7.1 Leidinggevende en vakspecialist zijn anders
promotie
De promotie van vakspecialist naar leidinggevende kan een goede optie zijn, maar het pakt zeker niet altijd uit zoals gehoopt. Soms kan de werknemer in de leidinggevende rol niet voldoen aan de wensen van de organisatie. Aan de andere kant blijkt soms dat de werknemer niet gelukkig wordt in de rol van leidinggevende.
Veel organisaties en werknemers zien een leidinggevende functie als een logische vervolgstap op een vakspecialistische functie. Het is de vraag of dit wel zo logisch is.
Veranderen
gelijkwaardig
De rol van leidinggevende is al enige jaren aan het veranderen. De tijd dat de leidinggevende de baas was en de werknemers daarom deden wat hen werd opdragen, is allang voorbij. De leidinggevende is meer en meer een gelijkwaardige collega, die de werknemers helpt en coacht om hun taak zo goed mogelijk te volbrengen. Sturen op outcome (effecten of waarde) en niet op input (middelen), throughput (processen) of output (producten) is daarbij van steeds groter belang.
Randvoorwaarden
doelstelling
Doorgaans is nu de belangrijkste taak van leidinggevenden om de werknemers te faciliteren zo goed mogelijk te functioneren. Het is niet de bedoeling dat zij alle vakinhoudelijke vragen blijven oplossen. Het team moet juist de kans krijgen om zelf te leren en een goed resultaat neer te zetten. Leidinggevenden scheppen hiervoor de juiste randvoorwaarden en moeten de doelstellingen van de organisatie weten te vertalen naar afdelingsdoelstellingen. Ook is er kennis nodig van motivatietechnieken, conflicthanteringsmethodieken en leiderschaps- en coachingsstijlen. Daarnaast moeten leidinggevenden kunnen uitleggen welke koers de organisatie vaart en waarom bepaalde besluiten genomen zijn.
Middenmanagement
belang
Het krachtenveld waarin de leidinggevende opereert, is anders dan dat van de vakspecialist. Zeker in het middenmanagement zijn er zowel bottom-up als top-down belangen te behartigen en deze hoeven niet altijd dezelfde te zijn.
De leidinggevende moet goede communicatieve vaardigheden hebben en een goed begrip van strategie, stakeholders, belangen en mogelijke conflicten.
Integraal management
Dat is nog niet alles: veel organisaties hebben integraal management. Daarmee is de leidinggevende verantwoordelijk voor alle besluiten rondom zijn team. Dit betekent direct dat de leidinggevende ook verstand moet hebben van ondersteunende taken op het gebied van bijvoorbeeld HR en financiën. Bovendien komt de leidinggevende taak ook met een grote verantwoordelijkheid; voert de leidinggevende zijn taken niet goed uit, dan kunnen de gevolgen enorm zijn. Naast de ellende die dit mogelijk voor de leidinggevende zelf oplevert, kan dit ook gevolgen hebben voor de prestaties, het werkgeluk en mogelijk zelfs voor de gezondheid van de teamleden.
Leidinggeven vereist andere vaardigheden
competentie
Hoe anders zijn de leidinggevende taken als je dit vergelijkt met een vakspecialist, die – het woord zegt het al – een groot deel van de tijd bezig is met vaktechnische taken. Het is duidelijk dat leidinggeven echt een ander vak is, dat vraagt om andere kennis, andere competenties, andere talenten en andere vaardigheden dan die van de vakspecialist. Leidinggeven is niet iets dat een werknemer automatisch kan, als hij maar genoeg vakkennis heeft.