10. Algemene beginselen van behoorlijk bestuur

Dit hoofdstuk is eerder verschenen in Themadossier Fiscaal Rendement

Publicatiedatum: maart 2024

Misschien vindt u dat de fiscus zijn boekje te buiten gaat. U kunt in dat geval een beroep doen op de algemene beginselen van behoorlijk bestuur. Deze beginselen geven aan hoe de overheid zich moet gedragen in contact met burgers en ondernemingen. U heeft als belastingplichtige dus niet alleen wettelijke plichten maar ook rechten.

contra legem-werking

De algemene beginselen van behoorlijk bestuur vormen niet alleen de norm voor het handelen van bestuursorganen, maar ze vormen ook de beroepsgrond voor burgers of ondernemingen en tevens de toetsingsgrond voor de rechter. Een mogelijk effect van een beroep op de beginselen kan zijn dat de Belastingdienst met minder belasting genoegen moet nemen dan uit een strikte toepassing van de wettelijke regels voortvloeit. Dit wordt wel de ‘contra legem-werking’ van de algemene beginselen van behoorlijk bestuur genoemd.

10.1 Materiële en formele beginselen

Er wordt een onderscheid gemaakt tussen formele een materiële beginselen van behoorlijk bestuur. Materiële beginselen hebben betrekking op de inhoud van overheidsbesluiten. Hierbij moet u denken aan: het specialisatiebeginsel: het bestuursorgaan mag slechts belangen behartigen waarvoor de wet of regeling een grondslag biedt; het...

10.2 Het vertrouwensbeginsel

U mag erop vertrouwen dat de fiscus gewekte verwachtingen nakomt. U ontleent deze ‘gewekte verwachtingen’ aan diverse soorten mededelingen, waaronder algemene, ter kennis van het publiek gebrachte inlichtingen (bijvoorbeeld ministeriële besluiten en brochures), maar ook meer op een individuele situatie afgestemde toezeggingen van of afspraken met...

10.3 Het gelijkheidsbeginsel

Verder moet de Belastingdienst gelijke gevallen gelijk behandelen. U kunt zich beroepen op het gelijkheidsbeginsel als u feitelijk bewijs kunt overleggen dat de Belastingdienst een andere belastingplichtige in dezelfde fiscale omstandigheden gunstiger heeft behandeld dan uw onderneming. Het gaat hierbij met name om het beroep op een bepaald...

10.4 Het zorgvuldigheidsbeginsel

De Belastingdienst handelt in strijd met het zorgvuldigheidsbeginsel als hij zonder goede reden afwijkt van een vaste gedragslijn. Onderzoeksrol Bij het nemen van besluiten heeft de Belastingdienst een actieve onderzoeksrol: de fiscus moet alle belangrijke feiten zorgvuldig onderzoeken en de belangen van alle partijen meewegen. Zo moet de...

10.5 Het evenredigheidsbeginsel

De eventuele nadelige gevolgen die voor een belastingplichtige aan een bepaald besluit verbonden kunnen zijn, mogen niet onevenredig zijn in verhouding tot de met het besluit te dienen doelen. Met andere woorden: het middel moet zich verhouden tot het doel. De fiscus mag bijvoorbeeld geen vragen stellen die heel veel werk voor u opleveren terwijl...

10.6 Het rechtszekerheidsbeginsel

Belastingen kunnen uitsluitend worden geheven op basis van wetten die zijn vastgesteld door de Eerste en Tweede Kamer. Bovendien moet de fiscus bezwaarschriften en op te leggen navorderings- en naheffingsaanslagen binnen een redelijke termijn afhandelen. Deze afspraken bieden de belastingplichtige rechtszekerheid.

10.7 Het motiveringsbeginsel

De Belastingsdienst moet besluiten en beslissingen op beroep- of bezwaarschriften deugdelijk motiveren. Bij verzuim kan de rechter de kwestie terugverwijzen naar de Belastingdienst voor een nieuwe behandeling. Als de zaak inhoudelijk klopt maar onvoldoende is gemotiveerd, kan de rechter de beslissing uit praktische overwegingen ook zelf aanvullen...

10.8 Het verbod van willekeur

De Belastingdienst is ook gehouden de belangen van alle partijen te wegen en op grond daarvan een standpunt te bepalen. Als u verzuimt een aangifte loonheffingen in te dienen, kan de Belastingdienst na een herinnering en aanmaning een aanslag naar een geschat bedrag opleggen. Deze aanslag moet wel in een redelijke verhouding staan tot de bekende...

10.9 Het beginsel van ‘fair play’

Het fairplaybeginsel heeft betrekking op de handelwijze van bestuursorganen. Zo moeten verzoeken van belastingplichtigen op de juiste wijze in behandeling worden genomen. Dat betekent dat de Belastingdienst geen inzage in rapporten van belastingadviseurs mag vragen als deze rapporten geen gegevens bevatten die voor de belastingheffing van belang...

U bent hier