspel
Eén van de werkvormen in de arbocatalogus van het voortgezet onderwijs is het ‘signalenspel’. Doel van het signalenspel is dat werknemers signalen van last van werkdruk (beter) herkennen bij zichzelf en elkaar en daar iets mee doen. Elke werknemer ontvangt een checklist ‘Signalen van werkdruk (zie stap 2 van de blauwe route ‘Inzicht’ op voortgezetwerkplezier.nl). De werknemer vult de checklist eerst zelf in, ‘Welke signalen herken ik bij mezelf in tijden van stress’.
In kleine groepjes collega’s met wie ze veel samenwerken, krijgen de werknemers om de beurt de hoofdrol. De collega’s maken een rondje: als collega X stress heeft, zie je dat door… Collega X houdt zijn mond en reageert pas als iedereen zijn zegje gedaan heeft. Bijvoorbeeld door te zeggen dat zijn collega’s hem best goed kennen, of nog niet wisten dat hij in tijden van stress ook…
Als iedereen in alle groepjes aan de beurt is geweest, wisselen ze plenair op hoofdlijnen uit of het moeilijk, gemakkelijk en leerzaam was.
9.1.4 Meedenken
controle
Als het gaat om werkdruk, is belangrijk welke oplossing uw organisatie kiest, maar de manier waarop die oplossing wordt bedacht is nog veel belangrijker. Het is een goed idee werknemers die last hebben van werkdruk te laten meedenken over oplossingen. Juist dan kunnen ze (weer) ontdekken welke invloed ze wél hebben op hun werk en kunnen ze hun werkdruk onder controle krijgen. Wilt u meer informatie over een procesaanpak waarbij u uw medewerkers nauw kunt betrekken? Kijk dan eens bij de catalogi van de sportsector, uitzendbranche, ziekenhuizen of het voortgezet onderwijs. Deze beschrijven allemaal meerdere werkvormen.
Arbocatalogus sport
De arbocatalogus sport heeft de werkvorm ‘ergernissen top 3’, bedoeld om mopperen om te zetten in concrete verbeteracties. Na een inventarisatie van de grootste ergernissen is de crux dat een team zelf kiest en bedenkt hoe het die irritaties wil aanpakken. Door de snelheid blijft de werkvorm luchtig.
9.1.5 Omgaan met werkdruk
ermee omgaan
werkplezier
Soms is werkdruk te voorkomen, door werk slimmer te organiseren. Maar vaak hoort (een bepaalde mate van) werkdruk gewoon bij de functie. Dan is het belangrijk hoe werknemers ermee omgaan. Ze moeten hun blik richten op wat ze wél willen en waar ze naartoe gaan. Ook helpt het aandacht te geven aan wat er goed gaat. De weg naar minder werkdruk gaat via meer werkplezier. Oplossingen daarvoor zijn te vinden in de arbocatalogus voor de gehandicaptenbranche bij de diverse praktijkvoorbeelden en in de catalogus voor het voortgezet onderwijs, met bijvoorbeeld de werkvormen ‘Voor één dag koning zijn’, ‘Positieve kring’ en ‘Complimententrein’. Deze laatste vorm vindt u in het kader op de volgende pagina.
Complimententrein
Bij deze laatste werkvorm geven collega’s elkaar complimenten, zodat aandacht gaat naar wat er goed gaat. Een team gaat apart zitten in groepjes van vijf of zes. Eén medewerker (werknemer A) krijgt de hoofdrol. De rest van de groep denkt na over wat ze in werknemer A waarderen. Dan starten ze de complimententrein. De linkerbuurman van werknemer A fluistert zijn eigen linkerbuurman in het oor wat hij zo waardeert in werknemer A. Deze fluistert dat compliment weer zijn linkerbuurman in, en voegt er een compliment aan toe. Dat gaat door tot iedereen aan de beurt is geweest. Uiteindelijk spreekt de rechterbuurman van werknemer A de hele complimententrein uit. Daarna is een andere werknemer aan de beurt, totdat de complimententrein voor iedereen heeft gereden.