1.3 Rapporteren met XBRL
taal
XBRL staat voor Extensible Business Reporting Language. Als we de afkorting ‘XBRL’ ontleden, komen we tot de volgende opsplitsing:
- X: de X van Extensible voegt flexibiliteit toe aan de standaard. Hierover later meer.
- BR: Business Reporting geeft aan dat de standaard gebruikt kan worden voor allerlei rapportages, voor verschillende gegevens die organisaties met elkaar uitwisselen. Het beperkt zich dus niet tot het financiële domein.
- L: de L staat voor Language en geeft aan dat XBRL een manier is waarop organisaties met elkaar communiceren. Dus één taal, die overal ter wereld gebruikt kan worden.
1.3.1 Het beheer
compliance
Het beheer van de XBRL-standaard is belegd bij een non-profitorganisatie, XBRL International. Voor het beheer van de XBRL-standaard is een compliancestructuur opgezet, die er voor zorgt dat de standaard zich continu ontwikkelt op basis van veranderende en nieuwe eisen en wensen. Het is dus een levende standaard, die inmiddels in minstens zestig landen in de wereld wordt gebruikt.
Nederland
jurisdictie
XBRL International wordt in Nederland vertegenwoordigd door XBRL Nederland. Dit is een zogenoemde jurisdictie, die tot doel heeft om het gebruik van XBRL in Nederland te stimuleren en om de kennis inzake XBRL te verspreiden. XBRL heeft dus zijn bestaansrecht inmiddels bewezen.
1.3.2 De XBRL-standaard
definiëren
XBRL bestaat uit een aantal onderdelen. Eén van de belangrijkste is het kunnen definiëren van gegevens en gegevensstructuren.
Als we als voorbeeld een papieren jaarrekening nemen en kijken naar een balans, dan zegt een bedrag dat daarin wordt genoemd op zich niet veel. Het feit dat dit bedrag wordt genoemd in een jaarrekening van onderneming X, het feit dat er ergens vermeld wordt in welke valuta dat bedrag wordt weergegeven en op welke periode of op welke datum dat bedrag betrekking heeft, geeft het bedrag enige betekenis.
context
De omschrijving die voor het bedrag wordt getoond, zorgt ervoor dat de lezer begrijpt welke informatie in welke context wordt vermeld.
Als iedereen die een bedrag rapporteert, bijvoorbeeld in een jaarrekening, dezelfde omschrijving hanteert en dezelfde definitie voor dit gegeven hanteert, verbetert het rapportageproces. En dat is precies wat XBRL ondersteunt.
1.3.3 De XBRL-taxonomie
taxonomie
Binnen XBRL kent men het begrip taxonomie. Een taxonomie kan worden beschreven als een gegevenswoordenboek. Binnen een taxonomie kan een aantal zaken worden gedefinieerd: welke rapportages de uitvragende partijen verwachten, welke gegevenselementen u moet rapporteren, wat de unieke naam is van elk gegevenselement, welke contexten moeten worden gebruikt, wat de wet- en regelgeving is waarop de verplichting tot rapporteren gebaseerd is, op welke wijze een gegeven gepresenteerd kan worden (structuur en omschrijving/label), welke validatieregels worden toegepast om de juistheid en volledigheid van een rapportage te controleren.
XML-bestand
Een taxonomie wordt vastgelegd in de vorm van XML-bestanden. Deze XML-bestanden zijn te lezen door computerprogramma’s, waardoor het mogelijk is dat softwareleveranciers functionaliteiten ontwikkelen die gebruikers de mogelijkheid bieden om rapportageprocessen efficiënt in te richten op basis van een XBRL-taxonomie.
Het XBRL-bericht of Instance Document is het resultaat van het rapportageproces. Een Instance Document is een XML-bestand dat volledig voldoet aan de eisen die aan dat bestand worden gesteld, zoals die zijn vastgelegd in de XBRL-standaard en in een taxonomie.
De XBRL-standaard geeft aan hoe men een taxonomie of onderdelen ervan kan of moet definiëren. Met andere woorden: wat is de inhoud en de structuur van de XML-bestanden die met elkaar een taxonomie vormen?
Welke partijen ontwikkelen de taxonomie?
Een taxonomie wordt in de meeste gevallen door een uitvragende partij ontwikkeld. In Nederland zijn bekende uitvragers de Belastingdienst, Kamer van Koophandel en het Centraal Bureau voor de Statistiek. Deze partijen stonden aan de basis van de XBRL-ontwikkelingen in Nederland. Hierover later meer. Ook is het mogelijk dat marktpartijen overeenkomen om XBRL als standaard te gaan hanteren. In sommige gevallen is consensus tussen marktpartijen nodig om een dergelijk initiatief tot wasdom te laten komen. In andere gevallen stimuleren marktpartijen het gebruik van XBRL door het instellen van ‘boetes’ als rapportages niet in XBRL worden aangeleverd. Dit is met name het geval bij kredietrapportages richting een aantal grote banken in Nederland.
entry points
specifiek
Binnen een taxonomie zijn zogenoemde entry points gedefinieerd. Waar een taxonomie een grote verzameling is met data over alle te rapporteren gegevenselementen, groeperen entry points die gegevenselementen tot een specifieke rapportage. Neem bijvoorbeeld de BTW-aangifte. In het entry point ‘BTW-aangifte’ is vastgelegd welke SBR-gegevenselementen gebruikt kunnen worden voor de BTW-aangifte. Een entry point is dus eigenlijk de definitie van een specifiek SBR-rapport.
1.3.4 XBRL in Nederland
Nederland was een van de eerste landen in de wereld die XBRL omarmde als standaard voor (financiële) rapportages. Het grootschalige project werd door diverse partijen gedragen. In 2003 startte het Nederlandse Taxonomie Project (NTP). Dit was een initiatief van de Belastingdienst, Kamer van Koophandel en het Centraal Bureau voor de Statistiek. De belangrijkste drijfveer was: administratieve lastenverlichting.
De doelstelling was: het verminderen van de administratieve lasten voor het bedrijfsleven die betrekking hebben op het kunnen voldoen aan de rapportage-eisen die verschillende overheidsinstanties aan organisaties stellen.
besparing
De besparingen die de administratieve lastenverlichting met zich mee moest brengen, zouden ook een bijdrage moeten leveren aan de stimulering van de economie. In die tijd zijn rapportages opgesteld die suggereerden dat de besparingen in de miljarden euro’s zouden lopen. In hoeverre deze doelstelling ook daadwerkelijk is bereikt, is onderwerp van discussie. Hier komen we in hoofdstuk 4 op terug.