1.1 Doelen stichting of vereniging

goede doel

geloof

informeel

Het doel van een stichting of vereniging is altijd immaterieel. De belangrijkste voorbeelden zijn:

• belangenbehartigende doelen, bijvoorbeeld brancheverenigingen en beroepsverenigingen;
• charitatieve doelen, met andere woorden het goede doel zoals Stichting Vluchtelingenwerk;
• levensbeschouwelijke doelen, waaronder de verspreiding van een geloofsboodschap, zoals bij de Vereniging van Vrijzinnige Protestanten het geval is;
• ideële doelen, voor de promotie of inzet van een bepaald idee of ideaal, zoals Amnesty International die streeft naar de naleving van de mensenrechten;
• kunstzinnige doelen, bijvoorbeeld een organisatie die zich inzet voor cultuureducatie zoals de Museumvereniging.

1.1.1 Doelen van een stichting

Een stichting is een rechtsvorm die geen leden kent en is opgericht om zonder winstoogmerk een bepaald doel te bereiken. Denk aan natuurbehoud, het verspreiden van cultuur of hulp bieden aan anderen. Het vermogen of bezit van de stichting wordt gebruikt om die doelen te bereiken en mag u alleen voor dat doel gebruiken. Het is dus belangrijk dat u goed voor ogen heeft met welk doel een stichting wordt opgericht. Omdat een stichting geen leden mag hebben, zorgt dit voor korte lijnen. Er hoeft immers niet met leden overlegd te worden om bepaalde besluiten te nemen.

Restricties

openbare orde

In principe mag u voor elk doel een stichting oprichten als de betreffende rechtsvorm passend is. De Nederlandse wet stelt echter twee restricties:

• Het doel mag niet in strijd zijn met de openbare orde. U mag dus niet als doel hebben om bijvoorbeeld alle bushokjes in uw stad te vernielen.
• De stichting mag niet als doel hebben om de oprichters of betrokkenen van de stichting geld uit te keren.

Doeloverschrijding

concreet

Het formuleren van een doel is minder eenvoudig dan het lijkt. U moet namelijk rekening houden met de zogenoemde doeloverschrijding. Deze houdt in dat een handeling van de organisatie vernietigd kan worden als die buiten de kaders van de doelomschrijving valt. In het ergste geval kan het hele bestuur daarvoor aansprakelijk worden gesteld. Houd daarom bij het bepalen van uw doel goed voor ogen welke activiteiten u zou willen uitvoeren om dat doel te bereiken. 
Stel, u wilt met uw stichting jongeren stimuleren om te lezen. Als uw activiteiten zich vervolgens richten op ouderen, is er sprake van doeloverschrijding. In de praktijk kan dit echter lastiger aan te wijzen zijn, maar misschien ook wel lastiger om tegen te spreken als u juist wordt beschuldigd van doeloverschrijding. Wees dus concreet en vraag eventueel advies aan de notaris.

1.1.2 Doel van een vereniging

leden

Het doel van een vereniging is niet wezenlijk anders dan dat van een stichting. De manier waarop het wordt behaald, is wel verschillend. Binnen een vereniging streven de leden namelijk samen het doel na, zoals binnen een sportvereniging. De belangen van de leden worden daarbij behartigd door het verenigingsbestuur.

Soorten verenigingen

Een vereniging kent twee verschillende soorten:

• de vereniging met volledige rechtsbevoegdheid;
• de vereniging met beperkte rechtsbevoegdheid.

Voor beide soorten verenigingen geldt dat zij moeten worden opgericht door ten minste twee personen.

Volledige rechtsbevoegdheid

leningen

Bij een vereniging met volledige rechtsbevoegdheid kunt u als bestuurder niet met uw privévermogen aansprakelijk worden gesteld voor de verplichtingen van de vereniging. U moet staan ingeschreven in het handelsregister van de Kamer van Koophandel. Een vereniging met volledige rechtsbevoegdheid kan onder meer leningen aangaan, registergoederen op naam krijgen en erven.

Beperkte rechtsbevoegdheid

onroerend goed

Een vereniging met beperkte rechtsbevoegdheid kan op informele wijze worden opgericht, dus zónder een notariële akte. U heeft daardoor ook niet de verplichting om statuten op te stellen. Daar staan de volgende beperkingen tegenover:

• De bestuurder is met zijn privévermogen wel aansprakelijk voor de verplichtingen van de vereniging.
• Door de beperkte rechtsbevoegdheid kan de vereniging niet erven en ook geen onroerend goed op naam hebben.

De overgang van beperkte naar volledige rechtsbevoegdheid is snel gemaakt door bij de notaris aan de aanvullende eisen te voldoen: tekening van een oprichtingsakte met daarin de statuten van de vereniging en inschrijving in het handelsregister van de Kamer van Koophandel.