5.1 Crowdfunding
aantrekkelijk alternatief
Crowdfunding, ook wel peer-to-peer-lending genoemd, heeft zich in korte tijd ontwikkeld tot een aantrekkelijk (aanvullend) alternatief voor een bankfinanciering. Met deze methode halen ondernemingen gemiddeld tussen de € 20.000 en € 250.000 op. In Nederland is in 2016 voor € 170 miljoen gefinancierd via crowdfunding. Dat betekende een groei van ruim 30% ten opzichte van 2015.
5.1.1 Varianten van crowdfunding
kleine investeerders
Steeds meer ondernemingen maken dus gebruik van crowdfunding. Dit is een systeem waarbij verschillende kleine investeerders gezamenlijk geld bijeenbrengen voor de financiering van een bepaald project. Uw onderneming bepaalt in dat geval de voorwaarden van de financiering.
Vormen
Crowdfunding kan op diverse manieren (zie ook het kader) worden vormgegeven: door het verstrekken van leningen (vreemd vermogen), door het verschaffen van aandelenkapitaal (eigen vermogen) of door donaties (giften) of sponsoring. De meestvoorkomende variant in Nederland is het verschaffen van vreemd vermogen.
Vormen van crowdfunding
geen tegenprestatie
compensatie
Er zijn grofweg vier vormen van crowdfunding:
- Doneren, bijvoorbeeld aan een goed doel. Geldgevers vragen geen tegenprestatie maar hebben wel direct zicht op waar hun geld naartoe gaat.
- Sponsoring en reward based: geldgevers voelen zich vooral verbonden met het doel dat de aanvrager nastreeft en ondersteunen een project, tegen een (niet-financiële) tegenprestatie.
- Uitlenen van geld aan een onderneming of ondernemer (loan based), met als compensatie rente op de lening. Bij deze vorm van crowdfunding is financieel rendement belangrijk.
- Investeren in een onderneming (equity based), met als compensatie dividend en waardevermeerdering van het aandeel. Ook hier geldt dat het rendement op de investering belangrijk is.
Alleen de laatste twee vormen van crowdfunding, het uitlenen van geld en investeren in ondernemingen, vallen onder het toezicht van de AFM.
Platform
kapitaalbehoefte
knelpunten
Crowdfunding gebeurt meestal online via een zogenoemd crowdfundingplatform. Het platform brengt vraag en aanbod bij elkaar. Via het platform kunt u de kapitaalbehoefte kenbaar maken en met een presentatie van het project of product investeerders enthousiasmeren om geld in te leggen. Er zijn in Nederland verschillende crowdfundingplatforms. Sommige richten zich met name op starters (zoals Leapfunder) of duurzaamheid (zoals Share2Start). Andere zijn breder en richten zich bijvoorbeeld ook op particulieren die herfinanciering zoeken (zoals Geldvoorelkaar.nl).
Uitzondering op het provisieverbod
Eén van de grootste knelpunten bij crowdfunding vormt het provisieverbod, waardoor de onderneming die op zoek is naar financiering het platform niet mag betalen. Dit verbod, dat geldt voor financiële adviseurs, is in het leven geroepen om te voorkomen dat de tussenpersoon zich bij het advies aan de klant laat sturen door zijn verdiensten in plaats van door de kwaliteit van het product.
Bemoeienis
uitzondering
Hiervan is echter bij crowdfunding geen sprake. Een crowdfundingplatform heeft namelijk geen inhoudelijke bemoeienis met de keuzes van de investeerder, die is gebaseerd op de presentatie en voorwaarden van het plan. Daarom geldt voor crowdfunding een uitzondering op het provisieverbod.
5.1.2 Regelgeving crowdfunding
aanbevelingen
De snelle groei van crowdfunding maakt de sector kwetsbaar voor malafide ondernemers. Bovendien is het belangrijk dat consumenten net als bij andere investeringen zich voldoende bewust zijn van de risico’s. In het rapport ‘Crowdfunding – Naar een duurzame sector’ heeft de Autoriteit Financiële Markten een aantal aanbevelingen geformuleerd aan de minister van Financiën. Dit heeft geleid tot nieuwe regelgeving die crowdfunding meer ruimte biedt met oog voor de belangen van investeerders. De nieuwe regels gelden sinds 1 april 2016 voor alle crowdfundingplatforms met een vergunning of een ontheffing.
Investeerderstoets
consumenten beschermen
AFM verplicht consumenten sinds 1 april 2016 om een toets te maken als ze meer dan € 500 willen investeren via crowdfunding. Het doel van deze investeerderstoets is consumenten te beschermen bij beleggen in een relatief jonge sector. Is de investering groter dan € 5.000, dan mag de toets een beperktere omvang hebben. Bovendien hoeft de toets niet opnieuw plaats te vinden als sprake is van een vervolginvestering van maximaal € 5.000.
Bij de beperkte toets mag worden volstaan met het stellen van vermogensvragen en het wijzen op de risico’s die gepaard gaan met beleggen in crowdfunding.
Verhoging investeringsgrenzen
minimale inleg
De bovenstaande investeerderstoets is een aanvulling op de bestaande investeringsgrenzen van de AFM. Deze grenzen geven aan welke inleg minimaal vereist is voor een verantwoorde investering.
Sinds 1 april 2016 zijn deze investeringsgrenzen voor crowdfunding als volgt:
- Voor het participeren in het eigen vermogen van ondernemingen (equity based crowdfunding) geldt een investeringsgrens van maximaal € 40.000. Dit was € 20.000.
- Is de crowdfunding gericht op het uitlenen van geld (loan based crowdfunding), dan gaat de maximuminleg omhoog van € 40.000 naar € 80.000.
Ontwikkelingen
concreet kader
Om bij het toezicht houden goed in te kunnen spelen op de snelle ontwikkelingen, wil de AFM in de Wijzigingswet financiële markten 2019 een concreet kader voor crowdfunding opnemen. Minister Dijsselbloem heeft in een reactie op deze wensen van de AFM aangegeven dat hij het ermee eens is dat er een duidelijk eigen kader voor crowdfunding moet komen. Hier plaatste hij wel een kanttekening bij. Het specifieke wettelijke kader mag er volgens de minister niet voor zorgen dat er buitenproportioneel veel regels ontstaan.
5.1.3 Welk platform kiezen?
vergunning of ontheffing
Nederland heeft zo’n tachtig crowdfundingplatforms. Vanzelfsprekend verschilt de kwaliteit. Het is dan ook zaak dat u voldoende tijd steekt in de keuze van het platform. Om te beginnen moet het crowdfundingplatform een vergunning of ontheffing bezitten. Dit kunt u checken op de website van AFM. Onderzoek ook wat de focus van het platform is. Veel platforms richten zich op een duidelijke doelgroep, zoals Voordekunst.nl, dat zich op de culturele sector richt. Zorg dat u genoeg informatie heeft om te kunnen beoordelen of het platform de verwachtingen kan waarmaken. Verdiep u bijvoorbeeld in de succesratio van eerdere investeringen.
Vergunningplichtig
wettelijke regels
Afhankelijk van de activiteiten die het platform verricht, is een vergunning als beleggingsonderneming of financiële dienstverlener nodig of een ontheffing voor het bemiddelen in opvorderbaar geld. Bij een vergunningvereiste gelden wettelijke regels voor de deskundigheid en betrouwbaarheid, bedrijfsvoering, een klachtenregeling en beroepsaansprakelijkheidsverzekering. Daarnaast stelt de wet eisen aan de transparantie van informatie en de zorgplicht.
Is het platform alleen actief op het gebied van doneren, sponsoring en reward based crowdfunding, dan is geen vergunning of ontheffing van de AFM nodig.
Crowdfundingregister
bemiddelen
Het crowdfundingregister (te vinden op afm.nl) vermeldt alle crowdfundingplatformen die van de AFM een vergunning of ontheffing hebben gekregen. Voor vergunningplichtige crowdfundingplatforms geldt daarnaast een aantal andere verplichtingen:
- Kunnen ondernemingen via het crowdfundingplatform een lening verkrijgen, dan heeft het platform een ontheffing nodig voor het bemiddelen in het aantrekken van opvorderbare gelden.
- Als particuliere investeerders investeren en geldstromen via een betaaldienstverlener of elektronische geldinstelling kunnen laten lopen, heeft het platform mogelijk een vergunning nodig voor het bemiddelen in betaalrekeningen of elektronisch geld. Dit is het geval als een consument een betaalrekening of elektronisch geld afneemt via de bemiddeling van het platform.