4.2 Onzakelijke lening
debiteurenrisico
Zijn er leningsvoorwaarden opgesteld waarmee een onafhankelijke derde nooit akkoord zou gaan, dan is er sprake van een onzakelijke lening van de dga aan de bv. Een onafhankelijke derde zou dat debiteurenrisico dan namelijk nooit willen lopen. De onzakelijke voorwaarden van de lening hebben uiteraard gevolgen voor de fiscale behandeling.
4.2.1 Gevolgen onzakelijke lening
afwaarderen
De fiscus zal deze onzakelijke lening niet accepteren. Dit komt meestal pas aan de orde op het moment dat de bv de lening niet meer terug kan betalen. Geeft u de lening prijs, dan mag u normaal gesproken de lening afwaarderen. Bij een onzakelijke lening staat de fiscus het echter niet toe dat u de lening afwaardeert in box 1 van de inkomstenbelasting.
at arm’s length
De rente is dan meestal ook niet zakelijk (‘at arm’s length’). Maar met welke rente moet u dan rekening houden? De Hoge Raad heeft hiervoor enige richting gegeven. U moet uitgaan van de rente op een lening van een onafhankelijke derde met dezelfde voorwaarden en waarbij u borg staat.
Hierbij moet u wel rekening houden met een grens. De rente mag namelijk niet hoger zijn dan de rente die uw bv (de debiteur) daadwerkelijk kan betalen.
4.2.2 Verlies pas bij liquidatie
Het is dus niet mogelijk om de afwaardering in mindering te brengen op het resultaat in box 1. Dit betekent echter niet dat het verlies geheel verloren gaat. U moet de afwaardering meenemen in box 2. De onzakelijke lening is immers het gevolg van de aandeelhoudersrelatie. Het afwaarderingsverlies verhoogt namelijk wel de verkrijgingsprijs van de aandelen.
Fiscale gevolgen van een onzakelijk hoge rente
zakelijke rente
vermomde winstuitdeling
Het kan natuurlijk ook zo zijn dat partijen juist een te hoge rente hebben afgesproken. Fiscaal mag u echter alleen uitgaan van de zakelijke rente. Deze rente is aftrekbaar voor de bv en valt bij u in box 1 van de inkomstenbelasting (tbs-regeling). De fiscus merkt het rentebedrag boven deze zakelijke rente aan als vermomde winstuitdeling. De onzakelijk hoge rente is immers het gevolg van het bevoordelen van de aandeelhouder. Hierdoor is de winstuitdeling bij u belast in box 2. Uw bv kan dat bedrag niet in aftrek brengen (net als bij dividend).
Verkrijgingsprijs
liquideren
Een hogere verkrijgingsprijs heeft voor u in principe geen directe gevolgen. Het kan wel relevant zijn op het moment dat u de bv gaat liquideren. Is de liquidatie-uitkering namelijk lager dan de verkrijgingsprijs van de aandelen, dan levert dat een verlies op. Dat verlies kunt u verrekenen met winsten uit aanmerkelijk belang (in box 2).
Verliesverrekening is mogelijk met het inkomen van box 2 uit het voorafgaande jaar (carry back) en de negen volgende jaren (carry forward). Mocht er in box 2 geen winst zijn, dan kunt u het onder voorwaarden verrekenen met inkomsten in box 1. Die belastingkorting is 26,9%.
4.2.3 Kwijtscheldingswinst
winst
Uiteraard heeft de afwaardering ook gevolgen voor uw bv, die heeft immers geen schuld meer of een lagere schuld. Het prijsgeven van de vordering zorgt in principe voor winst bij uw bv. Het verstrekken van een onzakelijke lening is een bewuste bevoordeling van de bv door de aandeelhouder. De Belastingdienst merkt deze bevoordeling aan als een informele kapitaalstorting. De verkrijgingsprijs van de aandelen in uw bv zal daardoor stijgen.
Commercieel
Dit geldt alleen voor de fiscale jaarrekening. Voor de commerciële jaarrekening heeft deze informele kapitaalstorting geen verdere gevolgen, omdat het een puur fiscale term is.
Prijsgeven
vrijstelling
Hierop bestaat een uitzondering als u een vordering prijsgeeft die niet meer voor verwezenlijking vatbaar is (kwijtscheldingswinstvrijstelling). Hiervan is sprake als u zeker weet dat verdere inning van de schuld geen zin meer heeft, omdat er bijvoorbeeld niets meer te halen valt in de bv. In dat geval geldt er een vrijstelling voor de behaalde winst.
Winst bij kwijtschelding soms toch vrijgesteld
Dga Sandra verstrekt een lening van € 20.000 aan haar eigen bv. Het gaat echter niet zo goed met de activiteiten van de onderneming en daardoor kan de bv niet aan haar verplichtingen (rente en aflossing) blijven voldoen. Sandra besluit om de lening kwijt te schelden. De bv behaalt daardoor een voordeel van € 20.000 dat onder de kwijtscheldingswinstvrijstelling valt. Mocht de bv nog een verlies van bijvoorbeeld € 7.500 hebben, dan moet de bv de winst wel eerst verrekenen met dat verlies. De kwijtscheldingswinstvrijstelling geldt dan alleen voor het restant van € 12.500 (€ 20.000 - € 7.500).
4.2.4 Rente op de lening
Hiervoor kon u al lezen hoe de Hoge Raad de rente vaststelt bij een onzakelijke lening. Voor de fiscus valt de onzakelijke lening onder de tbs-regeling. De ontvangen rente is daardoor progressief belast in box 1 van de inkomstenbelasting. U kunt nog wel gebruikmaken van een vrijstelling in de tbs-regeling van 12% van het resultaat uit de terbeschikkingstelling (opbrengsten verminderd met de kosten).
Renteaftrek
Uw bv kan deze betaalde rente in aftrek brengen op de winst voor de VPB. De Belastingdienst accepteert deze renteaftrek alleen niet altijd. Een renteaftrekbeperking in de VPB kan roet in het eten gooien. Dit geldt bijvoorbeeld als de lening is aangegaan voor de financiering van een uitkering van winst of een terugbetaling van kapitaal (zie paragraaf 2.3.1). Tegenover de belaste rente voor u als dga staat dus niet altijd een even grote aftrek in de VPB.
Doorgeefluik voor lening van bank
doorlenen
Als u onvoldoende financiële middelen heeft om een lening te verstrekken aan uw bv, kunt u natuurlijk een lening afsluiten bij de bank. Het ontvangen geld van de bank kunt u dan doorlenen aan uw bv. Leent u onder zakelijke voorwaarden door aan uw bv, dan valt de lening nog steeds onder de tbs-regeling. De rente aan de bank is voor u aftrekbaar in box 1 van de inkomstenbelasting.