1.2 Verschillende leningssituaties
gelieerde vennootschappen
Afhankelijk van de financieringsbehoefte zijn er verschillende leningssituaties mogelijk. De fiscale gevolgen zijn niet voor elke situatie hetzelfde. In dit dossier komen de volgende situaties aan bod:
- lening van dga aan bv (paragraaf 1.2.1);
- lening van bv aan dga (paragraaf 1.2.2);
- leningen tussen gelieerde vennootschapen (paragraaf 1.2.3);
- lenen van familie (paragraaf 1.2.4);
- alternatieve financieringsvormen zoals crowdfunding (paragraaf 1.2.5).
Positie dga
zakelijk
U heeft als dga meerdere petten op: directeur, aandeelhouder en tegelijk ook werknemer. Als beloning daarvoor krijgt u dividend en salaris. Die bijzondere positie maakt het ook eenvoudig om geld te lenen van en aan uw bv. Daarbij geldt wel dat u zakelijk moet handelen. U heeft dus niet alle vrijheid bij het bepalen van de voorwaarden. De Belastingdienst let streng op de zakelijkheid van de lening. In de komende hoofdstukken leest u meer over de voorwaarden die gelden voor een zakelijke lening.
1.2.1 Lening van dga aan bv
afspraken
Als u over voldoende liquide middelen beschikt, kunt u (als schuldeiser) een lening verstrekken aan uw bv (de schuldenaar). Als vergoeding voor het verstrekken van de lening ontvangt u rente. U kunt er ook voor kiezen om geld te lenen van de bank en dat door te lenen aan de bv. Uiteraard moet u in beide gevallen zakelijk handelen met uw bv (zie hoofdstuk 3). Het is verstandig om de afspraken (bijvoorbeeld over de aflossing) tussen u en uw bv altijd schriftelijk vast te leggen in een leningsovereenkomst.
Tbs-regeling
rente- opbrengsten
Bij zo’n lening krijgt u te maken met de zogenoemde terbeschikkingstellingsregeling (tbs-regeling). Hierdoor zijn de renteopbrengsten belast in box 1 van de inkomstenbelasting tegen het progressieve tarief. Door de tbs-regeling valt de lening niet in box 3. Uw bv kan de rentekosten in mindering brengen op de winst. In hoofdstuk 4 leest u meer over de fiscale consequenties van het verstrekken van een lening aan uw bv.
1.2.2 Lening van bv aan dga
winstreserves
In privé kunt u soms ook geld nodig hebben. Heeft uw bv winstreserves, dan kunt u die laten uitkeren als dividend. Over de ontvangen dividenduitkering moet u dan wel 26,9% inkomstenbelasting betalen in box 2. Het is echter ook mogelijk om geld te lenen van uw bv.
Bestedingsdoel
consumptief doel
De fiscale behandeling van de lening is afhankelijk van het bestedingsdoel. Gebruikt u het geld voor een consumptief doel, dan valt de schuld in box 3 van de inkomstenbelasting. Hierop bestaat een uitzondering als u de lening gebruikt voor de eigen woning. Onder voorwaarden kunt u die schuld aanmerken als eigenwoningschuld in box 1. De betaalde hypotheekrente is daardoor aftrekbaar. Uw bv moet de renteopbrengsten tot de winst rekenen en daarover VPB betalen.
Voor de fiscale behandeling van de lening bij uw eigen bv is het van belang in welke hoedanigheid u de lening afsluit: als werknemer of als aandeelhouder. Hoofdstuk 5 gaat verder in op de fiscale behandeling.
1.2.3 Lening tussen vennootschappen
concern
Bv’s kunnen ook elkaar leningen verstrekken. Gaat het om onafhankelijke bv’s, dan zal er zakelijk worden gehandeld. De bv’s kunnen echter ook tot hetzelfde concern behoren. In dat geval controleert de Belastingdienst streng of zij onderling wel zakelijke afspraken maken.
Fiscale eenheid
weggestreept
De rente is bij de schuldenaar aftrekbaar van de winst en bij de schuldeiser belast als winst. Is er sprake van een fiscale eenheid voor de VPB, dan heeft de lening geen effect. De onderlinge vorderingen en schulden worden namelijk tegen elkaar weggestreept. Hoofdstuk 6 zoomt verder in op de regels van leningen tussen vennootschappen.
1.2.4 Lenen van familie
onderhandse lening
Het is natuurlijk erg handig als uw familie een steentje kan bijdragen aan uw bv. De familiesfeer kan echter wel invloed hebben op de voorwaarden van de lening. Bevoordeling van de schuldenaar ligt daardoor op de loer. Dit keer niet door aandeelhoudersmotieven, maar door de familierelatie of de vriendschap. Leent u geld van familie, vrienden of bekenden, dan is er sprake van een zogenoemde onderhandse lening. Dit is een lening zonder tussenkomst van de bank. Ook bij zo’n familielening moet u zorgen voor duidelijke afspraken, zodat er later geen vervelende discussies ontstaan. Welke gevolgen het sluiten van een onderhandse lening met familieleden heeft, is afhankelijk van het bestedingsdoel ervan. De gevolgen van het lenen van familie komen aan bod in hoofdstuk 9.
Tante Agaath-lening is verleden tijd
durfkapitaal
Investeren familie, vrienden of andere externe personen in uw onderneming, dan ziet de Belastingdienst dat als durfkapitaal. Hier bestond tot 2011 een speciale regeling voor, de zogenoemde Tante Agaath-regeling. De regeling bestond uit extra heffingskorting, vrijstelling voor de vermogensrendementsheffing in box 3 en de aftrek van een eventueel verlies. Per 2011 heeft het kabinet echter besloten om deze regeling af te schaffen. Het verschaffen van durfkapitaal is daardoor niet langer fiscaal voordelig.
Schenking
verarmt
schenkings-vrijstelling
De voorwaarden van een onderhandse lening kunnen ervoor zorgen dat er eigenlijk sprake is van een schenking. Voor een schenking is vereist dat de schenker verarmt, de verkrijger verrijkt en de verschillende partijen de bedoeling hebben om de verkrijger te bevoordelen. Afhankelijk van de familierelatie geldt er een schenkingsvrijstelling (zie hoofdstuk 9 voor uitgebreide uitleg).
1.2.5 Alternatieve financiering
lease
De afgelopen jaren zijn er ook steeds meer alternatieve vormen van financiering op de markt gekomen. Het totale aantal ondernemingen dat zakelijke financiering ontvangt via non-bancaire financieringspartijen stijgt in een rap tempo. Dit blijkt uit het ‘Onderzoek non-bancaire financiering’ van Stichting MKB Financiering. De markt van alternatieve financiering in Nederland bestaat uit:
- equipment lease;
- crowdfunding;
- factoring;
- vastgoedfinanciering;
- direct lending;
- MKB Beurs;
- kredietunies.
Worstelt u met de financiering van uw bv? Kijk dan op de themapagina ‘Zakelijke financiering’ op rendement.nl voor meer informatie en handige tools over alle hierboven genoemde alternatieve financieringsvormen.
Crowdfunding
De afgelopen jaren maakte crowdfunding een enorme groei door. In 2021 werd maar liefst € 730 miljoen opgehaald via crowdfunding. Dat is 75% meer dan in 2020.
converteerbare lening
Naast leningen en aandelen kan crowdfunding nog de volgende vormen hebben:
- een converteerbare lening, waarbij een investering later wordt omgezet in een lening of aandelen;
- een beloning, waarbij een investeerder een financiële bijdrage levert met een tegenprestatie in natura in de vorm van bijvoorbeeld een product of dienst;
- een donatie.
Denk ook aan de fiscale gevolgen als u gebruikmaakt van crowdfunding. Deze vorm van financiering heeft namelijk gevolgen voor de inkomstenbelasting, VPB en BTW. Hoofdstuk 8 behandelt de verschillende aspecten van crowdfunding.
Kredietunies
financiering stimuleren
Naast crowdfunding kunt u tegenwoordig ook geld lenen via kredietunies, business angels en informal investors. Daarnaast heeft de overheid diverse maatregelen genomen om de financiering van ondernemingen te stimuleren. Uw bv kan bijvoorbeeld profiteren van de Borgstelling MKB Kredieten (BMKB), Groeifaciliteit, Garantie ondernemingsfinanciering (GO) en krediet via Qredits. Deze regelingen komen in dit dossier niet verder aan bod.