5.3 De overtredingen uit de AWR
niet opzettelijk
Voldoet u niet aan een fiscale verplichting, dan is dat meestal niet opzettelijk. In deze paragraaf komen de overtredingen uit artikel 68 AWR uitgebreid aan bod.
5.3.1 Juist en volledig verstrekken
kwaliteitsdelict
Het niet, onjuist of onvolledig verstrekken van verplicht te verstrekken inlichtingen, gegevens en aanwijzingen is strafbaar. Dit komt erop neer dat als u niet aan de informatieverplichting (zie ook paragraaf 2.1) voldoet, u een strafbaar feit pleegt. Bij deze overtreding gaat het om een kwaliteitsdelict: uitsluitend ‘degene, die ingevolge de belastingwet verplicht is tot’ kan de overtreding begaan (zie ook hoofdstuk 7). Vanwege de ruime informatieverplichting voldoet u daar al snel aan.
De verplichting ontstaat echter pas nadat om informatie is verzocht. Hiervoor is al aangegeven dat dit verzoek feitelijk moet zijn en in overeenstemming met de algemene beginselen van behoorlijk bestuur.
Informatiebeschikking
niet verplicht
Op het moment dat u geen informatie verstrekt aan de Belastingdienst, kan de inspecteur een informatiebeschikking opleggen. De inspecteur is hiertoe niet verplicht. Uit de parlementaire geschiedenis blijkt dat de Belastingdienst bij het ontbreken van een informatiebeschikking, niet kan stellen dat u niet voldoet aan uw informatieverplichting.
Bezwaar maken tegen de informatiebeschikking
parallel
Tegen de informatiebeschikking kunt u in bezwaar en beroep gaan. Het is mogelijk dat de Belastingdienst parallel aan een strafrechtelijk onderzoek een informatiebeschikking vaststelt. In de praktijk komt het helaas voor dat een belastingplichtige wordt vervolgd voor het niet voldoen aan de informatieverplichting als er ook een procedure over de informatiebeschikking loopt.
Werkelijkheid
Het vereiste van het juist verstrekken van gegevens en inlichtingen houdt in dat u geen informatie mag verstrekken die in strijd is met de werkelijkheid. Doet u dat wel, dan kan de Belastingdienst dat aanmerken als een overtreding.
Het opzettelijk verstrekken van valse of vervalste informatie is verder via het eerste lid van artikel 69 AWR als misdrijf strafbaar gesteld.
Onvolledig
verzoek
Er is sprake van onvolledig verstrekken van gegevens als er wel de volledige informatie voorhanden is, maar u deze niet geheel verstrekt. De Belastingdienst mocht bij het verzoek om informatie wel verwachten dat die informatie voorhanden was. Vermeldt u bepaalde gegevens niet, dan kan de fiscus dat gelijkstellen aan het ontkennen van die gegevens. Is er sprake van opzet, dan is het delict als misdrijf te bestraffen (artikel 69 AWR).
5.3.2 Beschikbaar stellen van boeken en bescheiden
inzage geven
Hiervoor is al besproken dat u de inspecteur op basis van de informatieplicht inzage moet geven in alle gegevens die voor de belastingheffing van belang zijn. De vorm van vastlegging is daarbij niet relevant. De inspecteur kan volstaan met de inhoud van de gegevensdragers. Hierdoor kan de inspecteur ervoor kiezen om genoegen te nemen met de relevante inhoud van bijvoorbeeld servers en harddisks in plaats van deze overgedragen te krijgen.
Gegevens bij een ander
boeken en bescheiden
Bevinden de gevraagde gegevens zich bij een ander (zoals bijvoorbeeld een accountant), dan kan de Belastingdienst deze persoon verplichten om de boeken, bescheiden en andere gegevens te overleggen. Stelt degene bij wie de gegevensdragers zich bevinden deze niet voor raadpleging beschikbaar, dan is dat een fiscale overtreding. De opzettelijke variant is een misdrijf.
nattigheid
Het is voor dienstverleners zoals accountants en belastingadviseurs belangrijk om de administraties van klanten gescheiden te bewaren. Ze lopen daardoor niet het risico dat de opgevraagde informatie is ‘vervuild’ met informatie van andere belastingplichtigen.
Niet langer aanwezig
relevant voor de heffing
Belastingplichtigen die nattigheid voelen aankomen nadat een boekenonderzoek is aangekondigd, willen zich nog weleens op het standpunt stellen dat bepaalde onderdelen van de bedrijfsadministratie niet langer aanwezig zijn. In dat geval is er geen sprake van een overtreding van de informatieplicht. De fiscus kan dan stellen dat u zich niet houdt aan de boekhoud- en bewaarplicht (zie paragraaf 5.3.4). Valt de informatie niet onder de boekhoud- of bewaarplicht, dan kan de inspecteur nooit zeggen dat het een overtreding is. Dit is echter anders als de informatie wel relevant is voor de belastingheffing. Daar is al snel sprake van. De Belastingdienst kan de gegevens dan alsnog opeisen op basis van de informatieplicht (artikel 47 AWR). Is er opzet in het spel, dan gaat de fiscus uit van een misdrijf. U kunt dan een gevangenisstraf krijgen van maximaal vier jaren of een geldboete.
De fiscus kan niet alle gegevens vorderen. Op basis van de algemene beginselen van behoorlijk bestuur mag de fiscus adviezen en opinies, van bijvoorbeeld belastingadviseurs, over uw fiscale positie nooit opeisen.
5.3.3 Vervalsing van gegevens
onjuiste feiten
vervalsen inhoud
Het beschikbaar stellen van valse of vervalste gegevensdragers, boeken of bescheiden zal de fiscus u niet in dank afnemen en aanmerken als een overtreding. Een gegevensdrager is vals als daar onjuiste feiten in zijn opgenomen. Ook het niet opnemen van (essentiële) informatie, bijvoorbeeld door naast een overeenkomst met ‘side letters’ te werken, kan tot een valse gegevensdrager leiden.
Intellectueel of materieel
Het vervalsen van de inhoud van een document is een intellectuele valsheid. Is er sprake van het namaken of wijzigen van een bestaand document, dan is dat materiële valsheid. Het namaken van een handtekening valt daar ook onder.
Valse of vervalste bescheiden
bewust
Er bestaat een onderscheid tussen valse en vervalste bescheiden. Valse bescheiden zijn bescheiden die bewust niet in overeenstemming met de werkelijkheid zijn opgesteld. Vervalste bescheiden zijn juiste bescheiden die door een aanpassing vals zijn geworden.
Misdrijf
zwaarder aanrekenen
Ook voor dit delict geldt dat er bij opzet sprake is van een misdrijf. Het opzettelijk vals of vervalst ter raadpleging beschikbaar stellen van gegevens zal de Belastingdienst zwaarder aanrekenen, dan de hiervoor genoemde delicten. Voor het opzettelijk ter raadpleging beschikbaar stellen van valse of vervalste gegevensdragers staat namelijk een maximale gevangenisstraf van zes jaren of een geldboete.
Valsheid in geschrifte
administratie
Het opzettelijk valselijk opmaken of vervalsen van gegevensdragers is valsheid in geschrifte. Dit is een afzonderlijk strafbaar feit, dat is opgenomen in artikel 225 Wetboek van Strafrecht. Bij een administratie gaat het om een samenstel van geschriften. Het vervalsen van een administratie, bijvoorbeeld door hier valse facturen in op te nemen, ziet de Belastingdienst als valsheid in geschrifte. Voor dit delict staat een maximale gevangenisstraf van zes jaar of een geldboete.
Bewaarplicht geldt ook voor valse facturen
BTW-aangifte
Maakt een ondernemer gebruik van valse facturen, dan verwerkt hij de valse gegevens ook in de BTW-aangifte. De Belastingdienst ziet die valse facturen dan als informatie die voor de belastingheffing van belang is. Om die reden heeft de Hoge Raad uitgemaakt dat ook valse gegevens onder de bewaarplicht vallen.
openheid van zaken
Het is echter niet toegestaan om aan de informatieplicht te voldoen door valse informatie uit de administratie te verstrekken. In de praktijk zal dit niet snel tot vervolging leiden als de ondernemer bij een boekencontrole (direct) openheid van zaken geeft. De ontboezemingen zullen hoogstwaarschijnlijk wel leiden tot het vervolgen vanwege de onjuiste aangiften en het vervalsen van een bedrijfsadministratie.
5.3.4 Het juist voeren van een administratie
Het juist voeren van een administratie is ruimer dan het enkel hebben van een boekhouding. De wetgever ziet de administratie als het geheel van de interne organisatie, interne berichtenverkeer en de administratie.
Definitie
ruime formulering
De wetgever heeft geen vastomlijnde definitie van ‘administratie’ in de wet opgenomen. De wetgever heeft in ieder geval een ruime formulering bedoeld. Zo behoort tot uw administratie ook de informatie die u ingevolge andere belastingwetten bijhoudt, aantekent of opmaakt. Denk hierbij bijvoorbeeld aan (ook interne) bonnen, werkroosters en kwitanties.
Uw administratie moet zo zijn opgezet dat daaruit te allen tijde de rechten en verplichtingen en voor de heffing van belang zijnde gegevens duidelijk terug te vinden zijn. Daarnaast moet controle door de inspecteur binnen redelijke termijn mogelijk zijn.
Administratie
richtinggevend
twijfel
De wetgever heeft aangegeven dat de aard, omvang en complexiteit van de onderneming richtinggevend zijn voor de aan de administratie te stellen eisen. In de parlementaire geschiedenis is aangegeven dat de eisen die de registeraccountants aan een administratie stellen een invulling kunnen geven, maar dat van vereenzelviging geen sprake is. Zo moet u voor de Belastingdienst ook de inhoud van de archieven en de beschrijving van de organisatie tot de administratie rekenen. In geval van twijfel kunt u de inspecteur vragen om aan te geven welke gegevens relevant zijn en welke niet.
Vervolgen
omvang
Uit de praktijk blijkt dat het OM slechts tot vervolging overgaat als de schending van de open norm voor het bijhouden van een administratie duidelijk is. Discussies over de omvang van de administratieverplichting gaat het OM in principe uit de weg. Dit is vooral vanwege het beginsel dat gedragingen pas strafbaar zijn als dit uit een (duidelijke) wetsbepaling blijkt. Bij opzet geldt er ook een misdrijfvariant voor deze overtreding.
5.3.5 Bewaren van de administratie
zeven jaar
Om te voorkomen dat u bij een boekencontrole kunt stellen dat de administratie niet langer bestaat, moet u de administratie gedurende zeven jaar bewaren. Deze bewaarplicht ziet uitsluitend op de boeken, bescheiden en andere gegevensdragers betreffende het bedrijf, zelfstandig beroep of de werkzaamheid van de administratieplichtige zelf.
Overbrengen
uitzondering
De kans bestaat dat u op een gegeven moment wilt overstappen naar een ander systeem of andere gegevensdrager. Het is daarom toegestaan om gegevens over te brengen. Er geldt echter een uitzondering voor de op papier gestelde balans en de staat van baten en lasten.
Het overbrengen van de gegevens is alleen mogelijk als dit juist en volledig gebeurt en als u de gegevens binnen een redelijke termijn leesbaar kunt maken. De inspecteur moet de gegevens namelijk binnen een redelijke termijn kunnen controleren.
Strafbaar
opzet
Het niet voldoen aan de bewaarplicht is strafbaar gesteld. Op het moment dat dit opzettelijk gebeurt, kan de Belastingdienst dit als misdrijf vervolgen.
5.3.6 Meewerken aan een controle
meewerkverplichting
De Belastingdienst is afhankelijk van uw medewerking bij een boekencontrole. U moet bijvoorbeeld reageren op een aangekondigde boekencontrole of de wachtwoorden van digitale bestanden verstrekken. Om te voorkomen dat de Belastingdienst controles niet kan uitvoeren, is de meewerkverplichting in het leven geroepen.
Derden
inzicht verschaffen
facturen aan derden
Ook als u de administratie laat verzorgen door een derde, moet u meewerken aan een boekenonderzoek en zo nodig inzicht verschaffen in de opzet en werking van de administratie. Dit kan zeker van belang zijn als de administratie in een cloud staat. Om efficiënt onderzoek te doen naar uw administratie, mag de fiscus ook ICT’ers en ander deskundig personeel aanspreken. Het niet voldoen aan de medewerkingsverplichting is als overtreding strafbaar gesteld. Bij opzet kan de fiscus de zaak als een misdrijf behandelen.
5.3.7 Verplichtingen kansspelbelasting en BTW
U bent verplicht om facturen aan derden (volgens de BTW-regels) en nota’s (terug te vinden in de kansspelbelasting) te verstrekken. Reikt u deze stukken niet uit, dan kunt u een boete krijgen (artikel 67ca AWR).
Vereisten
factuur
Een uitgereikte factuur of nota moet vanzelfsprekend juist en volledig zijn. De vereisten voor een factuur zijn opgenomen in de desbetreffende heffingswet. Op rendement.nl/fiscaaldossier vindt u een tool met de BTW-vereisten voor een factuur.
Het uitreiken van een onjuiste of onvolledige factuur of nota is strafbaar. Het opzettelijk verstrekken van een onjuiste of onvolledige factuur of nota is een misdrijf.
5.3.8 Tonen van een identiteitsbewijs
draagplicht
Bent u ouder dan veertien jaar, dan moet u zich houden aan de identificatieplicht in Nederland. Dit betreft evenwel een draagplicht. Pas op het moment dat u verdachte of getuige bent van een strafbaar feit, moet u zich kunnen identificeren met een identiteitsbewijs. Als het van belang is voor uw belastingplicht, kan de inspecteur ook verzoeken om een identiteitsbewijs te tonen. Het niet (terstond) voldoen aan deze verplichting is strafbaar gesteld met een geldboete van de tweede categorie.