1.3 Fiscale eenheid voor de BTW

Soms zijn verschillende juridisch zelfstandige (rechts)personen één ondernemer. Onderlinge prestaties zijn dan interne prestaties. De ondernemers in deze fiscale eenheid hoeven dan geen BTW aan elkaar in rekening te brengen.

1.3.1 Vereisten fiscale eenheid

natuurlijke personen

De Belastingdienst merkt BTW-ondernemers onder de volgende voorwaarden aan als één ondernemer:

• er is sprake van natuurlijke personen en lichamen die tevens BTW-ondernemer zijn;
• deze ondernemers wonen of zijn gevestigd in Nederland of hebben hier een vaste inrichting;
• er is sprake van een financiële, economische en organisatorische verwevenheid.

Financiële verwevenheid

Financiële verwevenheid houdt simpel gezegd in dat de financiële positie of gedragingen van de ene ondernemer rechtstreeks afhankelijk zijn van of van invloed zijn op de financiële positie van de andere ondernemer.

Economische verwevenheid

klantenkring

Van eenheid in economisch opzicht is sprake als de activiteiten van de vennootschappen voor meer dan 50% strekken tot eenzelfde economisch doel. Dit wil zeggen dat de vennootschappen dezelfde klantenkring bedienen, of de ene vennootschap oefent voor meer dan de helft aanvullende activiteiten uit voor de andere vennootschap.

Organisatorische verwevenheid

gezamenlijke leiding

Voor een organisatorische eenheid is het van belang dat de betrokken vennootschappen onder gezamenlijke leiding staan, of als de leiding van de ene vennootschap feitelijk ondergeschikt is aan de leiding van de andere. Vereist is dus dat de lichamen als eenheid onder een gezamenlijke leiding staan of dat de leiding van het ene lichaam ten opzichte van die van het andere in een positie van feitelijke ondergeschiktheid verkeert. Er moet sprake zijn van feitelijk leiding geven door dezelfde persoon of groep van personen.

1.3.2 Voor- en nadelen van een fiscale eenheid

Het bestaan van een fiscale eenheid voor de BTW heeft zowel voordelen als nadelen.

Voordelen

voorbelasting

Het is verstandig hier vooraf goed bij stil te staan. Een belangrijk voordeel is dat de fiscale eenheid als zodanig de ondernemer is voor de BTW en niet de afzonderlijke deelnemers. Transacties binnen een fiscale eenheid vallen daarom buiten het bereik van de BTW. En als de prestaties van de fiscale eenheid belast zijn, is de voorbelasting zelfs aftrekbaar als de deelnemer in de fiscale eenheid aan wie de BTW in rekening is gebracht vrijgestelde prestaties verricht.

Nadelen

aftrekrecht

hoofdelijk aansprakelijk

Redenen om geen fiscale eenheid aan te willen gaan, kunnen er in zijn gelegen dat dit (per saldo) gevolgen heeft voor:

• het BTW-aftrekrecht: het bestaan van een fiscale eenheid kan leiden tot een beperking van het aftrekrecht en het BTW-belast kunnen huren onmogelijk maken;
• de aansprakelijkheid: de deelnemers in de fiscale eenheid mogen geen BTW aan elkaar factureren. Ook zijn ze elk afzonderlijk hoofdelijk aansprakelijk voor elkaars BTW-schulden totdat niet meer aan de voorwaarden is voldaan én de Belastingdienst hiervan op de hoogte is gesteld.

1.3.3 Verplichtingen fiscale eenheid

beschikking

Een fiscale eenheid voor de BTW start in principe op de eerste dag van de maand die volgt op de maand waarin de Belastingdienst een beschikking heeft afgegeven. In die beschikking staat of aanvragers een fiscale eenheid vormen. Maar het kan ook eerder, namelijk op het moment dat aan de voorwaarden voor een fiscale eenheid is voldaan. Hiervoor moet u zelf het initiatief nemen.

Op eigen initiatief

boeken-
onderzoek

De inspecteur kan de beschikking ook op eigen initiatief afgeven. Zo kan hij na een boekenonderzoek stellen dat sprake is van economische, financiële en organisatorische verwevenheid. De onderlinge prestaties zijn dan met terugwerkende kracht niet meer belast met BTW. Ze vinden tenslotte niet plaats in het economisch ruilverkeer. Dit heeft vervelende gevolgen. De presterende ondernemer blijft de in rekening gebrachte BTW namelijk verschuldigd, terwijl de afnemer het recht op aftrek van voorbelasting verliest.

Geen beschikking

onstaans-
vereiste

Een fiscale eenheid kan ook (hebben) bestaan zonder dat de inspecteur een beschikking heeft afgegeven. U moet dan uiteraard wel aan de drie verwevenheden hebben voldaan en gehandeld hebben als een fiscale eenheid. Een beschikking is dus geen ontstaansvereiste!

Administratieve verplichtingen

herzienings-
periode

Aangezien de fiscale eenheid in de plaats treedt van de ondernemers die de fiscale eenheid vormen, zet de fiscale eenheid ook eventuele lopende BTW-herzieningsperiodes met betrekking tot investeringsgoederen voort. Dit is alleen anders als u een bijzonder regime (zie hoofdstuk 4) gebruikt voor het berekenen van de verschuldigde BTW. U mag alleen een specifiek BTW-regime toepassen als dit geldt voor de gehele fiscale eenheid.

BTW-nummer en -aangifte

afzonderlijk

Maakt u deel uit van een fiscale eenheid, dan hoeft u maar één BTW-aangifte in te dienen voor alle onderdelen van de fiscale eenheid samen. U maakt dan gebruik van het nieuwe BTW-nummer van de fiscale eenheid (eindigend op B01). Willen de onderdelen van de fiscale eenheid afzonderlijk BTW-aangifte doen? Dan gebeurt dit met het BTW-nummer van de fiscale eenheid met de toevoeging B02 (of een volgend nummer in deze reeks) in plaats van B01.

1.3.4 Einde fiscale eenheid

De fiscale eenheid eindigt zodra niet meer aan de voorwaarden wordt voldaan. Als geen sprake meer is van financiële, organisatorische en economische verwevenheid, zijn de onderlinge prestaties weer normaal belast met BTW. Toch wordt de fiscale eenheid niet automatisch doorbroken. Dit gebeurt pas als u de wijziging aan de Belastingdienst meldt.

Vestigings- en woonplaats

uitnodiging

Ook als u of een andere deelnemer in de fiscale eenheid niet meer in Nederland woont of is gevestigd, of hier geen vaste inrichting meer heeft bestaat de fiscale eenheid niet meer. Een belastingplichtige die niet meer bestaat is tenslotte geen BTW (meer) verschuldigd. U en alle ondernemers die voorheen tot de fiscale eenheid behoorden, krijgen dan ieder apart een uitnodiging om BTW-aangifte te doen. Door de ontbinding van de fiscale eenheid zijn alle deelnemers (weer) zelfstandig BTW-plichtig geworden.