5.3 Andere redenen voor beëindiging
gezamenlijk verzoek
tijdstip
Er zijn meerdere manieren waarop een fiscale eenheid kan eindigen. Een fiscale eenheid kan op gezamenlijk verzoek van de moeder- en de dochtermaatschappij(en) worden beëindigd. In dit verzoek meldt u voor welke dochters de ontvoeging geldt en met ingang van welk tijdstip het ontvoegen moet plaatsvinden. Dit tijdstip kan niet vóór de datum van indiening van het verzoek liggen.
5.3.1 Beëindiging op verzoek
Het verzoek dient u in bij de inspecteur die de VPB-aangifte van de moedermaatschappij behandelt. De fiscus beslist op het verzoek bij een voor bezwaar vatbare beschikking. Als u het niet eens bent met de beslissing, kunt u hiertegen bezwaar aantekenen.
5.3.2 Verplaatsing van de leiding
vaste inrichting
Als een moeder- of dochtermaatschappij met een vaste inrichting in Nederland de werkelijke leiding vanuit het buitenland naar Nederland verplaatst, bepaalt de wet dat de fiscale eenheid moet worden verbroken. Na verbreking van de eenheid kunnen moeder en dochter immers onmiddellijk weer een nieuwe – ‘aansluitende’ – fiscale eenheid aangaan.
Verplichte verbreking
verplaatsing
belastingplicht
De reden voor de verplichte verbreking ligt in het feit dat door de verplaatsing van de werkelijke leiding van de moeder of dochter vanuit Nederland naar het buitenland (of omgekeerd), de belastingplicht verandert van een volledig binnenlandse belastingplicht naar een beperkte buitenlandse belastingplicht (of andersom). Door de wettelijk opgelegde verbreking van de fiscale eenheid bouwt de fiscus een heffingsmogelijkheid in, zodat eventuele fiscale claims niet verloren gaan.
Vaste inrichting
aansluitend
Tijdens de ‘buitenlandperiode’ maakt slechts het vaste-inrichtingsvermogen deel uit van de fiscale eenheid. Zonder nadere regelgeving zou de onderneming na verplaatsing naar Nederland plotseling met haar gehele vermogen deel uitmaken van de fiscale eenheid. De wetgever vindt dit onwenselijk, maar biedt wel de mogelijkheid om een aansluitende fiscale eenheid aan te gaan.
De fiscus hanteert als regel dat er sprake is van een vaste inrichting als de onderneming een bedrijfsruimte duurzaam tot haar beschikking heeft. Dit kan een fabriek zijn, maar ook een magazijn, bedrijfsruimte, enzovoorts.
Leiding verhuist naar buitenland
nieuw verzoek
Een fiscale eenheid VPB eindigt ook als de plaats van de werkelijke leiding van de moeder- of dochtermaatschappij (weer) van Nederland naar het buitenland verhuist, met achterlating van een vaste inrichting in Nederland. Ook in deze situatie is het mogelijk om een aansluitende fiscale eenheid aan te gaan. Hiervoor moet u een nieuw verzoek indienen bij de Belastingdienst.
De vertrekkende onderneming maakte voor haar vertrek met haar gehele vermogen deel uit van de fiscale eenheid. Onder de aansluitende fiscale eenheid maakt alleen nog de vaste inrichting deel uit van de fiscale eenheid.
5.3.3 Verbreking vlak vóór liquidatie
waarderen
Als een dochtermaatschappij in het zicht van liquidatie wordt ontvoegd, moet u de schulden van de dochter voorafgaand aan de ontvoeging waarderen op de bedrijfswaarde. De fiscale reserves moet u toevoegen aan de winst. De ‘winst’ die hierdoor ontstaat, is belast binnen de fiscale eenheid. Hierdoor wordt het gebruik van de liquidatieverlies-regeling voor deelnemingen beperkt.
Winstvrijval bij liquidatie
faillissement
boedel
P bv en Q bv vormen een fiscale eenheid. Bv Q gaat gebukt onder een schuldenlast van € 250.000, zonder dat zicht is op herstel. De aandeelhouders zijn niet bereid tot een kapitaalinjectie. Een faillissement is hierdoor op termijn onafwendbaar. De schuldeisers van Q bv kunnen nog maximaal € 25.000 uit de boedel terugkrijgen.
Verbreken
vrijvalwinst
Voorafgaand aan het faillissement wordt de fiscale eenheid verbroken. Op grond van de waarderingsvoorschriften moet de schuld van de dochter (Q bv) aan de schuldeisers op de (laatste) balans van de fiscale eenheid worden gewaardeerd op € 25.000. Aangezien de schuldenlast van de dochter eerst voor € 250.000 op de balans stond, moet de fiscale eenheid VPB betalen over een vrijvalwinst van € 225.000 (€ 250.000 -/- € 25.000). Ook een eventueel aanwezige herinvesteringsreserve moet aan de fiscale winst worden toegevoegd (zie paragraaf 4.6).
5.3.4 Gevolgen vervreemding, fusie of splitsing
zelfstandig
Bij een bedrijfsfusie, een juridische fusie of een splitsing, geldt dat de fusie of splitsing plaatsvindt nadat de fiscale eenheid is verbroken en de betrokken vennootschap weer zelfstandig belastingplichtig is geworden. Vervolgens kan de onderneming eventueel gebruikmaken van de bijzondere faciliteiten bij fusie en splitsing. Verder geldt bij fusie en splitsing dat de fiscale eenheid onder voorwaarden niet wordt verbroken. Verkoopt een moedermaatschappij de aandelen in een dochter, dan geldt dat de vervreemding van de aandelen plaatsvindt nadat de fiscale eenheid is verbroken en dat de deelnemingsvrijstelling van toepassing is.
Bij fusie en splitsing is het onder voorwaarden mogelijk dat de fiscale eenheid met terugwerkende kracht aan het begin van het boekjaar wordt beëindigd.