1.3 Beroepsziekten
levenslang
genezen
allergenen
verzamelnaam
oorzaken
bakkersastma
De meest voorkomende stoffengerelateerde beroepsziekten (ruim 130.000 per jaar, volgens het RIVM) zijn:
- Contacteczeem: bij contacteczeem ontstaat uitslag op de huid door contact met bepaalde stoffen.
- Bij allergisch contacteczeem is er sprake van een allergische reactie voor een bepaalde stof. Is een werknemer eenmaal allergisch, dan veroorzaakt een klein beetje van de deze stof al klachten. Een contactallergie blijft vaak levenslang bestaan en kan betekenen dat het werk niet meer uitgevoerd kan worden.
- Bij irritatief contacteczeem ontstaat eczeem door irritatie in contact met stoffen, water, wrijven of kou, of de combinatie van deze factoren. De symptomen die optreden zijn een rode huid met kleine bobbeltjes, blaasjes en schilfers. Soms gaan de blaasjes lekken en wordt de huid nat. Ook jeukt de huid. Irritatief contacteczeem kan genezen (bekijk ook nvdv.nl).
- Astma: bij astma is er sprake van kleine ontstekingen in de longen, waardoor klachten ontstaan als benauwdheid en hoesten. Het kan niet genezen. Er is een reactie op prikkels als rook, uitlaatgassen en huisstofmijt. Het Nederlands Kenniscentrum Arbeid en Longaandoeningen (NKAL) schat dat er in Nederland ten minste 45.000 personen arbeidsgerelateerde astma hebben. Blootstelling aan allergenen via het werk is een belangrijke risicofactor voor het ontwikkelen van overgevoeligheid en astma. Dat werk kan dan niet meer worden uitgevoerd. U vindt meer informatie op longfonds.nl en nkal.nl.
- COPD: COPD (Chronic Obstructive Pulmonary Disease) is een longziekte waarbij de longen zijn beschadigd. Ademen en het opnemen van zuurstof gaan moeilijker, waardoor er een gebrek aan energie is bij normale dingen als traplopen, boodschappen doen of aankleden. Het is een verzamelnaam voor chronische bronchitis en longemfyseem. U vindt meer informatie op longfonds.nl en nkal.nl.
- Beroepsgebonden infectieziekten: beroepsgebonden infectieziekten zijn ziekten als gevolg van blootstelling aan bacteriën en schimmels. Oorzaken zijn onder andere infecties (ontstekingen), legionella, tuberculose, allergie en verzwakking van het immuunsysteem. Kijk voor meer informatie op kiza.beroepsziekten.nl.
- Kanker: 5 tot 10% van de kankergevallen is te wijten aan blootstelling aan gevaarlijke stoffen (5.500 tot 11.000 per jaar). Met name longkanker, neuskanker, lever- en nierkanker kunnen werkgerelateerd zijn.
Allergisch voor het bakkersberoep
Een bakker kreeg de diagnose bakkersastma toen hij 32 jaar bakker was. Al toen hij begin 30 was, kreeg hij last van kortademigheid. Vooral bij het draaien van roggebrood komt veel stof vrij en dat leidt ook tot jeukende ogen en veel niezen. In het begin negeerde hij zijn allergische reactie en probeerde hij maatregelen te treffen. Helaas werkte dat niet voldoende en werd hij echt ziek: geen energie, benauwd, niezen en ontzettend moe. Uiteindelijk is hij naar zijn werkgever gestapt, maar ook naar de longarts en allergoloog: hij bleek bakkersastma te hebben en moest vanwege zijn gezondheid stoppen met zijn vak.
Onderschatting
zzp’er
bronnen
Het aantal geregistreerde stoffengerelateerde beroepsziekten betreft een onderschatting van het werkelijke aantal. Het registreren van beroepsziekten door gevaarlijke stoffen is lastig om de volgende redenen:
- De ziekte openbaart zich pas lange tijd na blootstelling. Vaak als de werknemer al is gepensioneerd.
- Een belangrijk deel van de blootgestelde werknemers werkt als zzp’er. Alleen de huisarts ziet deze groep, de bedrijfsarts niet. De vraag is of de huisarts de gezondheidsklachten diagnosticeert als een beroepsziekte.
- Het is lastig om de relatie van de opgelopen ziekte met het werk aan te tonen.
Cijfers over beroepsziekten van verschillende bronnen, zoals het RIVM en TNO (Nationale Enquête Arbeidsomstandigheden), kunnen om bovenstaande redenen van elkaar verschillen.
Longaandoeningen
longziekte
werkvloer
Stoffengerelateerde beroepsziekten worden het vaakst gerapporteerd door werknemers in de gezondheidszorg, industrie en zakelijke dienstverlening. Longaandoeningen, zoals astma en COPD, komen het meeste voor. Nederland telt ruim 1 miljoen mensen met een longziekte, waarbij in zo’n 15% van de gevallen werkgerelateerde factoren een rol spelen. Werknemers met gezondheidsklachten realiseren zich niet altijd dat klachten worden veroorzaakt door het werk. In veel gevallen wordt de link met het werk niet, of pas in een laat stadium gelegd. Ruim één miljoen werknemers in Nederland maken kans op blootstelling aan schadelijke stoffen op de werkvloer en het ondervinden van gezondheidsschade.
Check
factsheet
Met de werk- en longencheck op longalliantie.nl kunnen werknemers aan de hand van zes vragen nagaan of ze mogelijk te maken hebben met werkgerelateerde luchtwegklachten. Ook vindt u op deze website factsheets met informatie over hoe gezond te werken met stoffen.
WHO en DALY’s
meeteenheid
ziektelast
De Wereldgezondheidsorganisatie (WHO) gebruikt de Disability Adjusted Life Year (DALY) als meeteenheid om verloren jaren als gevolg van gezondheidsproblemen te meten. Een DALY is het aantal verloren productieve jaren van een persoon door overlijden of ziekte.
Schatting
Het RIVM heeft voor 2018 de ziektelast in Nederland door risico’s op het werk in heden en verleden geschat op bijna 238.000 DALY’s. Dat is 4,6% van de totale ziektelast in Nederland. Daarvan komen 150.000 DALY’s uit de werkzame beroepsbevolking en 88.000 uit de gepensioneerde beroepsbevolking. De hoogste werkgerelateerde ziektelast komt door ziekten van de ademhalingswegen.