8.3 Lessen voor de toekomst
voordeel
Zowel de productevaluatie als de procesevaluatie levert gegevens op waarmee u uw voordeel kunt doen. U weet ook dat een blauwdruk niet mogelijk is. Maar dit wil niet zeggen dat er geen lessen voor de toekomst te leren zijn.
Iedere verandering staat op zichzelf, dus een ‘draaiboek’ met een uitgewerkt stappenplan zal niet werken; daarvoor spelen er in iedere organisatie te veel factoren mee.
8.3.1 Lessen uit de productevaluatie
beslissing
overschrijding
De productevaluatie leert u wat de invloed is geweest van de harde beslissingen die u genomen heeft. U weet aan welke knoppen u gedraaid heeft en welke gevolgen dat gehad heeft. Als u bijvoorbeeld constateert dat u meer geld uitgegeven heeft dan u van tevoren begroot had, kunt u precies terugzien op welke momenten dat was en vanuit welk oogpunt u dat gedaan heeft. Achteraf kunt u dan bepalen in hoeverre u op dat moment een goede beslissing genomen heeft en de overschrijding van het budget legitiem is, of dat u toch een andere beslissing had moeten nemen. Het kan ook zijn dat u vooraf bedacht had dat een faciliterende manier van leidinggeven de meest effectieve manier zou zijn. Achteraf blijkt dat dit voor de leidinggevenden een te grote stap was. Misschien had u beter een training of coaching kunnen inzetten om hen te ondersteunen.
8.3.2 Lessen uit de procesevaluatie
betrokkenen
motivatie
Zoals u bij de beschrijving van de procesevaluatie heeft gezien, geeft deze vooral een indruk van ervaringen en meningen van alle betrokkenen. Als u bijvoorbeeld besloten heeft om de stuurgroep uit te breiden met een lid van een stafafdeling, kan het zijn dat daarmee de betrokkenheid van stafmedewerkers groter is geworden. Dit kan weer positieve gevolgen hebben voor de motivatie van deze werknemers om mee te gaan in de verandering.
Er werd juist gesmuld van de ‘wist-je-datjes’
Een ander voorbeeld: u had een wekelijks infobulletin om de vorderingen van het verandertraject te delen met de organisatie. Vanuit de stuurgroep kwamen geluiden dat daar veel te weinig kopij voor was, en dat daardoor alleen maar halve krantjes met wat opvulling zoals ‘wist-je-datjes’ door de organisatie gingen. U heeft op basis hiervan besloten dat het infobulletin geen succes is, en dat de informatie vanaf dat moment met de organisatie gedeeld zou worden via een maandelijkse bijeenkomst. Achteraf blijkt juist dat werknemers smulden van de ‘wist-je-datjes’ en dat zij het erg jammer vonden dat de infobulletins stopten.
Zacht
product en proces
De lessen die u uit de procesevaluatie leert zijn zachter, maar daarmee niet minder belangrijk. Want product en proces hebben onderling invloed op elkaar. Hoe positiever het proces gewaardeerd wordt, hoe gemotiveerder mensen raken en hoe harder ze aan de resultaten zullen werken.
Dit geldt ook andersom: worden er resultaten geboekt, dan stimuleert dat werknemers en voelen zij zich meer gemotiveerd.
Het Stedelijk Lyceum
ontmoetingsplek
Een jaar na de aankondiging van de verandering is het Stedelijk Lyceum een andere school. Niet alleen omdat ze andere dingen doen, maar ook omdat er een andere sfeer hangt: levendig, bedrijvig en ondernemend. Ouders lopen met enige regelmaat naar binnen om met een docent te praten. Waar de taken van de leraren zich vroeger beperkten tot lesgeven en het mentoraat, zijn daar nu ‘gemeenschapstaken’ bij gekomen. De school is naast onderwijsinstelling ook een ontmoetingsplek geworden. Het aantal regels en procedures is tot een minimum teruggebracht. Hoewel vooral de oudere docenten bang waren dat leerlingen misbruik zouden maken van alle ruimte, heeft de verandering juist geleid tot een groter verantwoordelijkheidsgevoel bij de leerlingen. Ook het onderwijs is veranderd: geen langdradige lessen meer, maar korte instructies met veel oefen- en vraagtijd.
De schoolleiding is blij met het resultaat; ze heeft ook veel geleerd van het moeten omgaan met scepsis en weerstand.
Sfeervol BV
externe communicatie
De nieuwe afdeling staat en is een succes. De slogan ‘Ieder huis Sfeervol’ is een begrip aan het worden: hij staat op alle verpakkingen en andere externe communicatievormen. In het consumententeam hangt een winnaarsgevoel, en iedere mijlpaal wordt gevierd. Wat gehoopt werd, komt ook uit: de aantrekkingskracht van de consumentenmarkt heeft een aanzuigende werking voor de B2B-afdeling. Maarten en Remco hebben behoorlijke kosten gemaakt voor het bedrijf, maar de voortekenen zijn goed.
Het veranderproces heeft de eigenaren ook veel geleerd. Vooral het omgaan met de onzekerheid van de werknemers en het opzetten van een nieuwe business was voor Maarten en Remco spannend. Ze zien de toekomst met vertrouwen tegemoet.