6.4 Horizontaal toezicht

nalevings
kosten

Verticaal toezicht is vaak een tijdrovende exercitie. Daarom introduceerde de Belastingdienst in 2005 ‘horizontaal toezicht’, dat als doel heeft het verminderen van de nalevingskosten van wet- en regelgeving voor ondernemingen en het verlagen van de controledruk voor de Belastingdienst.

Afstemming vooraf

werkproces

Bij horizontaal toezicht maakt controle achteraf plaats voor afstemming vooraf. De samenwerking tussen u en de Belastingdienst wordt gevormd op basis van begrip, wederzijds vertrouwen en transparantie. Dit vertrouwen wekt u op door transparant te zijn tegenover de fiscus over uw werkwijze en processen. De fiscus neemt vervolgens een constructieve houding aan en probeert samen met u de werkprocessen van uw onderneming te optimaliseren.

Voordelen

De Belastingdienst vat de voordelen als volgt samen:

• U heeft één aanspreekpunt bij de Belastingdienst.
• Er is sneller duidelijkheid over de (aanslag):
  • BTW;
  • loonbelasting;
  • vennootschapsbelasting;
  • inkomstenbelasting;
  • invorderingen;
• Er vindt minder toezicht plaats in de vorm van controles en vragenbrieven (zie paragraaf 3.4).

Fiscale kwesties zijn zo van tevoren opgelost en de aanslag is direct definitief.

6.4.1 Deelname aan horizontaal toezicht

monitoren

Één van de belangrijkste voorwaarden voor deelname aan horizontaal toezicht, is dat uw onderneming haar fiscale processen op orde heeft. De Belastingdienst verwacht ook dat u eventuele vraagstukken vooraf bespreekt. Mogelijke discussiepunten dient u vooraf op tafel te leggen, waarbij de inspecteur en u gezamenlijk naar een oplossing zoeken. De Belastingdienst beperkt zijn activiteiten tot vooroverleg en het monitoren van het proces: heeft u het proces zodanig op orde dat de fiscus hierop kan vertrouwen?

6.4.2 Convenanten

fiscaal 
dienstverlener

branche-
organisatie

Uw onderneming kan deelnemen aan horizontaal toezicht door een convenant aan te gaan met de Belastingdienst. De afspraken over de werkwijze worden dan vastgelegd in convenanten. De Belastingdienst werkt samen met:

• fiscaal dienstverleners (zoals een adviseur of accountant);
• koepelorganisaties van fiscale dienstverleners die administratie- en accountantskantoren vertegenwoordigen, zoals de Nederlandse Orde van Administratie- en Belastingdeskundigen (NOAB), de Register Belastingadviseurs en de Samenwerkende Registeraccountants en Accountants-Administratieconsulenten (SRA).
• brancheorganisaties: de Belastingdienst heeft in de loop der jaren convenanten gesloten met verschillende brancheorganisaties. Op de site van de Belastingdienst kunt u de convenanten inzien.

Is uw adviseur niet aangesloten bij een (koepel)convenant en kunt u zich niet via uw branche aansluiten bij een convenant? Dan is deelname niet mogelijk.

6.4.3 Doorontwikkeling van horizontaal toezicht

transparantie

Ondanks de vele voordelen van horizontaal toezicht, is de kritiek hierop fors. Onder velen heerst het idee dat de Belastingdienst met grote ondernemingen deals sluit die het daglicht niet mogen zien. Deze situatie schreeuwde om veel meer transparantie. Om die reden is in 2020 besloten om horizontaal toezicht aan te passen. In plaats van ‘one size fits all’ verlegt de Belastingdienst de focus naar een meer passende vorm van toezicht bij verschillende typen belastingplichtigen. Daarnaast beoogt de Belastingdienst een inhoudelijk ‘zwaarder’ toezicht bij de ondernemingen die onder horizontaal toezicht staan.

Top 100

individueel toezichtplan

In de nieuwe opzet wordt onderscheid gemaakt tussen drie categorieën. De eerste categorie bestaat uit de honderd grootste en meest complexe ondernemingen. Zij krijgen in plaats van een onbeperkt convenant een individueel toezichtplan, waarbij de Belastingdienst met meer kennis en mankracht gaat handhaven op een niet-gestandaardiseerde manier.

Grote ondernemingen

jaarrekeningrecht

Tax Control Framework

De tweede categorie ondernemingen betreft grote ondernemingen. Deze groep kan, onder voorwaarden, via een individueel convenant deelnemen aan horizontaal toezicht. Om in deze categorie te vallen moet u voldoen aan ten minste twee van de drie vereisten uit het jaarrekeningrecht:

• Uw bv heeft meer dan 250 werknemers in dienst.
• Uw bv heeft meer dan € 20 miljoen aan activa.
• Uw bv heeft een omzet van meer dan € 40 miljoen.

Een goed zogeheten Tax Control Framework (TCF) hebben, is een van de belangrijkste voorwaarden voor deelname aan horizontaal toezicht (zie het kader hieronder). Let op: in december 2023 heeft de Europese Commissie de grensbedragen (€ 25 miljoen in plaats van € 20 miljoen en € 50 miljoen in plaats van € 40 miljoen) in de Europese jaarrekeningrichtlijn aangepast. Lidstaten moeten dit uiterlijk 24 december 2024 in de nationale wetgeving hebben gegoten. Nederland wil deze bedragen ook laten gelden voor het boekjaar 2023.

Het mkb

vertrouwen

Ondernemers in het mkb vormen de derde categorie. Deze ondernemingen kunnen participeren in horizontaal toezicht door zich aan te sluiten bij een fiscaal dienstverlenersconvenant. Dit convenant is gebaseerd op het gerechtvaardigde vertrouwen tussen de Belastingdienst en de fiscaal dienstverlener. Dit vertrouwen wordt gecreëerd door:

• een transparante houding van de fiscaal dienstverlener;
• wederzijdse kennis over werkwijze en processen en het daarin nemen van verantwoordelijkheid.

De Belastingdienst steunt hierbij op het werk dat de fiscaal dienstverlener voor u doet. Het is vervolgens de fiscaal dienstverlener die erop toeziet dat uw interne processen op orde zijn. Daarbij denkt de fiscaal dienstverlener mee over de inrichting van uw fiscale risicobeheersing en processen.