1.1 Soorten verzekeringen
Zoals gezegd, bestaan de sociale verzekeringen uit de volks- verzekeringen, werknemersverzekeringen en Zorgverzekeringswet. Elke sociale verzekering kent zo zijn eigen ‘kring der verzekerden’ en wordt uit verschillende potjes bekostigd.
Vanwege levens- of geloofsovertuiging kunnen werknemers (en werkgevers) bezwaren hebben tegen elke vorm van verzekering. Via de Sociale Verzekeringsbank (SVB) is dan ontheffing van de premieplicht mogelijk. Zorg dat u weet wat de gevolgen hiervan zijn voor de loonheffingen!
Volksverzekeringen
bepaalde situaties
De volksverzekeringen regelen onder voorwaarden uitkeringen in bepaalde situaties in het leven van mensen. In Nederland bestaan de volgende volksverzekeringen:
- Algemene kinderbijslagwet (AKW);
- Algemene nabestaandenwet (ANW);
- Algemene ouderdomswet (AOW);
- Wet langdurige zorg (WLZ).
legaal in Nederland
kring verzekerden
verzekeringsplicht
Iedere persoon die legaal in Nederland woont of in loondienst is, is verplicht verzekerd voor de volksverzekeringen. Die verzekeringsplicht loopt voor de AOW slechts tot het bereiken van de AOW-gerechtigde leeftijd, omdat dan de AOW-uitkering ingaat. Soms kunnen ook andere personen onder de verzekeringsplicht voor de volksverzekeringen vallen, of hiervan juist expliciet worden uitgesloten. Dit is na te lezen in het ‘Besluit uitbreiding en beperking kring verzekerden volksverzekeringen 1999’. Dit besluit kunt u vinden op wetten.overheid.nl.
onder voorwaarden
De AOW-gerechtigde leeftijd is van 2024 tot en met 2027 67 jaar. Pas in 2028 zal de AOW-leeftijd stijgen, naar 67 jaar en drie maanden. In 2029 stijgt de AOW-leeftijd niet, maar blijft hetzelfde als in 2028.
Werknemersverzekeringen
regeling
De werknemersverzekeringen regelen onder voorwaarden uitkeringen in situaties van arbeidsongeschiktheid, werkloosheid of ziekte in het leven van werknemers. Nederland kent de volgende werknemersverzekeringen:
- Werkloosheidswet (WW);
- Wet op de arbeidsongeschiktheidsverzekering (WAO), die per 2006 is vervangen door de WIA (zie hierna);
- Wet werk en inkomen naar arbeidsvermogen (WIA), bestaande uit:
- Regeling werkhervatting gedeeltelijk arbeidsgeschikten (WGA);
- Regeling inkomensvoorziening volledig arbeidsongeschikten (IVA);
- Ziektewet (ZW).
uitzonderingen
vrijwillig verzekeren
verplicht verzekerd
In principe is iedere persoon die legaal in Nederland in loondienst is, verplicht verzekerd voor de werknemersverzekeringen. Uitzonderingen hierop bestaan in de vorm van werknemers die voor geen of slechts een enkele werknemersverzekering zijn verzekerd, zoals bepaalde stagiairs en directeuren-grootaandeelhouders. Zij kunnen zich dan soms vrijwillig verzekeren voor de ‘overige’ werknemersverzekeringen. Verder vallen soms ook andere personen onder de verzekeringsplicht voor de werknemersverzekeringen, of vallen bepaalde personen er juist expliciet buiten. Dit is terug te vinden via wetten.overheid.nl in het ‘Besluit uitbreiding en beperking kring verzekerden werknemersverzekeringen 1990’. De verzekeringsplicht voor de werknemersverzekeringen loopt tot aan de AOW-leeftijd.
Hulpmiddel bij bepaling arbeidsrelatie
onterecht te weinig premies
webmodule
Het is belangrijk om vast te stellen dat een werknemer écht een werknemer is, en niet bijvoorbeeld een zzp’er (of vice versa). Zo voorkomt u dat uw organisatie onnodig premies werknemersverzekeringen betaalt voor bepaalde personen óf dat uw organisatie juist onterecht te weinig premies betaalt (met mogelijke naheffingen en boetes tot gevolg). Als hulpmiddel bij het vaststellen of er een verzekeringsplicht van toepassing is, kunt u een eigen overeenkomst met een zelfstandig opdrachtnemer ter goedkeuring aan de Belastingdienst voorleggen of werken volgens een goedgekeurde modelovereenkomst. Maar: de praktijk is leidend! De modelovereenkomst op basis van vrije vervanging kunt u niet meer gebruiken. De fiscus heeft de goedkeuring van dit type modelovereenkomst vanaf 1 januari 2024 ingetrokken. Ook kunt u gebruikmaken van de Webmodule Beoordeling Arbeidsrelaties. Deze module geeft u een indicatie – waaraan u (nog) geen rechten kunt ontlenen! – of er wel of geen sprake is van een dienstbetrekking of dat er geen oordeel mogelijk is.
Zorgverzekeringswet
gekoppeld
Iedere persoon die legaal in Nederland woont of legaal in Nederland in loondienst is, is verplicht verzekerd voor de Zorgverzekeringswet (ZVW). De verzekeringsplicht voor de ZVW is gekoppeld aan die voor de Wet langdurige zorg (WLZ). Alleen militairen in actieve dienst en die met buitengewoon verlof met behoud van wedde, gedetineerden en gemoedsbezwaarden voor de WLZ zijn ervan uitgezonderd.
De Zorgverzekeringswet verplicht alleen tot het afsluiten van een basiszorgverzekering. Daarnaast kan – desgewenst – een aanvullende verzekering worden afgesloten.