4.2 Het una via-beginsel
keuze
Zowel in het bestuursrecht als in het strafrecht kan niemand twee keer voor eenzelfde feit worden veroordeeld. Om een dubbele vervolging (door verschillende instanties) tegen te gaan, is gekozen voor het systeem waar in een zo vroeg mogelijk stadium de keuze wordt gemaakt tussen de bestuursrechtelijke of strafrechtelijke weg. Dit is het zogenoemde una via-beginsel. Deze afstemming is geregeld in het hiervoor aangehaalde Protocol AAFD.
4.2.1 Niet terugkomen op gemaakte keuze
Op basis van het una via-beginsel moet de overheid niet alleen een keuze maken tussen de bestuursrechtelijke of strafrechtelijke weg, maar mag ze ook niet terugkomen op de gemaakte keuze.
Dagvaarden of boete opleggen
niet reageren
Als een officier van justitie afziet van strafvervolging nadat een zaak aan hem is voorgelegd of gedurende dertien weken niet reageert, kan de fiscus nog wel een boete opleggen. Voor schendingen van de fiscale wetgeving met lagere nadeelbedragen kan de fiscus direct een boete opleggen. Zodra een vervolging is ingesteld, is het niet meer mogelijk om een (fiscale) boete op te leggen voor hetzelfde strafbare feit. Het moment van aanvang van de zitting is daarbij beslissend.
Als de fiscus eenmaal een bestuurlijke boete heeft opgelegd, is het OM niet langer ontvankelijk in haar strafvervolging. Hetzelfde geldt voor het opleggen van een strafbeschikking, het overeenkomen van een transactie of het seponeren van een zaak.
Nieuwe bezwaren
hetzelfde feit
nieuwe bezwaren
Als de fiscus voor een overtreding al een verzuimboete heeft opgelegd, is het niet meer mogelijk om voor hetzelfde feit nog een vergrijpboete op te leggen. Het maakt daarvoor niet uit dat de fiscus pas later opzet of grove schuld constateert. Bij nieuwe bezwaren geldt een uitzondering op deze regel. Het gaat hierbij om verklaringen of gegevensdragers die niet zijn onderzocht of pas later bekend zijn geworden. De Belastingdienst verrekent de eerder opgelegde boete dan wel met de opgelegde boete naar aanleiding van de nieuwe bezwaren.
Hetzelfde feit
aard van de delicten
U kunt zich beroepen op het una via-beginsel als er sprake is van eenzelfde feit dat al is beboet of vervolgd. Het moet gaan om dezelfde gedragingen. De uitleg van ‘hetzelfde feit’ in Nederland verschilt overigens (nog) van die in Europa. Volgens de Nederlandse invulling zijn feiten hetzelfde als door de delictsomschrijvingen van beide feiten dezelfde rechtsgoederen worden beschermd. Daarnaast moet de aard van de delicten hetzelfde zijn. Hiervan is vaak sprake als voor de feiten eenzelfde strafmaximum geldt. Tot slot moet rekening worden gehouden met de tijd, plaats en omstandigheden waaronder de strafbare feiten zijn verricht. De Europeesrechtelijke jurisprudentie legt meer het accent op een feitelijke invulling of sprake is van hetzelfde feit.