5.1 Bestuurdersaansprakelijkheid
persoonlijk aansprakelijk
De bestuurders van uw onderneming zijn in principe niet persoonlijk aansprakelijk voor de handelingen van de onderneming. Dit geldt niet als er sprake is van onbehoorlijk bestuur. In dat geval kunnen ze zich niet meer verschuilen achter de onderneming en kan de fiscus hen als bestuurders aansprakelijk stellen voor de niet-betaalde belasting. De bestuurders zijn in dat geval hoofdelijk aansprakelijk.
5.1.1 Welke ondernemingen?
rechtspersoon
De reikwijdte van de bestuurdersaansprakelijkheid is beperkt tot bestuurders van ondernemingen met commerciële activiteiten. De onderneming moet dus een rechtspersoon zijn, volledig rechtsbevoegd zijn en onderworpen zijn aan de heffing van vennootschapsbelasting (VPB). Het gaat dus in ieder geval om bv’s. De bestuurdersaansprakelijkheid geldt ook voor buitenlandse rechtspersonen die in Nederland belasting- en premieplichtig zijn.
5.1.2 Aansprakelijk voor sommige belastingen
niet-betaalde belastingen
De bestuurdersaansprakelijkheid geldt niet voor alle belastingen. De fiscus kan de bestuurder aansprakelijk stellen voor de volgende niet-betaalde belastingen:
- loonbelasting;
- omzetbelasting (BTW);
- accijns;
- de verbruiksbelastingen op alcoholvrije dranken, pruim- en snuiftabak;
- belastingen genoemd in de Wet belasting op milieugrondslag;
- kansspelbelasting.
Naast deze belastingen speelt de bestuurdersaansprakelijkheid ook bij het niet op tijd betalen van premies werknemersverzekeringen aan UWV en pensioenpremies aan het (bedrijfs)pensioenfonds.
Boete
extra kosten
De aansprakelijkheid ziet ook op de bestuurlijke boete, invorderingsrente en eventuele vervolgingskosten. Het ontstaan van deze extra kosten moet dan wel te wijten zijn aan het handelen van de bestuurder.
5.1.3 Het begrip bestuurder
formele bestuurder
Wanneer is iemand bestuurder? Hierbij gaat het in ieder geval om de formele bestuurder. Dit is de persoon die officieel is benoemd als bestuurder. Diegene is dan bij de Kamer van Koophandel (KvK) als bestuurder ingeschreven (zie ook het kader). Hiervoor is niet vereist dat hij zich ook bemoeit met de financiële zaken. Verder is iemand ook bestuurder als hij in de praktijk het beleid bepaalt, maar officieel niet als bestuurder is benoemd. Diegene is dan een beleidsbepaler. Voor aansprakelijkheid moet de beleidsbepaler zich ook echt als bestuurder hebben gedragen.
Bestuurder in register is niet altijd aansprakelijk
onvoldoende bewijs
beheer-bv
Een inschrijving in het handelsregister van de KvK is onvoldoende bewijs om de bestuurder aansprakelijk te stellen voor de niet-betaalde belasting. Dit blijkt uit een arrest van de Hoge Raad (ECLI (verkort): 248). De Belastingdienst stelde in deze zaak de bestuurder van een beheer-bv aansprakelijk voor de niet-betaalde BTW.
bewijslast
De bestuurder voerde aan dat hij onder valse voorwendselen als bestuurder was ingeschreven en dat de inschrijving bij de KvK geen sluitend bewijs was. De Hoge Raad gaf aan dat de bewijslast dat iemand bestuurder is, ligt bij de ontvanger. Alleen het feit dat iemand ingeschreven staat als bestuurder is niet voldoende om diegene ook aan te merken als bestuurder.
Beleidsbepaler
ondertekenen
De Belastingdienst merkt in ieder geval de volgende handelingen aan als gedragingen van een beleidsbepaler:
- het voeren van gesprekken met de bank, de accountant en de Belastingdienst;
- het ondertekenen van contracten voor uw bv;
- het aanstellen en ontslaan van werknemers en het bepalen van de hoogte van het salaris.
Ex-bestuurder
weerleggen
Ook een ex-bestuurder kan te maken krijgen met aansprakelijkheid voor de belastingschulden die in de bestuursperiode zijn ontstaan. Een nieuwe bestuurder is in principe ook aansprakelijk voor de oude schulden, maar dat is meestal eenvoudig te weerleggen. Hij heeft zich toen immers niet bemoeid met het besturen van de onderneming.
5.1.4 Betalingsonmacht melden
Lukt het uw onderneming niet om de belastingen en premies op tijd te betalen, dan is er sprake van betalingsonmacht? Deze betalingsonmacht moet de bestuurder melden bij de Belastingdienst, UWV en het (bedrijfs)pensioenfonds.
twee weken
Hij moet dit doen binnen twee weken na het tijdstip waarop hij de afdracht had moeten doen.
Iedere bestuurder is bevoegd om namens de bv melding te doen van betalingsonmacht. Ze hoeven niet gezamenlijk een melding in te dienen.
Formulier
digitaal
schriftelijke melding
U kunt de betalingsonmacht digitaal of schriftelijk melden. Voor een digitale melding kan de bestuurder het formulier gebruiken dat hij kan vinden in zijn persoonlijke domein op de website van de Belastingdienst. Op de website van de Belastingdienst vindt hij ook het formulier ‘Melding van betalingsonmacht bij belastingen en premies’, dat hij kan gebruiken voor de schriftelijke melding van betalingsonmacht. Het is ook mogelijk om zelf een brief op te stellen.
Eenmalig
betalings- termijn
De bestuurder hoeft de melding van betalingsonmacht slechts eenmaal te doen. Bij het verstrijken van de volgende betalingstermijn is geen nieuwe melding nodig. Dit is alleen anders als u na de melding weer een betaling heeft gedaan, maar er daarna opnieuw betalingsproblemen zijn ontstaan.
5.1.5 Gevolgen van de melding
rechtsgeldig
Doet de bestuurder tijdig en op een juiste manier melding van betalingsonmacht, dan is die rechtsgeldig. Het is dan aan de Belastingdienst om te bewijzen dat het niet betalen van de belasting te wijten is aan kennelijk onbehoorlijk bestuur (zie paragraaf 5.1.6).
Voor het beoordelen van kennelijk onbehoorlijk bestuur kijkt de Belastingdienst alleen of de bestuurder bestuursfouten heeft gemaakt in de drie voorafgaande jaren. Bestuursfouten van langer geleden tellen niet mee.
Vermoeden
aannemelijk maken
Voldoet de bestuurder niet aan de meldingsplicht, dan is hij als bestuurder aansprakelijk. Er is dan namelijk sprake van een vermoeden dat het niet betalen van belasting aan hem te wijten is. U kunt alleen nog onder deze aansprakelijkheid uitkomen door aannemelijk te maken dat het niet melden van de betalingsonmacht niet aan hem te wijten is. Het is niet eenvoudig om dat bewijs te leveren. Zorg er dus voor dat u de administratie goed op orde heeft. Wellicht dat notulen van vergaderingen, verslagen, correspondentie en andere stukken het benodigde bewijs kunnen leveren.
5.1.6 Kennelijk onbehoorlijk bestuur
geen twijfel
Zoals eerder gezegd is het aan de Belastingdienst om bewijzen aan te leveren voor kennelijk onbehoorlijk bestuur. Hiervoor is vereist dat er geen twijfel bestaat over de onbehoorlijke vervulling van de taak van bestuurder.
onverantwoord
risico’s
Van kennelijk onbehoorlijk bestuur is bijvoorbeeld sprake bij het doen van onverantwoorde investeringen, ongerechtvaardigde verrijking en het nemen van buitensporige financiële risico’s. Uiteraard betekent dit niet dat de bestuurder geen normale ondernemingsrisico’s mag nemen. Hij is dus niet aansprakelijk als pas achteraf blijkt dat een beslissing toch fout heeft uitgepakt voor de onderneming.