9.1 Aandacht voor groepsontwikkeling

Een hecht team worden dat uitstekend met elkaar kan samenwerken, heeft tijd nodig en ontwikkeling. Vlak na de verkiezingen kent u elkaar – of alleen de nieuwe leden – nog niet. Pas later in de ontwikkeling ontstaan conflicten tussen de leden. De standpunten lijken dan soms niet meer te overbruggen.

voornemens

Teamontwikkeling verloopt in verschillende fasen, waarbij er in de ene fase meer conflicten ontstaan dan in de andere. Conflicten tussen de OR-leden horen ook bij de ontwikkeling van een team: het versterkt de band tussen de leden als zij in staat zijn om met elkaar een conflict op te lossen. Conflicten kunnen er ook toe leiden dat het OR-team uit elkaar valt, helemaal als er niet adequaat op een conflict wordt gereageerd. Het oplossen van conflicten begint met het voorkomen van conflicten en zorgen voor een goede basis in uw OR-team.

Besteed met uw OR veel aandacht aan teamontwikkeling. Teamontwikkeling is een goed preventief middel voor conflicten. Mocht er een conflict ontstaan in een team waarin de leden met respect met elkaar omgaan, dan zal het conflict minder heftig verlopen. Uiteraard is dat geen garantie: er kunnen altijd onoplosbare conflicten ontstaan.

9.1.1 Groepsontwikkeling volgens Tuckman

Er zijn veel verschillende modellen over groepsontwikkeling in omloop, waaronder dat van Tuckman.

Tuckman omschrijft vijf fasen van groepsontwikkeling:

Vormfase

steunen

In deze fase is het team net bijeen. De OR-verkiezingen zijn achter de rug en u start met de eerste vergaderingen. Deze fase kenmerkt zich door onzekerheid; de OR-leden zijn zoekende in hun rol. Sommige leden hebben ook nog niet helemaal helder wat de rol van uw OR is in de organisatie. De leden zijn rustig, staan open voor het contact met elkaar en draaien soms wat om elkaar heen. Ze zoeken steun – vaak bij oud-leden – en zoeken leiding en sturing. De nieuwe leden zijn enthousiast, blij met het team en hebben zin om met elkaar aan de slag te gaan.

Stormfase

Na een paar vergaderingen verandert de sfeer in de groep. De leden kennen elkaar beter en de verschillen in standpunten en belangen worden langzaamaan steeds duidelijker. In het begin leggen de leden zich neer bij de verschillen, later laten ze meer hun eigen stem horen. De discussies worden scherper. Er vindt wat meer duw- en trekwerk plaats. De verschillen tussen de leden komen steeds duidelijker naar voren en de leden hebben weinig oog voor elkaar. In deze fase worden posities bepaald en verkregen, dus de leden ‘vechten’ voor hun eigen plek, zonder veel oog te hebben voor de ander. In de ene groep is de stormfase een licht briesje, in de andere groep kan er een heuse orkaan rondgaan. Dit is mede afhankelijk van de samenstelling van de groep en de persoonlijkheden van de leden.

Normfase

Als de leden met elkaar goed door de stormfase zijn gekomen, krijgen zij meer oog voor elkaar. OR-leden tasten meningen af en spreken hun eigen belangen uit. In de normfase is dat duidelijk zichtbaar. Door de stormfase is voor de leden duidelijk wat ze aan elkaar hebben en groeit de behoefte aan het maken van afspraken, zoals: hoe gaan we met elkaar om en hoe zorgen we ervoor dat we ieders kwaliteiten goed gebruiken?

Prestatiefase

###

warrig

Niet alle teams komen in de prestatiefase. In deze fase is de groep optimaal op elkaar ingespeeld en zit in een flow. De leden hebben aan een half woord voldoende om met elkaar tot goede, snelle resultaten te komen. Het lastige in de groepsontwikkeling van de OR is dat de samenstelling van de groep kan wisselen, waardoor u steeds weer opnieuw bewust moet starten met de vormfase.

9.1.2 Interventies in de verschillende fasen

De stormfase vinden sommige groepen lastig en dit is dan ook de fase waarin conflicten gemakkelijk ontstaan. Uiteraard kunnen conflicten in alle fasen ontstaan. Maar in deze fase ontstaan ze mede als onderdeel van de groepsontwikkeling. Het is belangrijk om de juiste interventies in de verschillende fasen toe te passen. Zo voorkomt u conflicten of kunt u wrijving en conflicten in de latere fase goed begeleiden. Hieronder volgen de interventies per fase.

Vormfase

In deze fase heeft de groep behoefte aan sturing. De leden moeten duidelijk weten wat er van hen wordt verwacht en er moet vertrouwen worden uitgesproken, zowel door de OR-voorzitter als de bestuurder. Dit draagt bij aan het voorkomen van conflicten.

Stormfase

zelf oplossen

benoemen

Open communicatie en tolerante opstelling zijn een basishouding in deze fase. Conflicten die spelen, moet u boven water zien te krijgen, zodat de OR-leden ze kunnen uitspreken. Van belang is dat de leden conflicten zo veel mogelijk zelf oplossen door alle behoeften en belangen te bespreken. Leden ontdekken zo dat ze belangen en behoeften met elkaar delen en dat er verschillende oplossingen mogelijk zijn. Dit draagt bij aan de acceptatie van de verschillen in de groep. Een ander belangrijk punt is het stellen van normen.

Normfase

In deze fase hebben de leden meer behoefte aan autonomie, zij kunnen zelfstandig aan de slag. Het stimuleren van het geven van feedback en ruimte voor eigen inbreng helpen het team om zich verder te ontwikkelen. Besteed tijd aan het formuleren van teamnormen. Dit creëert een gezamenlijk gevoel van verantwoordelijkheid voor onder andere het oplossen en voorkomen van conflicten.

Afscheidsfase

Pas later heeft Tuckman de afscheidsfase toegevoegd aan zijn model. Het nemen van afscheid van leden is belangrijk. Zo kan het team makkelijker een nieuwe start maken als er nieuwe leden aantreden.