4.3 De zwarte lijst
nietig
Als een voorwaarde voorkomt op de zwarte lijst, is dat feit alleen al genoeg om te concluderen dat deze voorwaarde onredelijk bezwarend is. De voorwaarde is dan nietig (ongeldig). Deze onredelijk bezwarende voorwaarden komen in deze paragraaf ter sprake. Zo weet u exact welke algemene voorwaarden de toets der kritiek niet zullen doorstaan.
Prestatie opeisen
ontnemen
Een voorwaarde is onredelijk bezwarend als u een consument geheel en onvoorwaardelijk het recht ontneemt de door u toegezegde prestatie op te eisen. Uw onderneming moet immers haar verplichtingen nakomen. Een overeenkomst is weinig waard als u in de algemene voorwaarden opneemt dat dit niet het geval is.
Ontbinding
betalen
Ook onredelijk bezwarend is de voorwaarde die de consument zijn bevoegdheid tot ontbinding ontneemt of beperkt. U kunt de consument in uw algemene voorwaarden bijvoorbeeld niet verplichten al te betalen, terwijl uw onderneming een dienst of product weigert te leveren of niet kan leveren.
Tekortschieten
eenzijdig
verhaal halen
U kunt evenmin eenzijdig beslissen dat u zich netjes aan de overeenkomst heeft gehouden of dat u tekort bent geschoten. Verder mag u niet de eis stellen dat de consument eerst maar eens verhaal moet halen bij een ander voordat hij bij uw onderneming aanklopt. Daarmee zou u volgens de wetgever de rechten van de consument te zeer beperken.
Actie tegen rechtsopvolger
verweer- middelen
Het is niet toegestaan om in uw algemene voorwaarden te bepalen wat de consument wel of niet mag ondernemen richting uw rechtsopvolger. Dit ziet de wetgever als onredelijk bezwarend. U mag niet de bevoegdheden of verweermiddelen uitsluiten of beperken, die de consument op grond van de wet tegenover uw rechtsopvolger kan doen gelden.
Verplichtingen laten overgaan op een ander
bevoegdheid
aansprakelijk
Staat in uw algemene voorwaarden dat de consument er al bij voorbaat mee instemt dat uw bv de uit de overeenkomst voortvloeiende verplichtingen mag laten overgaan op een ander? Dan is deze voorwaarde onredelijk bezwarend, op enkele uitzonderingen na:
- Diezelfde algemene voorwaarden geven de consument ook de bevoegdheid de overeenkomst te ontbinden.
- Uw onderneming blijft op grond van de algemene voorwaarden tegenover de consument aansprakelijk voor nakoming van de overeenkomst.
- De overgang is een gevolg van de overdracht van uw bv, compleet met alle rechten en plichten.
Opschorten
U mag de wederpartij ook niet de bevoegdheid ontnemen om nakoming van de voorwaarden op te schorten. De consument heeft namelijk het recht om dit uit te stellen.
Verjaringstermijn vordering
vijf jaar
factuurdatum
Bij zakelijke klanten verjaart een vordering vijf jaar na de betalingstermijn. Dit is in de regel 14 of 30 dagen na de factuurdatum. Afhankelijk van wat u met de klant in de overeenkomst heeft afgesproken, kan de verjaringstermijn echter korter of juist langer dan vijf jaar zijn.
Verkorten
consumptiegoederen
Verkoopt u uw producten (bijvoorbeeld levensmiddelen, witgoed, maar ook gas en elektra) aan consumenten, dan geldt er een kortere verjaringstermijn. Bij consumptiegoederen, heeft de consument ten minste twee jaar de tijd en gelegenheid om een vordering bij u in te dienen. Het is onredelijk bezwarend om in de algemene voorwaarden een bepaling op te nemen die deze termijn voor de consument verkort.
Voor diensten geldt een verjaringstermijn van vijf jaar. Denk bijvoorbeeld aan een reis, een verzekering of een tandarts- of huisartsbezoek.
Schade voor derden
werknemers
Verder mag u de consument niet zomaar laten opdraaien voor schade die uw bv heeft veroorzaakt. Dit geldt ook voor schade die een persoon heeft veroorzaakt voor wie uw onderneming verantwoordelijk is, zoals werknemers en stagiairs. Het is dus onredelijk bezwarend dat de consument in zulke gevallen op moet draaien voor de veroorzaakte schade.
Verblijfplaats
Ook op de zwarte lijst: u mag in uw algemene voorwaarden geen bepaling opnemen die de consument verplicht om juridische procedures te voeren in een andere plaats dan waar hij woont.
woonplaats
Van deze regel mag u alleen afwijken als u voldoet aan de volgende voorwaarden:
- het gaat om een registergoed (bijvoorbeeld een bedrijfspand) en de woonplaats van een notaris wordt gekozen voor de juridische procedure;
- de consument heeft geen bekende woon- of verblijfplaats.
Vormvereisten voor mededelingen
afwijken
In artikel 3:37 BW is voor rechtshandelingen (zoals aankoop) geregeld dat verklaringen en mededelingen in elke vorm kunnen plaatsvinden. Ze kunnen zelfs in bepaalde gedragingen besloten liggen. Van deze regel afwijken door bijvoorbeeld eisen te stellen aan de manier waarop iemand moet reageren, wordt al snel als onredelijk bezwarend gezien. Deze regeling kent echter een aantal uitzonderingen:
- De voorwaarde heeft betrekking op de vorm van de verklaring die de consument (de wederpartij) moet afleggen.
- De voorwaarde bepaalt dat uw onderneming het adres dat de consument opgaf als het geldende adres mag blijven beschouwen, totdat er een nieuw adres aan u is doorgegeven.
schriftelijk
U mag dus niet zomaar eisen dat bijvoorbeeld alleen per aangetekende post mag worden gecorrespondeerd. U mag wél eisen dat consumenten eventuele claims schriftelijk kenbaar moeten maken. Ook mag u eisen dat uw klant u informeert als hij verhuist.
Stilzwijgende verlenging
regelmatig leveren
Stel dat uw onderneming een overeenkomst sluit met een consument om iets met een zekere regelmaat te leveren. U mag dan in uw algemene voorwaarden een stilzwijgende verlenging opnemen, als de klant het abonnement kan opzeggen op dezelfde manier dat het abonnement is afgesloten én de opzegtermijn niet langer is dan één maand. Het stilzwijgend verlengen van een abonnement voor een bepaalde duur na het verstrijken van de looptijd is in strijd met de wet.
Prijs verhogen
ontbinden
Ook onredelijk bezwarend is de voorwaarde die uw onderneming de bevoegdheid geeft om de door u bedongen prijs binnen drie maanden na het sluiten van de overeenkomst te verhogen. Een uitzondering geldt als u ook in uw voorwaarden opneemt dat de consument in dát geval mag ontbinden.
U kunt in de algemene voorwaarden van uw onderneming wel een mogelijke prijsverhoging regelen. Maar die verhoging mag u pas drie maanden na het sluiten van de overeenkomst doorvoeren.
Gang naar de rechter
geschil
U mag in uw algemene voorwaarden niet bepalen dat de beslechting van een geschil aan een of meer arbiters wordt toebedeeld, in plaats van aan een rechter. Een uitzondering geldt als u de consument een termijn gunt van minstens één maand om toch voor een gang naar de rechter te kiezen. Die termijn start dan nadat uw onderneming zich tegenover de consument schriftelijk op deze voorwaarde heeft beroepen.
Levering van bewijs
Het is ook onredelijk bezwarend om in de algemene voorwaarden op te nemen dat de bevoegdheid van de consument om bewijs te leveren wordt uitgesloten of beperkt.
verdeling
omkering bewijslast
Ook mag u de uit de wet voortvloeiende verdeling van de bewijslast niet in het nadeel van de consument wijzigen. U mag dus niet zomaar in uw algemene voorwaarden de wettelijke bewijslast omkeren of regels opnemen die de consument op dit punt te veel beperken.