7.1 De aansprakelijkheidsverzekeringen
bestuurdersaansprakelijkheid
De meest voorkomende verzekeringen binnen een organisatie met vrijwilligers zijn:
- aansprakelijkheidsverzekering voor particulieren (AVP);
- aansprakelijkheidsverzekering voor organisaties (bedrijven) (AVB);
- aanvullende aansprakelijkheidsverzekering voor vrijwilligers;
- ongevallenverzekering;
- bestuurdersaansprakelijkheidsverzekering;
- rechtsbijstandsverzekering;
- evenementenverzekering;
- aansprakelijkheidsverzekering motorrijtuigen (WAM)
In het geval van aansprakelijkheid zijn er verschillende verzekeringen die de schade kunnen vergoeden.
7.1.1 De AVP voor particulieren
schade
Natuurlijk is de organisatie in principe aansprakelijk voor de schade die is aangericht door vrijwilligers, maar het is voor de vrijwilliger zelf ook belangrijk dat hij goed verzekerd is. De meeste mensen hebben daarom een particuliere aansprakelijkheidsverzekering (AVP) afgesloten. U kunt bij uw vrijwilligers navragen of zij dit goed geregeld hebben en of hun verzekering de mogelijke risico’s dekt. De particuliere aansprakelijkheidsverzekering is een verzekering, die de schade vergoedt van de benadeelde. Ook als de schade ontstaan is tijdens het vrijwilligerswerk kan de vrijwilliger een beroep doen op de eigen particuliere aansprakelijkheidsverzekering.
Particuliere aansprakelijkheidsverzekering
Niet elke AVP biedt dekking voor schade die is ontstaan binnen het vrijwilligerswerk. Soms staat er namelijk in de polis dat ‘schade toegebracht in uitoefening van beroep of bedrijf zijn uitgesloten van dekking’. Hoewel vrijwilligerswerk hier in principe niet onder valt, zijn de grenzen niet altijd even eenvoudig aan te geven. Denk bijvoorbeeld aan de sportleraar die naast zijn gewone werk ook als vrijwilliger bij de plaatselijke turnclub les geeft. Om dit soort discussies te voorkomen, hebben sommige AVP’s expliciet bepaald, dat de aansprakelijkheid die verband houdt met het verrichten van vrijwilligerswerk wél gedekt is. Een andere dekkingsmogelijkheid is de zogenoemde vriendendienst- of burenhulpclausule.
7.1.2 Aanvullende verzekering
AVP-verzekering
Om onaangename verrassingen te voorkomen, bieden verzekeraars een aanvullende AVP-verzekering aan voor vrijwilligers. Deze verzekering is voor die gevallen die de eigen particuliere verzekering niet dekt. Doordat deze verzekering alleen aangesproken wordt als er geen andere verzekering is die de schade dekt, zijn de kosten voor deze verzekering niet zo hoog. Het is aan te raden om deze verzekering voor uw vrijwilligers af te (laten) sluiten.
7.1.3 De AVB voor organisaties
zorgvuldigheid
Naast de vrijwilliger zelf kan ook uw organisatie aansprakelijk worden gesteld voor de geleden schade. Bijvoorbeeld omdat duidelijk is dat de vrijwilliger de werkzaamheden in opdracht of onder regie van de vrijwilligersorganisatie heeft verricht en/of de organisatie niet de zorgvuldigheid in acht heeft genomen die iemand normaal gesproken mag verwachten. Daarom is het verstandig om ook voor de organisatie een aansprakelijkheidsverzekering af te sluiten. Let daarbij wel op of de polis voldoende is toegesneden op een vrijwilligersorganisatie.
Niet alle vrijwilligersorganisaties hebben op papier staan wat de rechtsverhouding met de vrijwilliger is en of de vrijwilliger in opdracht of onder regie van de organisatie bepaalde werkzaamheden uitvoert. Er zijn wel speciale polissen voor vrijwilligersorganisaties.
Zorg ervoor dat vrijwilligers als zodanig worden benoemd in de aansprakelijkheidsverzekering. Sommige verzekeringen gaan alleen uit van de term ‘ondergeschikten’, maar vrijwilligers zullen daar niet in alle omstandigheden onder vallen.
eigen risico
Andere aandachtspunten zijn de dekking, de premie en het eigen risico die u moet betalen. Is de premie wel realistisch voor een vrijwilligersorganisatie. De standaardbedragen waarvoor bedrijven zijn verzekerd en waarop de premie is gebaseerd, kunnen vele malen hoger zijn dan de maximale schade waarvoor vrijwilligersorganisaties aansprakelijk kunnen zijn.
De meeste verzekeringen hebben tegenwoordig een eigen risico, dat soms oploopt tot wel € 1.200. Bij de meeste vrijwilligersorganisaties staat dit bedrag absoluut niet in verhouding tot het geld dat in de organisatie omgaat.
7.1.4 Bestuurdersaansprakelijkheid
vermogenschade
Een bestuurdersaansprakelijkheidsverzekering dekt alleen de aansprakelijkheid van de bestuurder zelf en niet van de organisatie. Een bestuurslid kan onder meer persoonlijk aansprakelijk worden gesteld als hij zijn taken niet behoorlijk heeft vervuld of buiten zijn bevoegdheden heeft gehandeld. Met deze verzekering wordt het privévermogen van de bestuurder beschermd en de vermogenschade (financieel nadeel) gedekt. Omdat het een vrij kostbare verzekering is, wordt het nut van de verzekering vaak in twijfel getrokken. Maar voor sommige organisaties kan het wel degelijk slim zijn om zo’n verzekering af te sluiten.
Vooral als de mogelijke aansprakelijkheidsrisico’s potentiële bestuurders afschrikt om in het bestuur plaats te nemen. Bekijk wel altijd of er inderdaad zoveel geld in uw organisatie omgaat dat de premie opweegt tegen de dekking en dat de kosten voor verweer zijn meeverzekerd.
Ga bij de beperkingen goed na of er ook dekking is als de bestuurder niets te verwijten valt op dat punt. Sommige verzekeraars stellen als voorwaarde dat de bestuurder ook niets wist van de gebeurtenissen. Blijf dus op de kleine lettertjes letten!
hoofdelijk aansprakelijk
motorrijtuigen
Bestuurders kunnen ook hoofdelijk aansprakelijk gesteld worden als de vereniging of stichting niet is ingeschreven bij de Kamer van Koophandel en de statuten niet in een notariële akte zijn vastgelegd.
7.1.5 Wettelijke aansprakelijkheid motorrijtuigen
De enige wettelijk verplichte aansprakelijkheidsverzekering in ons land is die voor motorvoertuigen. Dit is de WAM, Wettelijke aansprakelijkheid motorrijtuigen. Als een vrijwilliger bij het uitvoeren van zijn activiteiten zijn auto gebruikt en schade veroorzaakt of toebrengt aan een ander, zal eerst de WAM-verzekering van de vrijwilliger worden aangesproken. Maar let op: als de vrijwilliger door een eigen fout schade lijdt aan een voertuig, keert de WAM niets uit.
Als in uw organisatie vrijwilligers vaak met de (eigen) auto op pad zijn, kan het voordelig zijn om een aparte polis Bijzondere Voorwaarden Schadeverzekering af te sluiten.
cascoverzekering
U moet bij deze verzekering in de gaten houden dat ook vrijwilligers en bestuurders onder de dekking vallen. Daarnaast is het mogelijk een cascoverzekering af te sluiten. Deze verzekering dekt de terugval in no-claim als de eigen auto van de vrijwilliger schade oploopt.
Afspraken over gebruik eigen auto
Veel organisaties stellen dat het gebruik van een eigen auto alleen mag als de vrijwilliger ook een ongevallen-inzittendenverzekering heeft afgesloten. Deze verzekering dekt de schade die ontstaat als een vrijwilliger of medepassagier(s) door een auto-ongeval overlijdt of blijvend invalide wordt.