5.2 Verschil tussen partijen

groep

consument

Niet iedereen kan de vernietiging van een bepaling in de algemene voorwaarden inroepen. De wet beperkt de groep die dat mag:

• Consumenten mogen altijd een beroep op vernietiging of nietigheid doen.
• Kleine ondernemingen kunnen over het algemeen redelijk succesvol vernietiging en de nietigheid inroepen van de algemene voorwaarden van een wederpartij.
• Grote ondernemingen kunnen in principe nooit een beroep doen op vernietiging of nietigheid.

In de tabel op de volgende pagina kunt u zien in welke groottecategorieën uw onderneming valt.

5.2.1 Grote ondernemingen

vrijheid

Voor grote ondernemingen gelden er veel beperkingen. Een ‘grote’ wederpartij kan zich niet beroepen op vernietiging of nietigheid van een bepaling uit algemene voorwaarden op grond van wettelijk beschermende bepalingen. De achterliggende gedachte is dat grote wederpartijen voldoende deskundigheid bezitten of kunnen inkopen en een sterke marktpositie hebben. De wetgever wil hiermee ongewenste inbreuk op de contractsvrijheid tegengaan.

Definitie grote wederpartij

Wanneer is een rechtspersoon een grote wederpartij die zich niet kan beroepen op vernietiging van algemene voorwaarden?

publicatieplicht

Artikel 6:235 van het Burgerlijk Wetboek (BW) merkt de volgende partijen als een ‘grote’ wederpartij aan:

• nv’s en bv’s, coöperaties en onderlinge waarborgmaatschappijen die een (volledige) jaarrekening hebben gepubliceerd;
• diezelfde rechtspersonen die vrijgesteld zijn van publicatieplicht omdat zij behoren tot een groep van ondernemingen;
• de meeste banken, ongeacht hun rechtsvorm (het gaat hier om de op basis van de Wet toezicht kredietwezen 1992 geregistreerde kredietinstellingen);
• kapitaalvennootschappen naar buitenlands recht;
• commanditaire vennootschappen (cv’s) of vennootschappen onder firma (VOF’s) waarvan alle vennoten tegenover hun schuldeisers volledig aansprakelijk zijn voor de schulden;
• stichtingen en verenigingen die een of meer ondernemingen in stand houden die volgens de wet in het Handelsregister moeten worden ingeschreven.

Publicatieplicht jaarrekening

twee van 
de drie

Ook een manier om ‘grootte’ te bekijken is het jaarrekeningregime. Hoe groter de vennootschap, hoe meer financiële gegevens de onderneming moet bijhouden en publiceren in een jaarrekening. Een rechtspersoon wordt ingedeeld in één van de vier groottecategorieën als hij op twee opeenvolgende balansdata voldoet aan twee van de drie groottecriteria.

Geen jaarrekening gepubliceerd

werknemers

Heeft u nog geen jaarrekening gepubliceerd omdat uw bv nog geen jaar bestond, dan wordt een andere definitie gebruikt voor ‘grote wederpartij’. Hieronder vallen:

• kleine vennootschappen die meer dan 50 werknemers hebben;
• grote rechtspersonen die ten tijde van het sluiten van de overeenkomst zo kort bestaan dat zij nog geen jaarrekening hebben gepubliceerd, en die meer dan 50 werknemers hebben.

holding

Voor het vaststellen van het aantal werknemers voor de grenzen tussen kleine of grote rechtspersonen moet u dus gaan tellen. Heeft u een holdingstructuur, dan tellen werknemers bij dochterbedrijven wel mee, maar werknemers bij zusterbedrijven niet.

5.2.2 Eigen voorwaarden vernietigen

De kans is klein dat u als opsteller en gebruiker van algemene voorwaarden een beding uit uw eigen algemene voorwaarden wilt vernietigen.

Tussenpersoon

volmacht

Toch kunt u als gebruiker van de algemene voorwaarden te maken krijgen met een voorwaarde van uw onderneming die onredelijk bezwarend is, als u gebruikmaakt van een tussenpersoon. Een tussenpersoon kan namelijk namens uw onderneming gebruikmaken van eigen algemene voorwaarden. Denk aan een makelaar die voor een projectontwikkelaar een huis verkoopt. De makelaar handelt in deze situatie op basis van een volmacht.

Onbevoegde vertegenwoordiging

zonder 
instemming

Maakt u gebruik van een tussenpersoon, dan is uw onderneming de volmachtgever en de tussenpersoon is de gevolmachtigde.

Als de tussenpersoon algemene voorwaarden gebruikt zonder uw instemming (een ‘gebonden gebruiker’), dan kan er sprake zijn van onbevoegde vertegenwoordiging.

Gebonden

informatieplicht

Maar als u wist dat de tussenpersoon zijn algemene voorwaarden namens uw onderneming zou gebruiken, dan bent u er wel aan gebonden, ook al kent u de voorwaarden niet.

De informatieplicht bij algemene voorwaarden geldt namelijk alleen in verhouding tot de wederpartij en niet tussen de gevolmachtigde en de volmachtgever.

Onredelijk bezwarend

niet vleugellam

Is uw onderneming als volmachtgever een gebonden gebruiker, dan moet u zich houden aan de algemene voorwaarden die de tussenpersoon opstelde in plaats van de algemene voorwaarden van uw onderneming.

Om uw onderneming in dit soort situaties niet vleugellam te maken, bepaalt de wet dat u dan een beroep kunt doen op de onredelijke bezwarendheid van een bepaald beding uit de algemene voorwaarden van de tussenpersoon. Dit kan alleen op voorwaarde dat de wederpartij meerdere keren overeenkomsten sluit waarop dezelfde of nagenoeg dezelfde algemene voorwaarden van toepassing zijn.