4.4 De grijze lijst
nietig
De grijze lijst verwijst, zoals de naam al doet vermoeden, naar voorwaarden die zich in het spreekwoordelijke grijze gebied bevinden. Als een voorwaarde voorkomt op de grijze lijst, bestaat er een vermoeden dat deze voorwaarde onredelijk bezwarend is, en dus nietig is. Dit houdt in dat de voorwaarde nooit geldig is geweest.
Indicatie
tegenbewijs
De aanwezigheid van een voorwaarde op de grijze lijst is slechts een indicatie: de wet rept hier alleen van een vermoeden. Dit betekent dat uw onderneming tegenbewijs kan leveren, bijvoorbeeld door aan te tonen dat de door de consument gewraakte voorwaarde in de gegeven omstandigheden niet onredelijk bezwarend was.
Plaatsing op de grijze lijst betekent dat de wetgever de voorwaarden verdacht vindt. Dit kan voor u aanleiding zijn om dergelijke voorwaarden zo veel mogelijk uit de algemene voorwaarden te weren. Dit geldt bijvoorbeeld als u een klantvriendelijk imago wilt opbouwen.
Reactietermijn
ongebruikelijk
Vermoedelijk onredelijk bezwarend is de voorwaarde dat uw onderneming een ongebruikelijk lange – of niet in tijd afgebakende – termijn geeft om op een aanbod of een andere verklaring van de consument te reageren. De mate van onredelijkheid zal afhangen van de omstandigheden van het geval. Eveneens vermoedelijk onredelijk bezwarend is een voorwaarde die uw onderneming een ongebruikelijk lange of onvoldoende bepaalde termijn voor de nakoming geeft.
Opzeggen
goede reden
Vermoedelijk onredelijk bezwarend is ook de voorwaarde dat u te allen tijde de overeenkomst kunt opzeggen. Anders kan de overeenkomst voor de consument opeens waardeloos blijken. Wilt u de overeenkomst ontbinden, dan heeft u daarvoor een goede reden nodig.
Opzegtermijn
Ook vermoedelijk onredelijk bezwarend is een voorwaarde die de mogelijkheid van de consument om op te zeggen beperkt. Dit geldt als u de consument aan een opzegtermijn bindt, die langer duurt dan drie maanden.
Inhoud overeenkomst beperken
verwachten
Er zijn voorwaarden die de inhoud van de verplichtingen van uw onderneming wezenlijk beperken, terwijl de consument op zijn beurt dergelijke voorwaarden niet redelijkerwijs kon verwachten. De wet merkt dit aan als vermoedelijk onredelijk bezwarend. Het gaat erom te voorkomen dat de consument voor onaangename verrassingen komt te staan.
Andere prestatie
afwijken
Een andere vermoedelijk onredelijk bezwarende voorwaarde is een bepaling die uw bv de bevoegdheid geeft een prestatie te verschaffen die wezenlijk van de toegezegde prestatie afwijkt. Dit is overigens wel toegestaan als de consument in deze situatie de overeenkomst mag ontbinden.
Aansprakelijkheid en schadevergoeding
schadevergoeding
verrekening
Verder is ook de voorwaarde die uw onderneming of bijvoorbeeld een gelieerde partij helemaal of deels ontslaat van een wettelijke verplichting tot schadevergoeding niet toelaatbaar. De voorwaarde ‘Wij aanvaarden geen aansprakelijkheid voor welke schade dan ook’ is vermoedelijk niet toelaatbaar. Hetzelfde geldt voor de voorwaarde die dwarsboomt dat een consument zijn wettelijke bevoegdheid tot verrekening of beperking van schade uitoefent.
Rechten afnemen
verweren
Consumenten hebben veel rechten. En daarbij hoort ook het recht om zich te verweren. Het opnemen van een beding in de algemene voorwaarden dat u bij bepaalde gedragingen van de consument hem het recht en de bevoegdheid ontneemt om zich te verweren, is ook vermoedelijk onredelijk bezwarend. Dit is alleen anders als de gedragingen van de consument zó ernstig zijn, dat het verval van die rechten is te rechtvaardigen.
Bezwaar maken
U kunt in uw algemene voorwaarden niet al te strenge eisen opnemen over hoe een consument bij uw onderneming zijn beklag moet doen. Eisen dat hij de bezwaren per aangetekende brief bij uw onderneming moet indienen mag wel. Het gaat wel te ver om te eisen dat dit per notariële akte moet gebeuren.
Ook mag u niet zomaar eisen dat de consument een proces-verbaal laat opmaken om zijn bezwaar te onderbouwen, tenzij de consument bijvoorbeeld een verzekerde is die schade claimt als gevolg van vernieling of inbraak.
Lange overeenkomsten
niet dwingen
Ook op de grijze lijst in het BW: de voorwaarde dat de overeenkomst met de consument langer duurt dan één jaar.
Extra contracten afsluiten
Uw onderneming mag de consument niet dwingen extra contracten af te sluiten. De voorwaarde die de consument verplicht tot het sluiten van een overeenkomst met uw bv of met een derde is vermoedelijk onredelijk bezwarend.
Volmachten
onherroepelijk
Tot slot is vermoedelijk onredelijk bezwarend de voorwaarde dat een door een consument verleende volmacht onherroepelijk is of niet eindigt door zijn dood of ondercuratelestelling. Als de volmacht betrekking heeft op de levering van een registergoed, kan dit wel.