3.2 ANW
voorziening nabestaanden
De ANW is een volksverzekering, die als doel heeft om een voorziening voor nabestaanden te vormen. De ANW is ingevoerd per 1 juli 1996 en verving de toen geldende Algemene weduwen- en wezenwet.
3.2.1 Wie komt voor de ANW in aanmerking?
Er is een beperkte groep nabestaanden die in aanmerking komt voor een ANW-uitkering.
nabestaanden
De ANW kent de volgende nabestaanden:
- weduwen en weduwnaars;
- nabestaanden, ingeval van een gezamenlijke huishouding;
- wezen.
Gezamenlijke huishouding
samenwonen
Belangrijk daarbij is wat er wordt verstaan onder een gezamenlijke huishouding. Dat staat in het Besluit aanwijzing registraties gezamenlijke huishouding 1998. Van een gezamenlijke huishouding is in ieder geval sprake als mensen daadwerkelijk samenwonen en de huishoudkosten delen.
3.2.2 Voorwaarden
Voor het recht op een ANW-uitkering moet de nabestaande aan één van de volgende voorwaarden voldoen:
- de nabestaande verzorgt kinderen jonger dan 18 jaar;
- de nabestaande is zwanger;
- de nabestaande is ten minste 45% arbeidsongeschikt.
kinderen
Wat de eerste voorwaarde betreft. Zijn er geen kinderen? Dan is er geen recht op een ANW-uitkering. Is er wel een kind maar is dat bijvoorbeeld 17 jaar, dan bestaat er maar één jaar recht op een ANW-uitkering.
Dit is een belangrijke reden dat de groep rechthebbenden op een ANW-uitkering beperkt is. Dit wordt nog eens versterkt door de zogenoemde inkomenstoets (zie paragraaf 3.2.4). Iemand kan de verzekering van de ANW ook vrijwillig voortzetten (zie paragraaf 3.1.2).
3.2.3 Ingangsdatum en hoogte uitkering
einde
De ANW-uitkering gaat in op de eerste dag van de maand waarin het overlijden plaatsvindt. De ANW wordt maandelijks uitgekeerd en eindigt als:
- de nabestaande zijn of haar AOW-gerechtigde leeftijd bereikt;
- de nabestaande hertrouwt of gaat samenwonen;
- het jongste kind 18 jaar wordt;
- de nabestaande minder dan 45% arbeidsongeschikt wordt.
De hoogte van de ANW-uitkering in 2020
bruto per jaar
De ANW-uitkering inclusief vakantiegeld bedraagt in 2020 bruto per jaar:
- nabestaande: € 15.815;
- wezen tot 10 jaar: € 5.061;
- wezen tot 16 jaar: € 7.591.
De overheid leidt de hoogte van de ANW-uitkering af aan de hoogte van het minimumloon.
Volle en halve wezen
De ANW kent alleen een uitkering voor volle wezen (beide ouders zijn overleden). In 2013 is de uitkering voor halve wezen (er bleef nog een partner van de overleden ouder over) vervallen.
tot 21e jaar
Onder voorwaarden kan de overheid de uitkering voor studerende wezen vanaf het zestiende jaar verhogen tot € 10.121. De uitkering duurt dan tot maximaal het 21e jaar.
3.2.4 Korting uitkering
De ANW-uitkering kent een zogenoemde inkomenstoets. Die toets kan ertoe leiden dat de ANW-uitkering gedeeltelijk of geheel wordt gekort met andere inkomsten.
Inkomenstoets
inkomen uit arbeid
andere uitkeringen
De inkomenstoets is als volgt samen te vatten:
- Inkomsten uit arbeid, bedrijf of beroep komen deels in mindering op de uitkering. De hoogte van het inkomen dat vrijgesteld is bedraagt: 50% van het minimumloon + 1/3 van het meerdere inkomen. Dit betekent dat bij een inkomen vanaf circa € 32.000 er geen recht meer is op een ANW-uitkering.
- Inkomsten in verband met arbeid (andere uitkeringen) komen geheel in mindering op de uitkering. Denk bijvoorbeeld aan een WW-of WIA-uitkering.
korting
Nabestaanden krijgen niet te maken met een korting van de ANW-uitkering als het gaat om de uitkering van een partnerpensioen uit hoofde van een pensioenregeling (tweede pijler). Er vindt ook geen korting plaats met eventuele inkomsten uit vermogen.
Kostendelersnorm
Vanaf 2015 kan een nabestaande een korting krijgen van de ANW-uitkering vanwege de zogenoemde kostendelersnorm. Deze kostendelersnorm houdt het volgende in. Woont de nabestaande samen met één of meer personen vanaf 21 jaar, dan kunnen de kosten worden gedeeld. In dat geval wordt de ANW-uitkering van een nabestaande verlaagd tot 50% van het minimumloon.
3.2.5 Premie en uitvoering
ANW-premie 0,1%
De premie voor de ANW wordt, net als voor de AOW, berekend over het inkomen voor de inkomstenbelasting in box 1 (het zogenoemde inkomen uit werk en woning, eerste en tweede schijf). In 2020 is de ANW-premie 0,1 % met een maximum van circa € 34 per jaar. De uitkering van de ANW wordt uitgevoerd door de Sociale Verzekeringsbank.
3.2.6 Relatie tot pensioen
hiaat
De hoogte van de ANW-uitkering is beperkt, als er al recht is op een ANW-uitkering. Iemand kan dit zogenoemde hiaat verzekeren met behulp van een zogenoemde ANW-hiaatverzekering (tweede pijler). Voor meer informatie zie hoofdstuk 4 en 5.
Afspraken uit het pensioenakkoord
partnerpensioen
In de praktijk vallen nabestaanden nog wel eens tussen wal en schip. Hiervan is onder andere sprake als er geen recht op een ANW-uitkering bestaat doordat iemand niet aan de voorwaarden voldoet. In het pensioenakkoord is daarom afgesproken het partnerpensioen in de pensioenregeling (tweede pijler) te uniformeren (zie voor meer informatie paragraaf 2.2.8).