4.2 Verzuim en re-integratie

inzetbaarheid

Het is goed om te bedenken dat gezondheid maar voor een deel bepaald wordt door leeftijd. Andere factoren, zoals zware fysieke belasting en leefstijl, hebben meer invloed. Het is natuurlijk een ander verhaal bij chronische aandoeningen, maar ook die hoeven niet noodzakelijkerwijs de duurzame inzetbaarheid te beperken. Het hangt er maar net van af welk beroep iemand uitoefent.

4.2.1. Verzuim

werknemers

Uit de Arbobalans 202o blijkt dat het verzuim in Nederland onder werkenden vanaf 2014 tot en met 2019 elk jaar is toegenomen. In 2019 lag het verzuimpercentage op 4,5%, terwijl het in 2014 nog 3,7% was. Het aantal werknemers dat ten minste één dag verzuimde in het afgelopen jaar, is toegenomen (van 43% in 2014 naar 47% in 2019) en het gemiddeld aantal verzuimdagen is gestegen van 6,4 dagen in 2014 naar 7,8 dagen in 2019. Nog geen 10% van de verzuimende werknemers is langer dan 3 maanden ziek, maar deze groep is wel goed voor 59% van alle verzuimdagen. Het is dus verstandig hier in de preventie extra aandacht aan te besteden.

4.2.2 Verzuim onder ouderen

belemmert

jongere

De cijfers laten verder zien dat het verzuimpercentage oploopt naarmate werknemers ouder zijn. Oudere werknemers verzuimen gemiddeld minder vaak, maar zijn wel langere tijd ziek. De oorzaak hiervoor ligt in het feit dat het ouder worden gepaard gaat met de ontwikkeling van (chronische) gezondheidsklachten. Als de aandoening de werknemer belemmert bij het uitvoeren van zijn werk, is dit een verklaring voor het hogere verzuimpercentage onder oudere werknemers. Denk bijvoorbeeld aan rugklachten bij bouwvakkers of zorgpersoneel.

Healthy worker-effect

hoger verzuim

In de leeftijdscategorie 65 tot en met 75 jaar is het verzuim lager dan in de groep werknemers in de leeftijd van 55 tot en met 64 jaar. Dat is niet vreemd, want alleen werknemers die een goede gezondheid hebben, blijven doorwerken na hun vijfenzestigste. Dit wordt het ‘healthy worker’-effect genoemd. Ongezonde werknemers zullen al eerder met werken (moeten) stoppen. Opleiding heeft ook effect op het verzuim: laagopgeleide werknemers verzuimen meer. Dat komt doordat ze over het algemeen een slechtere leef- en woonsituatie en vaker chronische gezondheidsklachten hebben. Dit uit zich in een hoger verzuim. Ook doen laagopgeleide werknemers vaker werk onder slechtere arbeidsomstandigheden waarin ze te maken hebben met ongezonde en onveilige situaties. Dat zorgt eveneens voor meer verzuim.

griep

Gemiddeld hebben werknemers die hebben verzuimd in 2019 ruim 17 dagen verzuimd. Er zijn grote verschillen tussen de verschillende klachten. Bij verzuim door griep of verkoudheid, hoofdpijn en klachten aan de buik, maag of darmen is het gemiddelde aantal verzuimdagen met bijna vijf dagen relatief laag.

Het gemiddelde aantal verzuimdagen is echter relatief hoog bij psychische klachten, overspannenheid, en burn-out, klachten aan het hart- en vaatstelsel, klachten aan het bewegingsapparaat (heup, nek en onderste of bovenste ledematen) en bij conflicten op het werk. Bij de preventie moet hier de nadruk op liggen.

Werkgerelateerd verzuim naar leeftijd

verzuimduur

Bijna een kwart van de werknemers (24,2%) die verzuimden in 2019 gaf aan dat dit vooral of deels door het werk kwam. Het ziekteverzuim dat hoofdzakelijk door het werk is veroorzaakt, is het hoogst in de leeftijdscategorie 55 tot en met 64 jaar (11,4%). Hierbij is ook sprake van een langere gemiddelde verzuimduur, vooral als psychische arbeidsbelasting zoals werkdruk en werkstress de oorzaak is. De oorzaken van langdurig ziekteverzuim (42 tot en met 730 dagen) verschillen per leeftijdsgroep. Het meeste verzuim door psychische aandoeningen komt voor in de leeftijdscategorie van 25 tot 45 jaar (49,9%) zo blijkt uit gegevens over ziekteverzuim bijgehouden door ArboNed en Human Capital Care. Daarna neemt verzuim door deze oorzaak af (in de leeftijdsgroep van 55-60 jaar is dit 25,6%) en komt langdurig verzuim door hart- en vaatziekten, maag- en darmklachten, longaandoeningen en neurologische aandoeningen vaker voor (36,8%).

4.2.3 Re-integratie

plichten

andere functie

Als een werknemer ziek wordt, hebben werkgever en werknemer de plicht te werken aan re-integratie. Wat de plichten zijn, staat in de Wet verbetering poortwachter. Gedurende de eerste twee ziektejaren (104 weken) betaalt de werkgever het loon van de zieke werknemer (gedeeltelijk) door. De werknemer moet in eerste instantie re-integreren in zijn eigen werk. Blijkt na verloop van tijd dat dit niet lukt, dan kan de werknemer ook re-integreren in een andere functie of uiteindelijk zelfs bij een andere werkgever buiten uw organisatie. Dit laatste wordt re-integratie tweede spoor genoemd.

Zieke AOW-gerechtigde

ontslaan

Als een AOW-gerechtigde werknemer die bij uw organisatie in loondienst is, ziek wordt, moet de werkgever het loon maximaal 13 weken doorbetalen. De werkgever kan de zieke werknemer gedurende deze 13 weken niet ontslaan. Ook hebben werkgever en werknemer re-integratieverplichtingen en moeten ze zich allebei inspannen om terugkeer naar het werk mogelijk te maken. Maar ze hoeven niet meer aan alle verplichtingen te voldoen.

Als het niet lukt de werknemer te laten terugkeren in de eigen functie, moet de werkgever ander passend werk aanbieden. De werkgever is echter niet meer verplicht om passende arbeid te zoeken bij een andere werkgever. Hij hoeft ook geen plan van aanpak voor de re-integratie meer op te stellen.

Re-integratie oudere werknemer

ondersteuning

Oudere werknemers verzuimen niet vaker dan jongere, maar als ze ziek zijn, is het verzuim doorgaans wel langdurig. Dat betekent dat u ook langer bezig bent met de re-integratieactiviteiten. Lang thuiszitten hindert het herstel en maakt werkhervatting lastig, dus probeer de werknemer zo snel mogelijk weer bij het werk te betrekken. Zoek werkzaamheden die goed passen bij zijn kennis en ervaring. De bedrijfsarts zal aangeven wat de belastbaarheid is. Sta open voor externe ondersteuning, zeker als de werknemer daar zelf om vraagt.