5.2 Epidemiologie

dwars-
doorsnede

controlegroep

RIVM

Met epidemiologisch onderzoek (onderzoek naar oorzaken en gevolgen van ziekten) ontstaat informatie over het vóórkomen en de verspreiding van werkgerelateerde aandoeningen. Daarnaast is het mogelijk om onderzoek te doen naar causale verbanden tussen blootstelling in werk en ziekten. Dat gebeurt meestal met de volgende typen onderzoek:

• Dwarsdoorsnedeonderzoek (of vragenlijsten): bij een representatieve groep wordt op één moment gekeken naar de aanwezigheid van een ziekte en de blootstelling aan de risicofactoren voor die ziekte.
• Cohortonderzoek: het gedurende een bepaalde tijd volgen van werkenden die blootgesteld zijn aan een bepaalde risicofactor, vaak met een controlegroep die niet is blootgesteld aan deze factor.
• Patiëntcontrole: het vergelijken van een groep patiënten die de aandoening heeft met een groep patiënten die deze niet heeft.

Registratiesystemen

TNO

Verder zijn registratiesystemen een belangrijke manier om informatie te verzamelen over beroepsziekten. Bijna alle westerse landen hebben één of meerdere registraties van beroepsziekten. In Nederland verzamelt het NCvB die informatie en publiceert het jaarlijks een overzicht van de gemelde beroepsziekten. Daarnaast verzamelen TNO en het CBS via de Nationale Enquête Arbeidsomstandigheden (NEA) periodiek informatie over arbeidsrisico’s en werkgerelateerde aandoeningen. Ten slotte heeft ook het RIVM zorgregistraties die informatie geven over beroepsziekten. Wereldwijd bestaan er signaleringssystemen voor beroepsziekten. Ook wordt in grote datasystemen gezocht naar verbanden tussen gezondheid en blootstellingen in werk.

Aantallen

NEA

De verschillende registratiesystemen leveren nogal uiteenlopende cijfers op voor het aantal beroepsziekten in ons land:

• NEA: in 2018 heeft 3,7% van de werknemers naar eigen zeggen een door een arts vastgestelde beroepsziekte opgelopen. Dat komt neer op ongeveer 266.000 werknemers die in dat jaar een beroepsziekte hebben opgelopen.
• RIVM: het aantal nieuwe gevallen van een beroepsziekte wordt geschat op 447.900 per jaar: dat is 4,8% van de werkzame beroepsbevolking. Het aantal nieuwe gevallen onder gepensioneerden schat het RIVM op 40.600.
• NCvB: het aantal beroepsziekten werd in 2019 geschat op 121 per 1.000 werknemers op basis van een peilstation onder bedrijfsartsen. Dat zijn 9.000 gevallen per jaar, ofwel 0,12% van de werkende bevolking. Het NCvB geeft daarbij wel aan dat er een forse onderrapportage is.

Sectoren

burn-out

Sectoren waar veel beroepsziekten voorkomen, zijn onder andere gezondheidszorg, industrie, bouw en zakelijke dienstverlening. Veel gemelde beroepsziekten zijn burn-out, nek- en schouderklachten, rugklachten en contacteczeem. Sinds maart 2020 is het mogelijk om COVID-19 als beroepsziekte te melden bij het NCvB.