6.2 Afspiegelingsbeginsel
willekeur
uitgangspunt
kortste dienstverband
Is het nodig om werknemers te ontslaan vanwege bedrijfseconomische redenen, dan bent u verplicht om het afspiegelingsbeginsel te hanteren om willekeur te voorkomen. Het afspiegelingsbeginsel moet ervoor zorgen dat de benodigde ontslagen evenredig over het personeelsbestand worden verdeeld. Het uitgangspunt is dat de leeftijdsopbouw binnen een bepaalde functiegroep voor en na ontslag zo veel mogelijk gelijk blijft. Per leeftijdsgroep trekt de werknemer met het kortste dienstverband aan het kortste eind. De regels van het afspiegelingsbeginsel gelden niet als de cao andere regels bevat. Dit mag alleen als een onafhankelijke ontslagcommissie het ontslag van tevoren toetst.
Wilt u minstens 20 werknemers binnen een periode van drie maanden binnen één ‘werkgebied’ ontslaan, dan moet u rekening houden met de regels uit de Wet melding collectief ontslag (WMCO). U vindt hierover meer informatie en een infographic op rendement.nl/hrdossier.
6.2.1 Stappenplan
uitwisselbare functie
Hoe werkt het bij het afspiegelingsbeginsel?
- groep 1: gedetacheerden, uitzendkrachten, zzp’ers en ingeleende werknemers van andere vestigingen;
- groep 2: (payroll)werknemers die de AOW-leeftijd hebben bereikt of die leeftijd binnen 26 weken bereiken;
- groep 3: (payroll)werknemers met een nulurencontract;
- groep 4: (payroll)werknemers van wie het tijdelijke contract binnen 26 weken na de ontslagbeslissing van UWV eindigt;
- groep 5: (payroll)werknemers van wie het tijdelijke contract langer dan 26 weken loopt (na de ontslagbeslissing van UWV) en werknemers met een contract voor onbepaalde tijd.
- 15-24 jaar;
- 25-34 jaar;
- 35-44 jaar;
- 45-54 jaar;
- vanaf 55 jaar.
Voorbeeld afspiegelingsbeginsel
extern
U moet 22 werknemers ontslaan om bedrijfseconomische redenen. Nadat u de werknemers heeft ingedeeld in een groep uitwisselbare functies en afscheid heeft genomen van de externe medewerkers (waaronder de uitzendkrachten), moet u nog zes mensen ontslaan binnen een bepaalde functiegroep. U bepaalt dan per leeftijdsgroep van de betreffende functie wat het aandeel is.
Evenredig
leeftijdsgroep
In de groep uitwisselbare functies werken 16 werknemers. Vijf behoren tot de groep van 15-24 jaar. U berekent dan: 5 / 16 x 6 (het aantal nog te ontslaan) = 1,875. Naar boven afronden betekent dat u uit deze groep twee werknemers moet ontslaan (van achtereenvolgens groep 2 tot en met 5). Dit doet u per leeftijdsgroep om het aantal ontslagen evenredig te verdelen over de leeftijdsgroepen binnen een categorie uitwisselbare functies.
6.2.2 Opties om af te wijken
potentie
problemen
U heeft de mogelijkheid om af te wijken van het afspiegelingsbeginsel voor een specifieke werknemer. U mag namelijk maximaal 10% van de werknemers die volgens afspiegeling voor ontslag in aanmerking komen buiten het afspiegelingsbeginsel houden, als zij bovengemiddeld presteren of over een meer dan gemiddelde potentie beschikken. Deze mogelijkheid tot afwijken van het afspiegelingsbeginsel moet wel in de geldende cao zijn afgesproken. Bovendien mag de afwijking van 10% er niet voor zorgen dat er meer ontslagen vallen in de categorieën 15-25 jaar en 55 jaar en ouder. Het is ook in de volgende gevallen mogelijk om af te wijken van het afspiegelingsbeginsel:
- Bij onmisbare werknemers, van wie het ontslag grote problemen zou opleveren voor uw organisatie. Dit moet u wel goed kunnen onderbouwen voor UWV.
- Werknemers met een arbeidsbeperking mogen bij het afspiegelen buiten beschouwing blijven.
- Uitzendbureaus en werkgevers die werknemers bij derden tewerkstellen kunnen een beroep doen op een zogeheten hardheidsclausule voor die werknemers.