4.3 Benoeming en ontslag bestuurder

De algemene ledenvergadering kiest binnen een vereniging de bestuurders en kan ze ook weer ontslaan. Alle leden moeten de mogelijkheid hebben om aan de stemming deel te nemen. Als andere personen dan de leden via de statuten het recht krijgen om één of meer bestuursleden te benoemen, moet het aantal bestuurders dat op deze wijze kan worden gekozen minder zijn dan de helft. Bovendien moeten die personen deel uitmaken van een ander bestaand orgaan van de vereniging. 
Bestuurders van een stichting kunnen zichzelf benoemen of worden benoemd door de oprichter en/of andere belanghebbenden of organen. Dit moet in de statuten staan vermeld. In veel gevallen is het bestuur het enige orgaan van een stichting. Ontslag van een bestuurder is dan lastiger te regelen, maar wel een mogelijkheid:

• als een bestuurder iets doet of nalaat dat in strijd is met de wet of de statuten;
• bij financieel wanbeheer;
• als een bestuurder niet voldoende voldoet aan het verzoek van de rechter om informatie te verstrekken.

4.3.1 Ontslag bij stichting

Het ontslag van een bestuurder van een stichting kan door het Openbaar Ministerie worden aangevraagd als er geen RvT is, maar ook door iedere belanghebbende. Is een bestuurder door de rechter ontslagen, dan mag hij tot vijf jaar na het ontslag geen bestuurder worden van een andere stichting. Is er onderzoek nodig, dan mag de rechter gedurende het onderzoek naar zijn ontslag een bestuurder schorsen. Verder kan een bestuurder alleen ontslagen worden door het orgaan dat hem heeft benoemd.

4.3.2 Ontslag bij vereniging

Het orgaan dat de bestuurder heeft benoemd, kan hem ook weer ontslaan. Dit zal bij een vereniging de algemene ledenvergadering zijn. Bij grote verenigingen met afzonderlijke afdelingen kunnen de statuten bepalen dat deze afdelingen ieder één bestuurslid mogen benoemen en dus ook weer ontslaan. Dit geldt dan alleen voor hun eigen bestuurslid. Wettelijk kan de ALV een bestuurder zonder opgave van redenen ontslaan. De bestuurder moet zich wel, schriftelijk of mondeling, kunnen verweren. De meest voorkomende reden is het niet goed functioneren of niet juist handelen van de betreffende bestuurder. In eerste instantie kan een goed gesprek met de betrokkene uitkomst bieden, waarbij de bestuurder de eer aan zichzelf houdt en ontslag neemt. Bij een ontslag bepalen de statuten vaak dat een meerderheid van de stemmen is vereist.

4.3.3 Verantwoording afleggen

Elk jaar laat het bestuur zien wat het heeft gedaan in een algemeen jaarverslag. Hierin staan de geplande activiteiten en wat niet is gepland. Het jaarverslag is pas compleet met een financiële rapportage. Vervolgens kan de ALV of ander orgaan controleren of het bestuur zijn werk goed heeft gedaan en of er vertrouwen is dat het bestuur in het nieuwe jaar ook weer naar behoren functioneert (zie ook hoofdstuk 5 en 9).