4.8 Privacy
medewerking aan herstel
stok
Als uw organisatie een intern alcohol-, drugs- en medicijnreglement opstelt, neemt ze hier regels in op over onder andere het gebruik van alcohol op de werkvloer, de begeleiding van verslaafde werknemers en sancties bij overtreding van interne regels over middelengebruik of onvoldoende medewerking aan herstel. Zo’n ADM-reglement schept niet alleen duidelijkheid binnen uw hele organisatie, maar zorgt er ook voor dat uw organisatie een spreekwoordelijke stok heeft om mee te slaan als werknemers zich niet houden aan de hierin opgenomen regels. Zo kan het reglement dienen als basis voor het opleggen van een officiële waarschuwing en bij het aanleggen van een ontslagdossier.
Cruciaal is dat het reglement goed wordt gecommuniceerd naar het personeel en dat het management het reglement ook consequent handhaaft.
Testen
soelaas
specifieke wetgeving
In bepaalde situaties is een intern ADM-reglement onvoldoende om de veiligheid op de werkvloer te garanderen. In die gevallen kan een alcohol- of drugstest soms soelaas bieden. Wil uw organisatie hier gebruik van maken, dan loopt ze tegen de privacywetgeving aan. Zo stelt privacywaakhond Autoriteit Persoonsgegevens (AP) dat het uitvoeren van dergelijke testen in strijd is met de privacyregels en dus niet mag, ténzij er specifieke wetgeving is voor een bepaalde beroepsgroep.
Resultaten van alcohol- en drugstests zijn gezondheidsgegevens. Voor deze zogeheten bijzondere persoonsgegevens gelden extra strenge regels voor de verwerking ervan.
Helft geteste werknemers bleek positief
drugshandel
Enkele jaren geleden kwam een grote Nederlandse fabrikant in het nieuws, omdat de organisatie – nadat zij signalen opving over drugshandel op de werkvloer – werknemers alcohol- en drugscontroles liet ondergaan. Speciaal hiervoor getrainde honden bepaalden bij de toegangspoort wie er aan de beurt was voor een test.
Schorsing
weigeren
Bij een uitslag boven een bepaalde grens kregen werknemers hulp aangeboden om af te kicken en werden ze één dag geschorst. Het weigeren van de test leidde tot een schorsing. Bij herhaling volgde ontslag. In één specifiek jaar werden 300 van de 6.500 werknemers getest. Hiervan kwamen 150 werknemers boven de testgrens uit.
Imagoschade
Het nieuws over de vele positief geteste werknemers bereikte de landelijke media en zorgde voor imagoschade. Het is onbekend of de fabrikant de testen nog altijd uitvoert.
Wettelijke uitzondering
piloten
Op grond van de huidige privacywetgeving mag een organisatie bijzondere persoonsgegevens dus alleen verwerken als er een wettelijke uitzondering bestaat. Voor piloten en schippers bestaat er bijvoorbeeld zo’n uitzondering.
Dilemma
Toch blijken werkgevers in de praktijk de testen ook in te zetten bij beroepsgroepen waarvoor de uitzondering niet geldt. Het kabinet begrijpt het dilemma van werkgevers (namelijk de bescherming van de privacy enerzijds en de bescherming van de veiligheid anderzijds) en is daarom al tijden op zoek naar een adequate oplossing.
Instemmingsrecht van de OR
in verhouding
Een ADM-protocol is een behoorlijke aantasting van de privacy van werknemers. Daarom heeft het management van uw organisatie instemming van de ondernemingsraad (OR) nodig als het zo’n protocol wil invoeren. De OR bekijkt dan of het beleid noodzakelijk is en in verhouding staat tot de risico’s. Ook zal de OR de voorwaarden, maatregelen en sancties binnen het protocol beoordelen. Als het ADM-beleid niet in verhouding staat met de risico’s, kan Autoriteit Persoonsgegevens het beleid onwettig verklaren.