1.2 Aansprakelijkheid rond loon

achterstallig loon

verhoging

Als werkgever moet uw onderneming er sowieso voor zorgen dat werknemers (voldoende) loon ontvangen. Bij achterstallig loon – het loon dat werknemers nog tegoed hebben op grond van individuele of collectieve afspraken dan wel het voor hen geldende wettelijk minimum – kunnen werknemers dit via de rechter opeisen. Daarbovenop kan een wettelijke verhoging wegens de vertraging in uitbetaling komen, en wettelijke rente (6% per 1 juli 2023).

hoogte van boete

niet alleen werkgever

Bij onderbetaling van werknemers kan de Nederlandse Arbeidsinspectie bijvoorbeeld een boete opleggen. De hoogte van de boete hangt af van de duur en het percentage van onderbetaling, maar is minimaal € 500 en maximaal € 10.000 per werknemer die te weinig loon ontvangt.

Keten

aansprakelijkheid voor loon

Werknemers in een keten kunnen niet alleen hun eigen werkgever aansprakelijk stellen bij achterstallig loon, maar ook de (hogere) opdrachtgevers van hun werkgever. Uw organisatie kan dus als (hoofd)opdrachtgever (uiteindelijk) aansprakelijk worden gesteld voor niet betaald loon (veel) lager in de keten. Dit is de ketenaansprakelijkheid voor loon. Deze aansprakelijkheid geldt voor het loon dat de werknemers in de keten te weinig hebben ontvangen op grond van de (individuele of collectieve) arbeidsovereenkomst of op grond van de Wet minimumloon en minimumvakantiebijslag (WML).

Schakels

op basis van overeenkomst

uitvoerende werknemers

Er is voor deze situatie sprake van een keten als een onderneming een opdracht uitbesteedt aan een andere onderneming op basis van een overeenkomst van opdracht of overeenkomst tot aanneming van werk, en die andere onderneming op haar beurt haar eigen werknemers aan het werk zet of een andere onderneming in de arm neemt om (een deel van) de opdracht uit te voeren. De hoogste schakel in een keten is altijd de hoofdopdrachtgever: de opdrachtgever die niet in opdracht van een andere schakel handelt. Daarna volgen de opdrachtnemers of aannemers, die op hun beurt ook weer opdrachtgever kunnen zijn. De keten eindigt bij uitvoerende werknemers.

vele schakels

Een keten kan er bijvoorbeeld zo uitzien:

weinig schakels

Een keten kan uit vele schakels bestaan. Elke schakel voert een deel van de opdracht of de daadwerkelijke werkzaamheden uit. Alle schakels in de keten zijn aansprakelijk voor de betaling van het verschuldigde loon aan de uitvoerende werknemers in die keten. Een keten kan echter ook uit weinig schakels bestaan. Als de werkgever slechts één opdrachtgever heeft, is dat ook een keten en geldt de ketenaansprakelijkheid voor loon net zo goed.

Voorkomen

niets te verwijten

U kunt de aansprakelijkstelling voor het achterstallige loon in de keten voorkomen door ervoor te zorgen dat uw onderneming niets te verwijten valt. U moet dan bij de rechter aannemelijk maken dat het gezien de feiten en omstandigheden niet aan uw onderneming toe te rekenen is dat het loon waar de werknemers recht op hebben niet (volledig) aan hen is uitbetaald.

preventieve maatregelen

ter garantie

eigen waarborgen

Enerzijds kunt u niet-verwijtbaarheid voor het achterstallige loon in de keten aannemelijk maken via preventieve maatregelen die uw organisatie heeft getroffen vóór het geven van een opdracht aan een bepaalde partij. Denk bijvoorbeeld aan het alleen werken met opdrachtnemers of aannemers die over een bepaald certificaat of keurmerk beschikken of die een bepaalde registratie of certificering hebben, ter garantie van een correct loon en bijbehorende uitbetaling in de keten. Controleer bijvoorbeeld altijd of de partij waarmee u in zee gaat in het Handelsregister van de Kamer van Koophandel staat ingeschreven.

adequate maatregelen

U kunt ook eigen waarborgen inbouwen om ervoor te zorgen dat iedere schakel zich aan de geldende wet- en regelgeving en (individuele en collectieve) arbeidsovereenkomsten houdt. Zorg ook dat u een goede (eerlijke) prijs voor de werkzaamheden betaalt, om onderbetaling niet in de hand te werken.

Anderzijds kunt u niet-verwijtbaarheid aannemelijk maken door achteraf adequate maatregelen te treffen als er toch iets misgaat. Denk bijvoorbeeld aan het (laten) uitvoeren van een controle bij de lagere schakels in de keten die nalatig blijken te zijn, of door bemiddelend op te treden tussen de werkgever en de werknemer om ervoor te zorgen dat de contractafspraken worden nagekomen.

Rechter

voldoende gedaan

De rechter kijkt altijd of uw onderneming in de specifieke situatie voldoende heeft gedaan om het achterstallige loon te voorkomen, of dat u misschien nog meer had kunnen doen. Als de rechter uw organisatie inderdaad niet verwijtbaar acht voor het achterstallige loon, kunt u hiervoor niet aansprakelijk worden gesteld. De betreffende werknemers moeten dan de eerstvolgende hogere schakel in de keten aansprakelijk stellen voor hun looneis.