2.4 Motieven om te frauderen
beweegreden
frustraties
geldingsdrang
Elke werknemer kan zich ontpoppen tot fraudeur. In de motieven zitten echter een aantal overeenkomsten. Zo zal de schuldige vaak één van de volgende beweegredenen hebben:
- financiële problemen door een hoog bestedingspatroon, schulden of ziekte;
- negatieve gevoelens over de onderneming, het idee niet genoeg doorgroeimogelijkheden te krijgen terwijl anderen promotie maken met frustraties als gevolg;
- behoefte aan spanning en grensoverschrijdend bezig zijn (dat kan verslavend zijn);
- geldingsdrang: willen bewijzen het (controle)systeem te slim af te zijn en zwakke plekken te kunnen blootleggen;
- de club vrienden, kennissen of collega’s waarin de werknemer zit, kan een motief zijn om te frauderen.
Belastingfraude
opzettelijk
FIOD
Een werknemer kan bijvoorbeeld vanwege druk van aandeelhouders om goed te presteren overgaan tot belastingontduiking. Hiervan is sprake als een belastingplichtige opzettelijk inkomsten buiten het zicht van de fiscus houdt. Er wordt opzettelijk geen belasting afgedragen over inkomsten terwijl de belastingplichtige weet of behoort te weten dat de inkomsten wel dienen te worden belast. De Fiscale Inlichtingen- en Opsporingsdienst van de Belastingdienst (FIOD) is verantwoordelijk voor de strafrechtelijke handhaving van belastingfraude (zie hoofdstuk 9).
Belastingontwijking
legaal
winstbelasting
U moet belastingontduiking niet verwarren met belastingontwijking. Belastingontwijking is in beginsel legaal. Stel dat een onderneming een fabriek opent in een ander land waar de winstbelasting lager is dan in Nederland. Doordat de producten in dat land worden geproduceerd en gedistribueerd, mag de winst van deze producten aan dat land worden toegerekend en aldaar worden belast. De belastingverdragen zorgen ervoor dat de onderneming geen dubbele belasting betaalt. Soms kunnen de verdragen zelfs ertoe leiden dat helemaal geen belasting verschuldigd is.
Meldplicht in strijd tegen belastingontwijking
fiscale constructie
Vanaf 1 januari 2021 moeten adviseurs grensoverschrijdende fiscale constructies melden bij de Belastingdienst. Het gaat om constructies die over de landsgrenzen heen gaan én gebruikt kunnen worden voor belastingontwijking. Deze maatregel is onderdeel van een Europese richtlijn tegen belastingontwijking. De boete voor het niet (tijdig) doen van een melding kan oplopen tot € 830.000.
2.5 Functie
Frauderen kan aanlokkelijk zijn voor werknemers van alle niveaus. Wel is er een verband tussen de functie van de werknemer en de fraudevorm. Gewoonweg omdat bepaalde fraudevormen makkelijker uit te voeren zijn in een bepaalde functie. Het spreekt voor zich dat frauderende leidinggevenden een slecht voorbeeld zijn. Het is dus belangrijk om – ook onder leidinggevenden en managers – bedacht te zijn op signalen van fraude.