10.1 Mogelijke sancties
afdwingen
overtreding
waarschuwing
Inspectie SZW kan op verschillende manieren afdwingen dat u de Arbowet op een juiste manier naleeft. In eerste instantie kan de Inspectie in gesprek gaan met u. In dat geval is er geen sprake van een ernstige overtreding; denk aan het overtreden van een geluidsnorm. In het gesprek kan de inspecteur mondelinge afspraken maken met u om de omstandigheden te verbeteren. U kunt ook een officiële waarschuwing krijgen (zie paragraaf 10.1.1.), voordat de inspecteur eventueel overgaat op het uitdelen van sancties zoals een boete. Een boete moet ervoor zorgen dat het financiële voordeel van het overtreden van de wet wordt weggenomen. De boete is echter maar één van de sancties die de inspecteurs kunnen opleggen. Andere mogelijkheden zijn:
- een eis tot naleving;
- dwangmaatregelen;
- het volledig stilleggen van de werkzaamheden;
- een proces-verbaal (zie paragraaf 10.3).
Deze sancties worden hierna verder besproken.
Aandacht voor bepaalde misstanden
veiligheid
Tijdens een inspectie richt Inspectie SZW zich vooral op de volgende soorten misstanden:
- hoge risico’s voor de veiligheid of gezondheid van werknemers;
- te lange werktijden, te korte rusttijden of een combinatie;
- betaling onder het minimumloon;
- illegale werknemers laten werken;
- geen of lage naleving van de wetgeving.
Bron: Arboportaal
10.1.1 Eis tot naleving
doel
Als de inspecteur een situatie aantreft waarin volgens hem dringend verandering moet komen, kan hij u een zogenoemde eis tot naleving van de wet geven. Het gaat hier niet om een zware of ernstige overtreding. De inspecteur formuleert dan een eis, zodat u weet wat u moet doen en binnen welke termijn u de wijzigingen moet doorvoeren. Het gaat vaak om een overtreding waarvoor geen concrete norm bestaat, maar alleen een doel. Denk aan: ‘het werk moet veilig georganiseerd zijn’. De inspecteur zal na afloop van de termijn controleren of u de wijzigingen heeft doorgevoerd, waardoor de overtreding is opgeheven. Ook werknemers moeten aan de eisen van de inspecteur voldoen. Het maakt daarbij niet uit dat de inspecteur die eisen via u heeft doorgegeven.
Een werknemer kan ook direct een sanctie krijgen van Inspectie SZW. Dat zal alleen gebeuren als de inspecteur constateert dat de werknemer bewust de Arbowet overtreedt en uw aanwijzingen negeert.
Boeterapport
geldstraf
Blijkt na controle dat nog niet is voldaan aan de eis, dan stelt Inspectie SZW een boeterapport op. Hierin wordt opgenomen welke overtreding is begaan. Vervolgens krijgt u een geldstraf. U krijgt meteen een boete als er sprake is van een ernstige overtreding, bijvoorbeeld als er geen toezicht is op het gebruik van noodzakelijke beschermingsmiddelen.
10.1.2 Dwangmaatregel
verbeteren
Heeft de Inspectie al een paar keer aangegeven dat u maatregelen moet nemen om de arbeidsomstandigheden te verbeteren, dan kan zij een zogenoemde bestuursdwangmaatregel opleggen. Er zijn twee vormen:
- last onder bestuursdwang;
- last onder dwangsom.
Een last onder bestuursdwang houdt in dat de overheid actie neemt om een overtreding ongedaan te maken. Er wordt dan bijvoorbeeld in opdracht van de overheid een meting gedaan naar de hoeveelheid gevaarlijke stoffen in de lucht. U betaalt vervolgens de kosten van een meting.
dwangsom
Een last onder dwangsom houdt in dat u gedwongen wordt binnen een bepaalde periode maatregelen te nemen vanwege een overtreding. Als die periode voorbij is, levert dat u een dwangsom op (een boete) voor elke periode dat de overtreding nog niet is opgelost. De dwangsom geldt als:
- een bedrag in één keer;
- een bedrag per overschrijding van een tijdseenheid, bijvoorbeeld een week of een maand;
- een bedrag per overtreding.
De inspecteur stelt het bedrag per dwangsom vast, maar verbindt daaraan ook een maximum.
10.1.3 Het werk stilleggen
ernstig gevaar
bevel
Bij ernstig gevaar voor de veiligheid of gezondheid van uw werknemers op de werkvloer, zoals elektrocutie- of valgevaar, mag een inspecteur het werk stilleggen. Inspectie SZW kan dan besluiten dat het gehele werk of onderdelen van het werk of de werkzaamheden worden stilgelegd. De inspecteur zal die sanctie eerst mondeling uitspreken. Dat is overigens geen discussiepunt, maar een bevel dat u en uw werknemers moeten opvolgen. Het mondelinge bevel wordt op korte termijn gevolgd door een schriftelijk bevel.
De inspecteur mag een ruimte of machine verzegelen om zeker te zijn dat ook in zijn afwezigheid de activiteiten niet worden hervat.
Toestemming
hervatten
U kunt het beste het bevel tot stillegging volgen. Als de toezichthouder ontdekt dat het werk zonder toestemming toch is hervat, kan hij het werk voor maximaal drie maanden stilleggen. Op het moment dat de gevaarlijke situatie is opgelost, kan de inspecteur het bevel weer intrekken en mogen de werkzaamheden weer hervat worden.
Werkonderbreking
acuut
Ook de werknemer kan het werk stilleggen. Dat mag alleen als er – naar zijn oordeel – een ernstig gevaar is voor hemzelf en zijn collega’s. Dit gevaar moet bovendien zo acuut dreigen dat inspecteurs niet op tijd kunnen ingrijpen. Uiteraard moet de werknemer de toezichthouder wel zo snel mogelijk op de hoogte brengen van de werkonderbreking. Die neemt de bevoegdheid tot werkonderbreking over vanaf het moment dat hij de situatie heeft verkend.
waarde
Als een werknemer het werk stillegt, moet hij u op de hoogte stellen. Als u denkt dat de werknemer niet in staat is om het risico op waarde te schatten, moet u dat onvermogen bewijzen. In de tussentijd mag u de werknemer geen salaris onthouden of anders benadelen.
Preventieve stillegging
waarschuwing
Bij veelvuldige overtredingen kan de inspecteur besluiten om de werkzaamheden preventief stil te leggen. Vaak zal dit gebeuren als er voor de derde keer voor hetzelfde vergrijp een boete wordt opgelegd. Gaat het om ernstige overtredingen, dan kan al bij de eerste boete een waarschuwing voor preventieve stillegging worden gegeven. Wordt er vervolgens een tweede boete opgelegd, dan kan er ook een preventieve stillegging worden opgelegd.