4.1 Wat doen effectieve teams?

Er zijn talloze onderzoeken gedaan naar teameffectiviteit. Die onderzoeken verschillen flink van elkaar in onder andere aanpak en resultaten. Hieronder leest u over een aantal uiteenlopende onderzoeken naar teameffectiviteit.

4.1.1 Communicatie in teams

sociometrie

communicatiepatroon

Het Human Dynamics Laboratory van het Massachusetts Institute of Technology (MIT) heeft onderzoek gedaan naar het verband tussen het hoe van communicatie en de effectiviteit van teams. Het team van het MIT gebruikte instrumenten die ze sociometrie noemen. Dat deden ze door sociometers te gebruiken. Sociometers zijn draagbare elektronische sensoren die communicatiepatronen meten, waaronder de hoeveelheid directe persoonlijke interactie, gespreksduur, fysieke nabijheid tot andere mensen en fysieke activiteitenniveaus. Ze maken daarvoor gebruik van sociale signalen in stemkenmerken, lichaamsbeweging en relatieve locatie.

praten en 
luisteren

kennis 
binnenhalen

communicatiestijl

Uit het onderzoek van het MIT blijkt het volgende over de communicatie van effectieve teams.

• Effectieve teams communiceren vaker dan minder effectieve teams.
• Teamleden praten en luisteren evenveel. Dat geldt voor alle teamleden. In minder effectieve teams bevinden zich teamleden die vooral luisteren en teamleden die vooral praten.
• De meeste organisaties proberen de communicatie zo veel mogelijk via de formele kanalen te laten lopen, omdat de ‘wandelgangen’ vooral ondermijnend zouden kunnen zijn. Uit onderzoek blijkt juist het omgekeerde: de effectiefste teams communiceren informeel. Naast de formele vergaderingen gebruiken teamleden de wandelgangen juist om afspraken te bekrachtigen en besluiten uit te leggen.
• Effectieve teams hebben regelmatig contact met de buitenwereld. En dan vooral om kennis binnen te halen die niet in huis is. Dat wil niet zeggen dat zij de personen die dergelijke kennis hebben, moeten binnenhalen. Wel betekent het dat teamleden van effectieve teams gericht dingen leren die ze nodig kunnen hebben in hun werk en dat weer mee terug nemen naar het team. Soms stelt u daar zelfs een teamlid voor aan (vergelijk de brononderzoeker van Belbin, zie hoofdstuk 7).
• Effectieve teams zijn flexibel in hun communicatiestijlen. Ze passen hun stijl aan aan de deelnemers, de hoeveelheid mensen en het doel van het gesprek.

4.1.2 High Performance Teams

team-
bevlogenheid

Andere conclusies zijn bijvoorbeeld die van Ben Kuipers en Sandra Groeneveld. Zij geven zes factoren die high performance teams in de publieke sector kenmerken.

• Teambevlogenheid

De teamleden zijn loyaal en verbonden aan elkaar en zetten zich met passie en energie in voor hun taak.

• Zelfmanagement

Het team is zelfstandig en neemt initiatief om tot betere prestaties te komen.

• Doelgerichte samenwerking

Het team formuleert heldere en ambitieuze doelen, waar de leden zich in de samenwerking voor inzetten.

• Taakgerichte samenwerking

samenwerking

Het team gebruikt slimme onderlinge informatie-uitwisseling en kennisbenutting om de teamtaak uit te voeren.

• Stakeholdergerichte samenwerking

Het team onderhoudt actief de relaties met stakeholders om met hun feedback tot betere prestaties te komen.

• Leiderschap

De leidinggevende stelt het team voorop, ondersteunt de samenwerking tussen de leden onderling en stimuleert het werken aan de teamdoelen.

4.1.3 Het teameffectiviteitsmodel

piramide

Het teameffectiviteitsmodel van Schouten gaat uit van een piramide (zie volgende pagina). Een duidelijke missie zorgt voor een gemeenschappelijk gevoel binnen het team en besef waarom het team samenwerkt.

verhouding

Vanuit de missie kunt u doelen formuleren die het team moet behalen en die bijdragen aan het volbrengen van de missie. Een duidelijke doelstelling kunt u vertalen in een rol- en taakverdeling. Elk teamlid krijgt een eigen taak en rol die nodig is om de gestelde doelen te bereiken. Als de taakverdeling binnen een team duidelijk is, kunt u aan de slag gaan met de procedures. Die hebben met name betrekking op de manier waarop de teamleden het werk binnen het team uitvoeren.

Ook de persoonlijke verhoudingen spelen een rol binnen het team. Als er sprake is van slechte onderlinge verhoudingen tussen enkele leden van het team, kan dat een negatief effect hebben op de prestaties van het gehele team.