4.2 Bijzondere verlofregelingen
Er zijn verlofregelingen die niet bij wet zijn geregeld. Deze regelingen kunnen in de cao, het personeelsreglement of het arbeidscontract worden vastgelegd. Het gaat om verlofvormen als rouwverlof, vrijwilligersverlof of een sabbatical.
Cao
aanvragen
In sommige cao’s staan afspraken over bepaalde verlofvormen, zoals rouwverlof. Vaak is dan vastgelegd hoe een werknemer het verlof moet aanvragen, wat de omvang kan zijn en of er een vergoeding tegenover staat. Als het bijzonder verlof bij cao is geregeld, kan uw bestuurder daar niet onderuit.
Personeelsreglement
instemming
Staan er geen afspraken over bijzonder verlof in uw cao, dan kan uw organisatie zelf afspraken hierover vastleggen in een personeelsreglement of in de individuele arbeidsovereenkomsten. Let op: uw bestuurder mag de regeling niet zomaar invoeren. Hij moet instemming vragen aan uw OR bij het opstellen, wijzigen of intrekken van zo’n regeling. Het gaat namelijk om een regeling over arbeidstijden en die is volgens artikel 27, lid 1b WOR instemmingsplichtig.
4.2.1 Rouwverlof
ziek melden
re-integratie
Werknemers die een dierbare verliezen, zijn in de periode daarna vaak niet in staat om hun werk goed doen. Vaak melden ze zich ziek. Dat is niet handig, want dan heeft uw organisatie wettelijk gezien allerlei verplichtingen, zoals loondoorbetaling en re-integratie van de werknemer. Rouwverlof is dan een goede optie. Dit is geen wettelijk geregeld verlof, maar in een aantal cao’s zijn afspraken hierover vastgelegd.
Eigen regeling
initiatief van uw OR
belasting
Deze afspraken bepalen dat werknemers bij overlijden van een eerstegraads familielid verlof kunnen opnemen. Het merendeel van de cao’s kent zulke afspraken niet. Uw bestuurder kan ook – eventueel op initiatief van uw OR – rouwverlof in het personeelsreglement vastleggen. Tenzij de cao anders bepaalt, hoeft uw bestuurder in deze periode geen loon door te betalen. Als belangenbehartiger van de werknemers kunt u voorstellen om rouwverlof door te betalen als blijk van goed werkgeverschap. Als een werknemer zijn verlies moet verwerken en zich daarnaast zorgen maakt over zijn inkomen, kan dat voor een nog grotere belasting zorgen.
Eerste hulp bij calamiteiten
verwerken van verlies
De WAZO biedt geen rouwverlof, maar wel calamiteitenverlof. Dit is bedoeld voor kortdurende noodsituaties. Een werknemer kan calamiteitenverlof opnemen voor doorgaans een paar uur tot een paar dagen. Deze vorm van verlof is dus eigenlijk alleen te gebruiken voor de periode vanaf het overlijden tot aan de begrafenis. Voor het verwerken van het verlies – de periode van rouwverwerking – is het geen oplossing.
Contact houden
drempel
Neemt een werknemer rouwverlof op, dan is het verstandig als de direct leidinggevende ervoor zorgt dat hij met hem in contact blijft. Op deze manier kan de organisatie beter inschatten wat de rouwende werknemer nodig heeft. Soms is de drempel om weer aan het werk te gaan erg hoog. Maar het kan ook zijn dat de werknemer na een periode van rust juist graag weer aan het werk wil, al is het maar ter afleiding.
stimuleren
De leidinggevende hoort begeleiding te bieden en eventueel andere werkzaamheden of andere werktijden af te spreken als dat nodig is. Dit voorkomt dat een werknemer zich gedwongen voelt meer aan te nemen dan hij aankan. Dat is voor beide partijen belangrijk, want het is niet fijn als de werknemer uiteindelijk ziek uitvalt. De leidinggevende doet er goed aan andere werknemers te stimuleren ook contact te houden met de werknemer.
Niet iedereen rouwt direct na het verlies van een dierbare. Soms gaan werknemers gewoon aan het werk en komt het echte rouwproces pas veel later op gang. Een werknemer kan dus ook pas maanden na het verlies behoefte hebben aan rouwverlof.
4.2.2 Vrijwilligersverlof
veel winst te behalen
Vrijwilligersverlof geeft werknemers de mogelijkheid om gedurende een periode verlof op te nemen om vrijwilligerswerk te doen. Ook deze vorm van verlof is niet bij wet geregeld. Slechts een paar cao’s bevatten hierover afspraken. Dat terwijl er met vrijwilligersverlof veel winst te behalen is. Zo komt een werknemer na een periode van vrijwilligerswerk vaak weer opgefrist, vol inspiratie én met nieuw opgedane vaardigheden terug naar het werk. Overweegt uw bestuurder om vrijwilligersverlof op te nemen in de bedrijfsregeling, dan moet hij de duur en aard ervan goed vastleggen.
4.2.3 Sabbatical
dienstverband
levensloopregeling
Een sabbatical is een vorm van langdurig verlof. Het duurt minimaal een paar maanden. Het dienstverband van de werknemer blijft bij deze verlofvorm intact. Als een werknemer terugkomt van zijn sabbatical, werkt hij in principe weer hetzelfde aantal uren in dezelfde functie voor hetzelfde salaris als voorheen. Vroeger konden werknemers via de levensloopregeling sparen voor een sabbatical. Nu die vorm van sparen is afgeschaft, gaat het meestal om onbetaald verlof. Alleen bij wetenschappelijke instellingen en goedbetaalde functies bij grote organisaties is (betaald) sabbatsverlof nog een tamelijk gebruikelijke arbeidsvoorwaarde.
Uw bestuurder moet zorgen voor een goed beleid rond sabbaticals. Stuur er met uw OR op aan dat in het beleid wordt opgenomen dat een werknemer en leidinggevende samen afspraken maken over de duur van het verlof en het overnemen van taken tijdens de verlofperiode.