3.5 Benoeming en ontslag van bestuurder
algemene leden- vergadering
ontslag
Bestuurders van een vereniging worden gekozen door de algemene ledenvergadering en dit orgaan kan hen ook weer ontslaan. Bestuurders van een stichting kunnen zichzelf benoemen of worden benoemd door de oprichter en/of andere belanghebbenden of organen. Dit moet in de statuten staan vermeld. In veel gevallen is het bestuur het enige orgaan van een stichting. Ontslag van een bestuurder is dan lastiger te regelen. Dit kan:
- als een bestuurder iets doet of nalaat dat in strijd is met de wet of de statuten;
- bij financieel wanbeheer;
- als een bestuurder niet voldoende voldoet aan het verzoek van de rechter om informatie te verstrekken.
bestuurder schorsen
Het ontslag van een bestuurder van een stichting kan niet alleen door het Openbaar Ministerie worden aangevraagd, maar ook door iedere belanghebbende. Is een bestuurder door de rechter ontslagen, dan mag hij tot vijf jaar na het ontslag geen bestuurder worden van een andere stichting. De rechter mag gedurende het onderzoek naar zijn ontslag een bestuurder schorsen. Verder kan een bestuurder alleen ontslagen worden door het orgaan dat hem heeft benoemd.
Ontslag wegens wanbeheer
Bij een stichting van een basisschool hadden bestuurders een dienstverband gesloten met hun (ex-)echtgenotes als werknemers, dat niet aansloot bij de daadwerkelijk verrichte werkzaamheden. Dit betekende dat de door de overheid ter beschikking gestelde financiële middelen waren gebruikt om werknemers te betalen die hiervoor te weinig werkzaamheden verrichtten. Daarnaast bleek sprake te zijn geweest van onrechtmatige uitgaven van leerlingenvervoer, een ondeugdelijke administratie, belangenverstrengeling en bezoldigingen van bestuurders ondanks een statutair verbod en wettelijke bepalingen.
wanbeheer
Dit alles werd gezien als (financieel) wanbeheer en er werd bij de rechter een verzoek tot ontslag ingediend. De rechter oordeelde dat er niet kon worden getwijfeld aan de onrechtmatigheid betreffende de medewerkers en dat hierdoor de andere genoemde gevallen in een bedenkelijk licht werden gezet. De bestuurders handelden in strijd met de wet en de statuten en maakten zich schuldig aan wanbeheer. De rechter kende daarom het ontslag toe.
Rechtbank ’s-Hertogenbosch, 30 januari 2008, ECLI: (verkort) BC3002
Wet bestuur en toezicht rechtspersonen
In het wetsvoorstel om het bestuur en toezicht van stichtingen en verenigingen te verbeteren – Wet bestuur en toezicht rechtspersonen – is voorgesteld om bestuurders die hun taak onbehoorlijk vervullen aansprakelijk te kunnen stellen voor de daardoor geleden schade en te kunnen ontslaan. Bestuurders die hun stichting schade toebrengen, moeten namelijk ook kunnen worden ontslagen. Dit is tot nu toe niet mogelijk als er geen toezichthoudend orgaan is ingesteld.Bij verenigingen is dat anders, omdat de algemene ledenvergadering het bestuur controleert en ook bestuurders kan ontslaan.
Tweeledige toets
belang- hebbenden
ontslaggrond
Als de medebestuurders niet tot ontslag overgaan, ligt het voorstel voor dat andere belanghebbenden of het Openbaar Ministerie bij financieel wanbeheer alsnog aan de rechter kunnen verzoeken om de bestuurder te ontslaan als hij de stichting schaadt of heeft geschaad. Dit verzoek kan niet lichtvaardig worden ingediend. De nieuwe bepaling heeft daarom een tweeledige toets:
- Het ontslag van een bestuurder kan alleen worden aangevraagd door een belanghebbende van de stichting.
- De rechter kent het verzoek alleen toe als komt vast te staan dat een bestuurder het belang van de stichting en de met haar verbonden organisatie zodanig schaadt of heeft geschaad dat hij in alle redelijkheid niet langer als bestuurder kan aanblijven.
Hiermee zijn de procedure en ontslaggrond helder omkaderd, zodat een bestuurder niet voor iedere fout die hij maakt kans loopt op een ontslagaanvraag via de rechter.
Als de bestuurder een arbeidsovereenkomst heeft met de stichting, is deze gelijk met het ontslag als bestuurder ontbonden, tenzij hiervoor een opzegtermijn geldt. Dit was voor de vereniging al op deze wijze geregeld.