1.3 Gevaren beheersen: knelpunten oplossen
Als blootstelling kan leiden tot gezondheidsschade, moet u als arboprofessional maatregelen treffen. Deze maatregelen kennen een technische en een mensgerichte aanpak.
1.3.1 Mensgerichte aanpak
verschillend inschatten
Bewustwording dat maatregelen nodig zijn, is uw eerste uitdaging. Zorgen dat uw werkgever veilig en gezond werken voorop stelt én dat de werknemers in uw organisatie de juiste maatregelen blijvend gebruiken, is de volgende uitdaging. Dit laatste vraagt erom elkaar aan te spreken op gedrag. Mensen kunnen risico’s en gevaren heel verschillend inschatten.
Moeilijkheid van risico’s en gevaren inschatten
risicoperceptie
Gezondheidsschade is vaak niet direct voelbaar. Werknemers moeten nu iets doen om problemen in de toekomst te voorkomen. Mensen zijn van nature geneigd geluidssterkte lager in te schatten. De gevolgen van fysieke overbelasting merken veel werknemers pas na jaren. Gevaarlijke stoffen zijn niet waar te nemen met de zintuigen. Daarnaast beïnvloeden ook andere factoren de risicoperceptie. Werknemers schatten de gevaren van hun eigen werk vaak lager in dan buitenstaanders. Of ze nemen het risico ‘voor lief’ in ruil voor een leuke baan of een hoog inkomen. Neem dit mee bij het oplossen van knelpunten.
Positieve benadering en toezicht
aandacht
toolbox
Wat is ervoor nodig om werknemers keer op keer de maatregelen te laten toepassen tijdens hun werk? Of als ze dat nog niet doen, dat ze ze gaan toepassen? Het sleutelwoord is aandacht. Effectieve elementen voor gedragsverandering zijn:
- audit en feedback: goede middelen voor u als arboprofessional én uw werkgever om gedrag te veranderen;
- herinneringen op papier of elektronisch;
- interactieve toolboxen met veel aandacht voor de praktijk;
- maatregelen opnemen in inwerkprogramma of instructie nieuwe werknemers.
Aanspreken helpt
normaal
Aanspreken van werknemers die zich niet houden aan de nieuwe werkwijze, de nieuwe hygiëneregels of het gebruik van persoonlijke beschermingsmiddelen, helpt. Het is een kwestie van volhouden, zodat het normaal wordt dat werknemers zichzelf beschermen. Aanspreken vindt niet iedereen makkelijk. Maar onthoud: u bent niet aan het drammen, zeuren of de betweter aan het uithangen. U toont verantwoordelijkheid en zorgt voor uw de werknemers.
Regels en tips bij het aanspreken van werknemers
regels
De regels bij het aanspreken zijn:
- Gedrag: zeg wat u feitelijk ziet (‘Ik zie dat je geen gehoorbescherming gebruikt.’).
- Gevolg: zeg wat het gevolg is (‘Dat kan leiden tot gehoorbeschadiging.’).
- Gevoel: meld wat u voelt (‘Ik ben bang dat je gehoorschade zult oplopen.’).
- Gewenst gedrag: geef aan wat u graag zou willen (‘Ik wil graag dat je ...’).
tips
De tips bij het aanspreken zijn:
- Spreek iemand aan op het gedrag, dus op het niet dragen van de gehoorbescherming.
- Doe het bij voorkeur als u alleen bent met de collega.
- Spreek niet over andere gevallen.
- Houd het kort (blijf niet hangen in een discussie).
Sancties
waarschuwing
Als niets helpt, gaat u over op sancties. Stel samen met uw werkgever een passend sanctiebeleid op en deel dit met alle werknemers. Voordat een sanctie wordt toegepast, moet de leidinggevende met de werknemer praten en hem een waarschuwing geven met een schriftelijke bevestiging. Helpt dit niet, dan kan de leidinggevende een sanctie toepassen.
Arbowet
Een goed beleid is belangrijk, maar het is nog belangrijker dat uw werkgever ‘om’ is en samen met u uitdraagt dat alle werknemers zich aan de regels moeten houden. Anders blijft het voor u dweilen met de kraan open.
1.3.2 Technische aanpak: arbeidshygiënische strategie
stappenplan
vervangen
minder risico
aanpassing
De technische aanpak bestaat uit het zoeken naar, ontwerpen, ontwikkelen, implementeren van of adviseren over maatregelen waardoor werknemers hun werk zonder blootstelling aan de risicofactor kunnen uitvoeren of waardoor het risico op gezondheidsschade laag en acceptabel is. De technische aanpak volgt in een vaste volgorde een stappenplan: de zogeheten arbeidshygiënische strategie. U begint bij stap 1 en als dat niet leidt tot een oplossing, gaat u naar stap 2 en zo door.
Arbeidshygiënische strategie en wet
te duur
De arbeidshygiënische strategie is vastgelegd in de Arbowet en dus geen vrijblijvende aanpak. Alleen als er redelijkerwijs geen andere mogelijkheden zijn, mag u een maatregel uit een volgende categorie toepassen. Redelijkerwijs wil zeggen dat er goede technische, uitvoerende of economische redenen moeten zijn. Dat een maatregel te duur zou zijn, is geen reden in het geval van biologische agentia, carcinogene, mutagene en reprotoxische stoffen.
Arbeidshygiënische strategie en terminologie
geluid, trillingen en straling
biologische factoren
Voor de begrippen uit de arbeidshygiënische strategie – zoals u kunt lezen op pagina 15 – zijn ook andere termen in omloop. Ze slaan allemaal op hetzelfde. Voor de volledigheid staan hieronder alle termen genoemd.
- Gevaarlijke stoffen (STOP-model)
- Geluid, trillingen en straling:
- Biologische factoren: