1.3 Aansprakelijkheid rond arbeidsomstandigheden
houden aan alle regels
Als werkgever is uw onderneming verantwoordelijk voor goede en veilige arbeidsomstandigheden van de werknemers. Uw organisatie moet zich hierbij houden aan alle wettelijke regels op dit gebied. Krijgen werknemers tijdens de werkzaamheden een ongeval of lopen zij of hun eigendommen schade op, dan valt dat (zeer waarschijnlijk) onder de werkgeversaansprakelijkheid.
Arbowetgeving
In de Arbeidsomstandighedenwet (Arbowet) en het daarbij behorende Arbobesluit staan vele feiten genoemd waarvoor de Nederlandse Arbeidsinspectie werkgevers een boete kan opleggen.
Uw onderneming kan bijvoorbeeld een boete krijgen als er geen of een onvolledige risico-inventarisatie en -evaluatie (RI&E) aanwezig is, als werknemers niet of onvoldoende voorlichting en onderricht krijgen of als de preventietaken niet zijn georganiseerd.
zware overtreding
Er zijn drie typen overtredingen waarvoor een boete kan gelden:
- zware overtreding, waarvoor direct een boete wordt gegeven;
- overtreding met directe boete;
- overige overtreding, waarvoor eerst een waarschuwing of kennisgeving wordt gegeven of een eis tot naleving wordt gesteld, en pas bij herhaling van dezelfde of soortgelijke overtreding volgt een boete.
normbedragen
De normbedragen voor de boetes zijn onderverdeeld in zeven categorieën, en lopen van € 340 tot € 13.500. Maar op bijvoorbeeld het niet melden van een arbeidsongeval – waarbij de Nederlandse Arbeidsinspectie geen onderzoek meer kan uitvoeren – staat een boete van € 50.000.
Zorgplicht
schade
opzet of roekeloosheid
Daarnaast kan de Nederlandse Arbeidsinspectie uw onderneming op grond van het Burgerlijk Wetboek (BW) aansprakelijk stellen voor schade die werknemers tijdens het werk oplopen. De werkgever heeft immers een zorgplicht voor veilige werkomstandigheden voor werknemers. Dat betekent niet alleen dat de werkplek en materialen zodanig moeten zijn dat schade bij werknemers wordt voorkomen, maar ook dat uw onderneming (veiligheids)instructies geeft en toezicht houdt op naleving ervan. Bij schending van de zorgplicht heeft uw onderneming werkgeversaansprakelijkheid voor de schade die tijdens het werk is geleden. Dit is echter niet het geval als de schade het gevolg is van opzet of bewuste roekeloosheid van de werknemer, maar dat is dan aan uw onderneming om te bewijzen.
Bij aanwezig of dreigend levensgevaar of ernstige schade aan de gezondheid van werknemers kan de Nederlandse Arbeidsinspectie een proces-verbaal sturen aan het Openbaar Ministerie. Dat bepaalt vervolgens of de organisatie strafrechtelijk wordt vervolgd voor het strafbare feit.
tijdens bedrijfsuitje
nalatig
Overigens kan de zorgplicht ook spelen in een grijs gebied tussen werk en privé, zoals bij schade die is opgelopen tijdens een bedrijfsuitje of woon-werkverkeer. Op grond van goed werkgeverschap kan uw onderneming dan ook aansprakelijk worden gesteld, één en ander uiteraard afhankelijk van de situatie. Dat geldt ook voor de situatie waarin de werkgever niet zozeer zijn zorgplicht niet nakomt, maar geen goede verzekering voor de veiligheidsrisico’s heeft afgesloten. De werkgever is dan dus nalatig geweest.