3.1 Rol en rechten van de ondernemingsraad
draagvlak achterban
Valt de organisatie niet onder een cao, dan kan de OR als vertegenwoordiger van de werknemers een belangrijke rol spelen bij de arbeidsvoorwaarden. De werkgever profiteert daarbij ook van het draagvlak dat de OR onder de achterban kan creëren. Daarmee voorkomt hij mogelijk lange onderhandelingen met individuele werknemers over wijziging van arbeidsvoorwaarden. Individuele instemming van werknemers achteraf blijft echter vereist.
3.1.1 Opnemen in het personeelshandboek
voor de hele organisatie
Het is in dat geval ook mogelijk om arbeidsvoorwaarden voor de hele organisatie vast te stellen. Deze kunnen bijvoorbeeld worden opgenomen in een (digitaal) personeelshandboek of arbeidsvoorwaardenreglement (avr).
Wil de werkgever regels uit het personeelshandboek wijzigen, dan heeft hij daarvoor in veel gevallen de instemming van de OR nodig. Om het draagvlak voor het handboek te vergroten, is het slim als de OR over het gehele handboek meebeslist.
3.1.2 Instemmingsrecht
winstdeling
Bij verschillende arbeidsvoorwaarden heeft de OR instemmingsrecht op grond van artikel 27 van de WOR. Het instemmingsrecht is bijvoorbeeld van toepassing bij:
- een regeling op grond van een eventuele pensioenovereenkomst;
- een winstdelingsregeling of spaarregeling;
- een arbeids- en rusttijdenregeling;
- een vakantieregeling;
- een belonings- of functiewaarderingssysteem;
- een regeling op het gebied van de arbeidsomstandigheden;
- een regeling op het gebied van de personeelsopleiding.
Beloningssysteem
niet vastgelegd in de cao
Als de werkgever één van de voorgaande regelingen zou willen invoeren, wijzigen of beëindigen, heeft de OR instemmingsrecht voor zover de regels niet zijn vastgelegd in de cao. Het instemmingsrecht is echter niet van toepassing bij het vaststellen van individuele arbeidsvoorwaarden. De OR kan dus wel invloed uitoefenen op het beloningssysteem in zijn algemeenheid, maar niet op de hoogte van het loon van individuele werknemers.
De OR heeft de taak om de naleving van de geldende voorschriften op het gebied van de arbeidsvoorwaarden, arbeidsomstandigheden en arbeids- en rusttijden te bevorderen (artikel 28 WOR). De OR kan aan de bel trekken bij de werkgever als hij signaleert dat het niet goed gaat.