2.1 Werknemer
belangrijkste vorm
Voor uw dagelijkse werk zijn arbeidsovereenkomsten de belangrijkste vorm van een arbeidsrelatie. Voor werknemers heeft uw onderneming immers inhoudingsplicht.
Het Burgerlijk Wetboek (BW) definieert een arbeidsovereenkomst als ‘de overeenkomst waarbij de ene partij – de werknemer – zich verbindt om in dienst van de andere partij – de werkgever – tegen loon gedurende een zekere tijd arbeid te verrichten’.
Gevolg
identificatie
Als er sprake is van werknemerschap, heeft dit voor uw onderneming niet alleen het gevolg van inhoudingsplicht voor de loonheffingen, maar moet u ook aan vele administratieve verplichtingen voldoen. Denk bijvoorbeeld aan identificatie van de werknemer bij indiensttreding, het bewaren van een kopie van een geldig en origineel identiteitsbewijs in de salarisadministratie en het vastleggen van zijn gegevens voor de loonheffingen. En u krijgt met arbeidsrechtelijke aspecten te maken, zoals ontslagbescherming, het moeten betalen van loon – ook tijdens ziekte en vakantie – en transitievergoeding. Ook is uw onderneming bijvoorbeeld verantwoordelijk voor een gezonde en veilige werkomgeving.
De juridische en fiscale status van een arbeidsrelatie komen niet altijd overeen. Zo kan er arbeidsrechtelijk geen sprake van een arbeidsovereenkomst zijn, maar vindt de Belastingdienst dat er sprake is van een fictieve dienstbetrekking (zie hierna).
Dienstbetrekking
naar burgerlijk recht
Er is fiscaal gezien sprake van een echte dienstbetrekking als er sprake is van een arbeidsovereenkomst op grond van het BW (zie hiervoor). Echte dienstbetrekkingen tussen werkgever en werknemer gebaseerd op een arbeidsovereenkomst naar burgerlijk recht zijn privaatrechtelijke dienstbetrekkingen. Echte dienstbetrekkingen waarbij de werknemer door een overheidsorgaan is aangesteld of benoemd, zijn publiekrechtelijke dienstbetrekkingen. Onder die laatste categorie vallen bijvoorbeeld ministers en staatssecretarissen, politieagenten en rechters.
alleen voor de loonbelasting
bepaalde dga’s
niet aan vereisten voldaan
Een echte dienstbetrekking hoeft dat niet per se voor álle loonheffingen te zijn. Sommige arbeidsrelaties zijn bijvoorbeeld alleen een echte dienstbetrekking voor de loonbelasting/volksverzekeringen en Zorgverzekeringswet (ZVW), zoals ministers en staatssecretarissen, huispersoneel, leden van de vrijwillige politie en brandweer en bepaalde directeuren-grootaandeelhouders (dga’s) van een nv of bv. En sommige arbeidsrelaties zijn geen echte dienstbetrekking voor de werknemersverzekeringen en ook niet voor de loonbelasting, zoals huispersoneel dat de diensten op doorgaans minder dan vier dagen per week verricht, vrijwilligers die onder de vrijwilligersregeling vallen en opdrachtnemers die werken via een overeenkomst van opdracht of goedgekeurde (model)overeenkomst (zie hoofdstuk 4).
bestuurders
Het kan zijn dat niet aan alle vereisten voor het bestaan van een echte dienstbetrekking wordt voldaan, oftewel dat één van de drie elementen (zie plaatje hierboven) ontbreekt en er arbeidsrechtelijk geen sprake is van een arbeidsovereenkomst. Zo’n arbeidsrelatie kan voor de loonheffingen als fictieve dienstbetrekking gelden, zodat u de beloning (toch) regulier in de loonheffingen moet betrekken. Voorbeelden van fictieve dienstbetrekkingen zijn:
- aannemers van werk en hun hulpen;
- artiesten;
- bestuurders van coöperaties met werknemerszelfbestuur;
- gelijkgestelden;
- leerlingen en stagiairs;
- meewerkende kinderen;
- uitvoerende bestuurders van bepaalde beursgenoteerde vennootschappen;
- thuiswerkers en hun hulpen;
- uitzendkrachten.
aanmerkelijk belang
Een fictieve dienstbetrekking hoeft dat ook niet per se voor álle loonheffingen te zijn. Sommige arbeidsrelaties zijn bijvoorbeeld alleen een fictieve dienstbetrekking voor de loonbelasting/volksverzekeringen en Zorgverzekeringswet (ZVW), zoals het geval is bij aandeelhouders met een aanmerkelijk belang (tenzij in echte dienstbetrekking), meewerkende kinderen en pseudowerknemers.